https://www.sorapedia.eus/api.php?action=feedcontributions&user=Jcao&feedformat=atomSorapedia - Lankidearen ekarpenak [eu]2024-03-29T13:02:53ZLankidearen ekarpenakMediaWiki 1.39.1https://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31215Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T21:05:50Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak._Sistema.png | thumb | center | 600px | Lefaucheaux sistema]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Chassepot kartutxoak]]<br />
===Chassepot sistema===<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak asmatua, izen bereko zarraila-fusilentat.<br />
<br />
Fusilaren kalibrea 11 mm zen. Balak, berriz, diametroa Ø10,2 mm eta 25 g pisatzen zuen. <br />
<br />
Kartutxoaren zorroa paperezkoa zen, eta leherkaria kartoizko disko batean zuen, kartutxoaren ipurdian jarrita. 5,4 eta 5,9 g arteko polbora beltza erabiltzen zuen. Bilgarria paper parafinatuaz egina zen, zetazko muselinaz estalia.<br />
<br />
Gaur eguneko kartutxoen antzeko sistema, zorroa ezik.<br />
<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | right | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861. urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
===Remington sistema===<br />
[[Fitxategi: Remington_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Spanish Remington 1869]]<br />
1867.ean E. Remington and Sons (Remington Arms) enpresak Remington Rolling Block sistema patentatu zuten.<br />
<br />
Garaiko sistema onena eta aurreratuena zen, eta hainbat herrialdetan fabrikatu zuten, kalibre eta kartutxo desberdinekin, eraztun-perkusiokoa eta perkusio zentralekoa.<br />
<br />
Errege Aginduaren bidez (1871/02/24) Espainiako armadarako Remington fusila aukeratu zuten (1871 eredua). Beste hainbat herrien moduan, kartutxoa desberdina zen: 11,15 x 57 R Spanish Remington 1869 (edo 1871). Perkusio zentralekoa zen.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31214Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T19:52:29Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak._Sistema.png | thumb | center | 600px | Lefaucheaux sistema]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Chassepot kartutxoak]]<br />
===Chassepot sistema===<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak asmatua, izen bereko zarraila-fusilentat.<br />
<br />
Fusilaren kalibrea 11 mm zen. Balak, berriz, diametroa Ø10,2 mm eta 25 g pisatzen zuen. <br />
<br />
Kartutxoaren zorroa paperezkoa zen, eta leherkaria kartoizko disko batean zuen, kartutxoaren ipurdian jarrita. 5,4 eta 5,9 g arteko polbora beltza erabiltzen zuen. Bilgarria paper parafinatuaz egina zen, zetazko muselinaz estalia.<br />
<br />
Gaur eguneko kartutxoen antzeko sistema, zorroa ezik.<br />
<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | right | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861. urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
===Remington sistema===<br />
[[Fitxategi: Remington kartutxoa.png | thumb | left | 400px | Spanish Remington 1869]]<br />
1867.ean E. Remington and Sons (Remington Arms) enpresak Remington Rolling Block sistema patentatu zuten.<br />
<br />
Garaiko sistema onena eta aurreratuena zen, eta hainbat herrialdetan fabrikatu zuten, kalibre eta kartutxo desberdinekin, eraztun-perkusiokoa eta perkusio zentralekoa.<br />
<br />
Errege Aginduaren bidez (1871/02/24) Espainiako armadarako Remington fusila aukeratu zuten (1871 eredua). Beste hainbat herrien moduan, kartutxoa desberdina zen: 11,15 x 57 R Spanish Remington 1869 (edo 1871). Perkusio zentralekoa zen.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Fitxategi:Remington_kartutxoak.png&diff=31213Fitxategi:Remington kartutxoak.png2024-03-25T19:52:07Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div></div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31212Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:41:59Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen'']].</small><br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 300px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Inguruko sistema nagusiak==<br />
Soraluze inguruko sistema nagusiak Lefaucheaux, Chassepot eta Remington izan ziren.<br />
<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
===Chassepot sistema===<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | right | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 350px | left | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila. Remington 06 (Euscalduna).jpg | thumb | center | 800px | Remington fusila (Euscalduna, 1871 eredua)]]<br />
<br />
===Remington sistema===<br />
1867.ean E. Remington and Sons (Remington Arms) enpresak Remington Rolling Block sistema patentatu zuten, eta 1867-1918 epean ekoiztu.<br />
<br />
Garaiko sistema onena eta aurreratuena zen. Aurrekargako armak birmoldatzeko sistemetako bat ere izan zen, erraza eta sendoa. Hainbat herrialdetan fabrikatu zuten, kalibre eta kartutxo desberdinekin, eraztun-perkusiokoa eta perkusio zentralekoa.<br />
<br />
Errege Aginduaren bidez (1871/02/24) Espainiako armadarako Remington fusila aukeratu zuten (1871 eredua). Oviedoko fabrikan egin zuten, kalibrea .43 (11 mm) eta kartutxoa 11,15 x 57 R zituela. <br />
<br />
1871. urte amaieran, armadak 4.000 errifle egiteko eskatu zion [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscaldunari]]. 1872ko ekainaren 12an, Pedro Zuazubizcarrek Gerra ministroari (Fernando Fernández de Córdoba y Valcárcel, Mendigorriako bigarren markesa) 1871 modeloko 20.000 Remington fusil fabrikatzea eskaini zion. Une hartan ez zen fabrikatzeko halako ahalmena zuen beste enpresarik.<br />
<br />
Ekoizpena hasita, 1873ko urtarrilean Jasotze Batzordea eratu zuten, Eugenio de la Sala teniente koronela buru zela. Baina karñistek Soraluzeko lantegia hartu zuten, eta eskaera zapuztu egin zen.<br />
<br />
Erabilera zibilerako Debarroan hainbat arma mota egin ziren: pistolak (kainoi bateko zein bikoak), eskopetak (hauek ere kainoi bateko zein bikoak) eta marratutako karabinak. Ekoizleen artean baziren soraluzetarrak ([[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna S.A.]] eta Juan Arluciaga) eta azpeitiarrak (La Azpeitiana), baina gehienak eibartarrak ziren: P. Guisasola, Ibarzabal, Orbea Hermanos, Eguilus, Uriarte Hermanos, Marcos Aulestiarte, Larrañaga Garate y Cia., Garate-Ucín...<br />
<br />
Bigarren Karlistadan (1872-1876) armagile gehienek Remington fusilak egin zituzten karlistentzat, 11 mm kalibrekoak eta 11,15 x 58 R kartutxoendako (Spanish Remington 1869).<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31211Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:41:30Z<p>Jcao: /* Remington sistema */</p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen'']].</small><br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 300px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Inguruko sistema nagusiak==<br />
Soraluze inguruko sistema nagusiak Lefaucheaux, Chassepot eta Remington izan ziren.<br />
<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
===Chassepot sistema===<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | right | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 350px | left | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila. Remington 06 (Euscalduna).jpg | thumb | center | 800px | Remington fusila (Euscalduna, 1871 eredua)]]<br />
<br />
===Remington sistema===<br />
1867.ean E. Remington and Sons (Remington Arms) enpresak Remington Rolling Block sistema patentatu zuten, eta 1867-1918 epean ekoiztu.<br />
<br />
Garaiko sistema onena eta aurreratuena zen. Aurrekargako armak birmoldatzeko sistemetako bat ere izan zen, erraza eta sendoa. Hainbat herrialdetan fabrikatu zuten, kalibre eta kartutxo desberdinekin, eraztun-perkusiokoa eta perkusio zentralekoa.<br />
<br />
Errege Aginduaren bidez (1871/02/24) Espainiako armadarako Remington fusila aukeratu zuten (1871 eredua). Oviedoko fabrikan egin zuten, kalibrea .43 (11 mm) eta kartutxoa 11,15 x 57 R zituela. <br />
<br />
1871. urte amaieran, armadak 4.000 errifle egiteko eskatu zion [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscaldunari]]. 1872ko ekainaren 12an, Pedro Zuazubizcarrek Gerra ministroari (Fernando Fernández de Córdoba y Valcárcel, Mendigorriako bigarren markesa) 1871 modeloko 20.000 Remington fusil fabrikatzea eskaini zion. Une hartan ez zen fabrikatzeko halako ahalmena zuen beste enpresarik.<br />
<br />
Ekoizpena hasita, 1873ko urtarrilean Jasotze Batzordea eratu zuten, Eugenio de la Sala teniente koronela buru zela. Baina karñistek Soraluzeko lantegia hartu zuten, eta eskaera zapuztu egin zen.<br />
<br />
Erabilera zibilerako Debarroan hainbat arma mota egin ziren: pistolak (kainoi bateko zein bikoak), eskopetak (hauek ere kainoi bateko zein bikoak) eta marratutako karabinak. Ekoizleen artean baziren soraluzetarrak ([[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna S.A.]] eta Juan Arluciaga) eta azpeitiarrak (La Azpeitiana), baina gehienak eibartarrak ziren: P. Guisasola, Ibarzabal, Orbea Hermanos, Eguilus, Uriarte Hermanos, Marcos Aulestiarte, Larrañaga Garate y Cia., Garate-Ucín...<br />
<br />
Bigarren Karlistadan (1872-1876) armagile gehienek Remington fusilak egin zituzten karlistentzat, 11 mm kalibrekoak eta 11,15 x 58 R kartutxoendako (Spanish Remington 1869).<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31210Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:31:07Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen'']].</small><br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 300px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Inguruko sistema nagusiak==<br />
Soraluze inguruko sistema nagusiak Lefaucheaux, Chassepot eta Remington izan ziren.<br />
<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
===Chassepot sistema===<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | right | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 350px | left | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
===Remington sistema===<br />
Remington Rolling Block sistema 1867an patentatu zuten eta 1867-1918 epean E. Remington and Sons, U.S.A. (Remington Arms) enpresak ekoiztu zuen.<br />
<br />
Garaiko sistema onena eta aurreratuena zuen errifleak. Aurrekargako armen errekuperazio-sistemetako bat ere izan zen. Soila eta sendoa izanik arrakasta handia izan zuen. Hainbat herrialdetan fabrikatu zuten, kalibre eta kartutxo ezberdinekin, eraztun-perkusiokoa eta perkusio zentralekoa.<br />
<br />
1871 modeloko Remington fusila Espainiako armadarako aukeratu zuten Errege Aginduaren bidez ((1871/02/24). Oviedoko fabrikan egin zuten, eta kalibrea .43 (11 mm) eta kartutxoa 11,15 x 57 R zuen. <br />
<br />
Kartutxo 11,15 x 57, Espainiako Remington M1869, 1871 fusilarentzat 1871 urte amaieran, armadak 4.000 errifle egiteko eskatu zion La Euscaldunari. Horretarako, Jasotze Batzordea eratu zen 1873ko urtarrilean, Eugenio de la Sala teniente koronela buru zela. 1872ko ekainaren 12an, Pedro Zuazubizcarrek Fernando Fernández de Córdoba y Valcárcel Gerra ministro eta Mendigorriako bigarren markesari 1871 modeloko 20.000 Remington fusil fabrikatzea eskaini zion. Une hartan ez zen halako fabrikatzeko ahalmena zuen beste enpresarik.<br />
<br />
Erabilera zibilerako Debarroan hainbat arma mota egin ziren: pistolak (kainoi bateko zein bikoak), eskopetak (hauek ere kainoi bateko zein bikoak) eta marratutako karabinak. Ekoizleen artean baziren soraluzetarrak ([[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna S.A.]] eta Juan Arluciaga) eta azpeitiarrak (La Azpeitiana), baina gehienak eibartarrak ziren: P. Guisasola, Ibarzabal, Orbea Hermanos, Eguilus, Uriarte Hermanos, Marcos Aulestiarte, Larrañaga Garate y Cia., Garate-Ucín...<br />
<br />
Bigarren Karlistadan (1872-1876) armagile gehienek Remington fusilak egin zituzten karlistentzat, 11 mm kalibrekoak eta 11,15 x 58 R kartutxoendako (Spanish Remington 1869).<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31209Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:29:28Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen'']].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Inguruko sistema nagusiak==<br />
Soraluze inguruko sistema nagusiak Lefaucheaux, Chassepot eta Remington izan ziren.<br />
<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 300px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
===Chassepot sistema===<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | right | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 350px | left | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
===Remington sistema===<br />
Remington Rolling Block sistema 1867an patentatu zuten eta 1867-1918 epean E. Remington and Sons, U.S.A. (Remington Arms) enpresak ekoiztu zuen.<br />
<br />
Garaiko sistema onena eta aurreratuena zuen errifleak. Aurrekargako armen errekuperazio-sistemetako bat ere izan zen. Soila eta sendoa izanik arrakasta handia izan zuen. Hainbat herrialdetan fabrikatu zuten, kalibre eta kartutxo ezberdinekin, eraztun-perkusiokoa eta perkusio zentralekoa.<br />
<br />
1871 modeloko Remington fusila Espainiako armadarako aukeratu zuten Errege Aginduaren bidez ((1871/02/24). Oviedoko fabrikan egin zuten, eta kalibrea .43 (11 mm) eta kartutxoa 11,15 x 57 R zuen. <br />
<br />
Kartutxo 11,15 x 57, Espainiako Remington M1869, 1871 fusilarentzat 1871 urte amaieran, armadak 4.000 errifle egiteko eskatu zion La Euscaldunari. Horretarako, Jasotze Batzordea eratu zen 1873ko urtarrilean, Eugenio de la Sala teniente koronela buru zela. 1872ko ekainaren 12an, Pedro Zuazubizcarrek Fernando Fernández de Córdoba y Valcárcel Gerra ministro eta Mendigorriako bigarren markesari 1871 modeloko 20.000 Remington fusil fabrikatzea eskaini zion. Une hartan ez zen halako fabrikatzeko ahalmena zuen beste enpresarik.<br />
<br />
Erabilera zibilerako Debarroan hainbat arma mota egin ziren: pistolak (kainoi bateko zein bikoak), eskopetak (hauek ere kainoi bateko zein bikoak) eta marratutako karabinak. Ekoizleen artean baziren soraluzetarrak ([[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna S.A.]] eta Juan Arluciaga) eta azpeitiarrak (La Azpeitiana), baina gehienak eibartarrak ziren: P. Guisasola, Ibarzabal, Orbea Hermanos, Eguilus, Uriarte Hermanos, Marcos Aulestiarte, Larrañaga Garate y Cia., Garate-Ucín...<br />
<br />
Bigarren Karlistadan (1872-1876) armagile gehienek Remington fusilak egin zituzten karlistentzat, 11 mm kalibrekoak eta 11,15 x 58 R kartutxoendako (Spanish Remington 1869).<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31208Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:28:22Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen'']].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Inguruko sistema nagusiak==<br />
Soraluze inguruko sistema nagusiak Lefaucheaux, Chassepot eta Remington izan ziren.<br />
<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 300px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
===Chassepot sistema===<br />
[[Ftxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | right | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 350px | left | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
===Remington sistema==<br />
Remington Rolling Block sistema 1867an patentatu zuten eta 1867-1918 epean E. Remington and Sons, U.S.A. (Remington Arms) enpresak ekoiztu zuen.<br />
<br />
Garaiko sistema onena eta aurreratuena zuen errifleak. Aurrekargako armen errekuperazio-sistemetako bat ere izan zen. Soila eta sendoa izanik arrakasta handia izan zuen. Hainbat herrialdetan fabrikatu zuten, kalibre eta kartutxo ezberdinekin, eraztun-perkusiokoa eta perkusio zentralekoa.<br />
<br />
1871 modeloko Remington fusila Espainiako armadarako aukeratu zuten Errege Aginduaren bidez ((1871/02/24). Oviedoko fabrikan egin zuten, eta kalibrea .43 (11 mm) eta kartutxoa 11,15 x 57 R zuen. <br />
<br />
Kartutxo 11,15 x 57, Espainiako Remington M1869, 1871 fusilarentzat 1871 urte amaieran, armadak 4.000 errifle egiteko eskatu zion La Euscaldunari. Horretarako, Jasotze Batzordea eratu zen 1873ko urtarrilean, Eugenio de la Sala teniente koronela buru zela. 1872ko ekainaren 12an, Pedro Zuazubizcarrek Fernando Fernández de Córdoba y Valcárcel Gerra ministro eta Mendigorriako bigarren markesari 1871 modeloko 20.000 Remington fusil fabrikatzea eskaini zion. Une hartan ez zen halako fabrikatzeko ahalmena zuen beste enpresarik.<br />
<br />
Erabilera zibilerako Debarroan hainbat arma mota egin ziren: pistolak (kainoi bateko zein bikoak), eskopetak (hauek ere kainoi bateko zein bikoak) eta marratutako karabinak. Ekoizleen artean baziren soraluzetarrak ([[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna S.A.]] eta Juan Arluciaga) eta azpeitiarrak (La Azpeitiana), baina gehienak eibartarrak ziren: P. Guisasola, Ibarzabal, Orbea Hermanos, Eguilus, Uriarte Hermanos, Marcos Aulestiarte, Larrañaga Garate y Cia., Garate-Ucín...<br />
<br />
Bigarren Karlistadan (1872-1876) armagile gehienek Remington fusilak egin zituzten karlistentzat, 11 mm kalibrekoak eta 11,15 x 58 R kartutxoendako (Spanish Remington 1869).<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31207Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:18:13Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen'']].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 300px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
==''Chassepot'' fusila==<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | right | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 350px | left | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
<br />
==''Remington'' fusilak==<br />
(1871 eredua)<br />
<br />
<br />
Remington Rolling Block sistema 1867an patentatu zuten eta 1867-1918 epean E. Remington and Sons, U.S.A. (Remington Arms) enpresak ekoiztu zuen. Garaiko sistema onena eta aurreratuena zuen errifleak. Aurrekargako armen errekuperazio-sistemetako bat ere izan zen. Soila eta sendoa izanik arrakasta handia izan zuen. Hainbat herrialdetan fabrikatu zuten, kalibre eta kartutxo ezberdinekin, eraztun-perkusiokoa eta perkusio zentralekoa. 1871 modeloko Remington fusila Espainiako armadarako arauzko izendatu zen 1871ko otsailaren 24ko Errege Aginduaren bidez. Oviedoko fabrikan egin zen, eta kalibrea .43 (11 mm) eta kartutxoa 11,15 x 57 R zuen. Kartutxo 11,15 x 57, Espainiako Remington M1869, 1871 fusilarentzat 1871 urte amaieran, armadak 4.000 errifle egiteko eskatu zion La Euscaldunari. Horretarako, Jasotze Batzordea eratu zen 1983ko urtarrilean, Eugenio de la Sala teniente koronela buru zela96 . 1872ko ekainaren 12an, Pedro Zuazubizcarrek Fernando Fernández de Córdoba y Valcárcel Gerra ministro eta Mendigorriako bigarren markesari 1871 modeloko 20.000 Remington fusil fabrikatzea eskaini zion. Une hartan ez zen halako fabrikatzeko ahalmena zuen beste enpresarik.<br />
<br />
En la cuenca del Deba se fabricaron para uso civil pistolas de uno y dos cañones, escopetas de uno y dos cañones y carabinas rayadas, con marcas como: <br />
P. Guisasola (Éibar), Ibarzabal (Eibar), Orbea Hermanos (Eibar) Eguilus (Eibar) Uriarte Hermanos (Eibar), Marcos Aulestiarte (Eibar), Larrañaga Garate y Cia. (Eibar), Garate-Ucín (Eibar) y La Azpeitiana (Azpeitia), Juan Arluciaga (Placencia) y La Euscalduna S.A. (Placencia).<br />
La mayoría de ellos también fabricaron fusiles Remington para los carlistas durante la Tercera Guerra Carlista (1.872-1.876) en calibre 11mm para cartucho 11,15x58 R (Spanish Remington 1.869).<br />
<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31206Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:14:33Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
==''Chassepot'' fusila==<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | right | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 350px | left | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31205Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:14:04Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
==''Chassepot'' fusila==<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | right | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 300px | left | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31204Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:12:56Z<p>Jcao: /* Chassepot fusila */</p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | thumb | 400px | left | Chassepot fusila, Cahen-Lyon y Cie-rako egina]]<br />
==''Chassepot'' fusila==<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 300px | right | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Arma_museoa._Atzekarga_fusilak_(eu)&diff=31203Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)2024-03-25T19:11:16Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Pistoi giltza erabiltzen zuten armetan, kartutxoa (polbora eta jaurtigaia) ahotik sartzen zen, eta pistoia atzetik.<br />
<br />
XIX mende erdialdean hurrengo urratsa eman zen: biak batu (hau da, pistoia gehi polbora gehi jaurtigaia) kartutxo batean eta berau tutu atzetik sartu.<br />
<br />
Pistoi fusilak agertu zirenean lantegi txikiek bere kasa hasi baziren egin eta saltzen, atzekarga fusilekin protagonismo gehiago hartu zuten... [[S.A. Euscalduna (eu)|S.A. Euscalduna]] ahaztu gabe, noski.<br />
<br />
<br />
==Chassepot fusilak (1866 eredua)==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Atzekargako ''Chassepot'' fusila (1866 eredua). Luxuzko bertsioa<br />
| irudia = Fusila._Chassepot_01_(Euscalduna_1866_eredua).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1866-1869<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Frantziako armadarentzat <br> Luxuzko bertsioa <br> ''F.a Euscalduna Placencia'' marka<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusila._Chassepot_02_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | Chassepot fusila <br> (Euscalduna 1866 eredua) <br />
Fusila._Chassepot_03_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | Chassepot fusila <br> (Euscalduna 1866 eredua)<br />
Fusila._Chassepot_04_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | Chassepot fusila <br> (Euscalduna 1866 eredua)<br />
Fusila._Chassepot_05_(Euscalduna_1866_eredua).jpg | Chassepot fusila <br> (Euscalduna 1866 eredua)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Atzekargako ''Chassepot'' fusila (1866 eredua)<br />
| irudia = Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1866-1869<br />
| kokapena = San Telmo Museoa (Donostia)<br />
| oharrak = Frantziako armadarentzat <br> ''Euscalduna Placencia'' marka <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/catalogo/museo-museo-san-telmo/autoria-berdan-euskalduna-placencia-/titulo-fusil-de-aguja-chassepott/objeto-fusil/ciuVerFicha/museo-43/ninv-H-000421 hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusila._Chassepot_12_(Euscalduna_1866_eredua).png | Chassepot fusila <br> (Euscalduna 1866 eredua)<br />
Fusila._Chassepot_13_(Euscalduna_1866_eredua).png | Chassepot fusila <br> (Euscalduna 1866 eredua)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Atzekargako ''Chassepot'' fusila (1866 eredua)<br />
| irudia = Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1867<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Cahen-Lyon y Cie kontratistarako<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Remington fusilak (1871 eredua)==<br />
[[Fitxategi: Remington_Rolling_Block_sistema.png | thumb | right | 400px| Remington Rolling Block sistema]]<br />
Atzekarga sistema sortu zenean, arazo/ aukera handi bat atzerakarga armak birmoldatzea zen. Estatu Batuetako E. Remington and Sons (Remington Arms) enpresak asmatutako sistema oso arrakastatsua izan zen, oso gogorra zelako.<br />
<br />
Estatu Batuetaz gain, herri askotan erabili zuten, eta kalibre askotako armetan:Suedia, Norvegia, Danimarka, Espainia... Eredu honetako fusil gehienak Oviedon egin zituzten, baina Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|S.A. Euscaldunak]] ere hainbat eta hainbat egin zituen, Espainiako gudarosterako.<br />
<br />
Honetaz gain, Deba arroan pistolak eta eskopetak egin ziren, kainoi bakarreko eta bi kainodunak, eta karabina marratuak ere egin ziren: Soraluzen (Juan Arluziaga, La Euscalduna), Eibarren (Eguilus, Guisasola, Ibarzabal, Orbea Hnos, Uriarte Hnos., Marcos Aulestiarte, Larrañaga, Gárate y Cía., Gárate-Ucín) eta Azpeitian (La Azpeitiana).<br />
<br />
Bigarren karlistadan (1872-1876) armagile guzti hauek Remington fusilak egin zituzten karlistendako, 11 mmtako kalibrekoak (Spanish Remington).<br />
<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Remington'' fusila (1871 eredua)<br />
| irudia = Fusila._Remington_(Euscalduna_1871).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1871-1889<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Tiro bakarrekoa <br> Baioneta dauka<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusila._Remington_02_(Euscalduna).jpg | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Remington_03_(Euscalduna).jpg | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Remington_04_(Euscalduna).jpg | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Remington_05_(Euscalduna).jpg | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Remington_06_(Euscalduna).jpg | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Remington'' fusila (1871 eredua)<br />
| irudia = Fusila._Remington_11_(Euscalduna_1871_eredua).png<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1871-1889<br />
| kokapena = San Telmo Museoa (Donostia)<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/catalogo/museo-museo-san-telmo/autoria-berdan-euskalduna-placencia-/objeto-fusil/ciuVerFicha/museo-43/ninv-H-000431 hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusila._Remington_12_(Euscalduna_1871_eredua).png | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Remington_13_(Euscalduna_1871_eredua).png | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Remington_14_(Euscalduna_1871_eredua).png | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Remington_15_(Euscalduna_1871_eredua).png | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Remington_16_(Euscalduna_1871_eredua).png | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Remington'' fusila (1871 eredua)<br />
| irudia = Fusila._Fusil_de_retrocarga_01_(Armagintza_Museoa_1871).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1871-1889<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA415 hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusila._Fusil_de_retrocarga_02_(Armagintza_Museoa_1871).jpg | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
Fusila._Fusil_de_retrocarga_03_(Armagintza_Museoa_1871).jpg | Remington fusila <br> (Euscalduna 1871 eredua)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Remington'' fusila (1871 eredua)<br />
| irudia = Fusila._Atzekargakoa,_tiro_bakarrekoa_(Armagintza_Museoa_1871-89).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1871-1889<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Arima marratua <br> Baioneta dauka <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA390 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Remington'' fusila (1871 eredua)<br />
| irudia = Fusila._Remington_21_(Euscalduna_1871_eredua).png<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1871-1889<br />
| kokapena = Bilboko Euskal Museoa<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/catalogo/museo-museo-vasco-de-bilbao/autoria-euskalduna-/titulo-fusil-remington-para-infanteria-modelo-1871/objeto-fusil/ciuVerFicha/museo-57/ninv-1981/3719 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Bestelako arma luzeak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheaux'']] eskopeta (Juan Arluciaga)<br />
| irudia_1 = Eskopeta._Lefaucheux_01_(Juan_Arluciaga_1865).jpg<br />
| irudia_2 = Eskopeta._Lefaucheux_02_(Juan_Arluciaga_1865).jpg<br />
| egilea = Juan Arluciaga<br />
| noizkoa = 1865<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheaux'']] eskopeta (Jose Ugalde)<br />
| irudia = Eskopeta._Lefaucheux_03_(Jose_Ugalde).jpg<br />
| egilea = Jose Ugalde<br />
| noizkoa = ''(ezezaguna)''<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = 122 zm luze, 16 mm kalibrea. <br> ''Jose Ugalde Placencia'' markatua kainoian.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Eskopeta._Lefaucheux_01_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_02_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_04_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_05_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_06_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_07_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_08_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_09_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_10_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_11_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_12_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
Eskopeta._Lefaucheux_13_(Jose_Ugalde).jpg | Eskopeta (Jose Ugalde)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheaux'']] eskopeta paraleloa<br />
| irudia_1 = Eskopeta._Atzekarga_01_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| irudia_2 = Eskopeta._Atzekarga_02_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = (ezezaguna)<br />
| noizkoa = (ezezaguna)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = [[Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)#Daw_sistema | Daw perkusio-sistema zentrala]] (1862. urtean George Henry Daw jaunak patentatua)<br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA412 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Bi kainoiko eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta_01_(La_Euscalduna_1866).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = (ezezaguna)<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Bi kainoikoa. [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheaux'']] kartutxoentzat.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Eskopeta_02_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_03_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_04_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_05_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_06_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_07_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_08_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_09_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_10_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
Eskopeta_11_(La_Euscalduna_1866).jpg | Bi kainoiko eskopeta (La Euscalduna 1866)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = Atzekargako fusila, tiro bakarrekoa<br />
| irudia_1 = Fusila._Atzekargakoa,_tiro_bakarrekoa_01_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| irudia_2 = Fusila._Atzekargakoa,_tiro_bakarrekoa_02_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = (ezezaguna)<br />
| noizkoa = (ezezaguna)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA394 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Atzekargako riflea, tiro bakarrekoa<br />
| irudia = Fusila._Atzekargakoa,_tiro_bakarrekoa_(Armagintza_Museoa_1870).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1870<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Arima marratua <br> Nuñez de Castro sistema esperimentala (prototipoa)<br> Giltzan ''Euscalduna Placencia'' idazkuna <br> Kutxan ''A. Nuñez de Castro 1870'' <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/egileak-euskalduna-/izenburua-fusil-de-retrocarga-y-tiro-simple-para-cartucho-de-fuego-central/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-02945 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Remington'' Zizta motza/ Terzerola<br />
| irudia = Tercerola._La_Euscalduna_01_(San_Telmo_Museoa_1871).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1871<br />
| kokapena = Donostiako San Telmo Museoa<br />
| oharrak = Remington sistemakoa <br> <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/egileak-berdan-euskalduna-placencia-/objektua-zizta-motza/ciuVerFicha/museo-43/ninv-H-000416#ad-image-0 hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Tercerola._La_Euscalduna_02_(San_Telmo_Museoa_1871).jpg | Zizta motza/ Tercerola (La Euscalduna 1871)<br />
Tercerola._La_Euscalduna_03_(San_Telmo_Museoa_1871).jpg | Zizta motza/ Tercerola (La Euscalduna 1871)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = Giltza, bi jotze-mailu eta tirogileekin<br />
| irudia_1 = Kutxa._Bi_jotze-mailu_eta_tirogileekin_01_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| irudia_2 = Kutxa._Bi_jotze-mailu_eta_tirogileekin_02_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = (ezezaguna)<br />
| noizkoa = (ezezaguna)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Bi katu eta bi jotze-mailu ditu <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA416 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Karabina (Berdan sistema)<br />
| irudia = Karabina_Berdan_sistema._Euscalduna_A_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu)|Euscalduna]]<br />
| noizkoa = (ezezaguna)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Itxitura [[Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)#Berdan_sistema | Berdan]] motakoa da <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/egileak-berdan-euskalduna-placencia-/izenburua-carabina/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-03512 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Karabina (Berdan sistema)<br />
| irudia = Karabina_Berdan_sistema._Euscalduna_B_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu)|Euscalduna]]<br />
| noizkoa = (ezezaguna)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Itxitura [[Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)#Berdan_sistema | Berdan]] motakoa da <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/egileak-berdan-euskalduna-placencia-/izenburua-carabina/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-03513 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusil kutxa osoa<br />
| irudia = Fusil_kutxa_osoa_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = Euscalduna?<br />
| noizkoa = XX mendea<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/museoa-armagintzaren-museoa/egileak-euskalduna-/izenburua-caja-entera-de-fusil/objektua-su-armako-pieza/ciuVerFicha/museo-27/ninv-06174 hemen]<br />
}}<br />
<br />
==Arma Museoaren bisita jarraitzeko==<br />
Museo sarrerara itzultzeko, [[Ramiro Larrañaga Arma Museoa (eu) | sakatu hemen]]. Bestela, hurrengo gela aukeratu:<br />
<br />
{{Arma Museoaren gelak (eu)}}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Fitxategi:Fusila._Chassepot_1867_(Euscalduna_1866_eredua).jpg&diff=31202Fitxategi:Fusila. Chassepot 1867 (Euscalduna 1866 eredua).jpg2024-03-25T19:09:16Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div></div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31201Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T19:02:04Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
<br />
==''Chassepot'' fusila==<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg | thumb | 400px | right | Chassepot sistema: errekamara eta orratza]]<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Fitxategi:Chassepot_sistema._Errekamara_eta_orratza.jpg&diff=31200Fitxategi:Chassepot sistema. Errekamara eta orratza.jpg2024-03-25T19:00:45Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div></div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31199Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T18:58:04Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak._Sistema.png | thumb | center | 600px | Lefaucheaux sistema]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Chassepot kartutxoak]]<br />
===Chassepot sistema===<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak asmatua, izen bereko zarraila-fusilentat.<br />
<br />
Fusilaren kalibrea 11 mm zen. Balak, berriz, diametroa Ø10,2 mm eta 25 g pisatzen zuen. <br />
<br />
Kartutxoaren zorroa paperezkoa zen, eta leherkaria kartoizko disko batean zuen, kartutxoaren ipurdian jarrita. 5,4 eta 5,9 g arteko polbora beltza erabiltzen zuen. Bilgarria paper parafinatuaz egina zen, zetazko muselinaz estalia.<br />
<br />
Gaur eguneko kartutxoen antzeko sistema, zorroa ezik.<br />
<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | right | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31198Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T18:56:26Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==''Chassepot'' fusila==<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak izen bereko zarraila-fusila asmatu zuen.<br />
<br />
Errekamara ixteko kautxozko seilua erabiltzen zuen, eta paperezko [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)#Chassepot sistema|kartutxoak]] erabiltzen zituen. Fusilen irismena 1.300 m zen. <br />
<br />
''El Imparcial'' egunkariaren arabera (1867/05/30), La Euscaldunak Frantziako armadarentzako 30.000-35.000 Chassepot fusil egiteko eskaera jaso zuen. Gutxi gorabeherako prezioa 60 franko ziren errifle bakoitzeko, sable-baioneta gabe. Eskaera 1868ko abuztuaren amaieran entregatu behar zen. Bitartekari baten bidez lortu zen kontratua, eta honek 84.000 frankoko komisioa eskatu zion Merkataritza Auzitegiari. Sable baionetak beste bitartekari baten bidez azpikontratatu ziren, eta ziurrenik Schnitzler & Kirschbaum enpresak fabrikatu zituen Solingen-en (Alemania).<br />
<br />
Hilabete bat lehenago, ''La Esperanza'' egunkariak azaldu zuen Frantziako gobernuak saria agindu ziola Zuazubizcar jaunaren Soraluzeko lantegiari, 35.000 Chassepot errifleen emate-epea laburtzeko. Lantegia jo eta ke ari zen, bi tandatan, kontratua betetzeko<ref>El gobierno francés ha ofrecido un bonus extra a la fábrica del Sr. Zuazubizcar, en Placencia, para acortar el plazo de entrega del contrato para la fabricación de 35.000 rifles Chassepot. La fábrica está trabajando día y noche en dos turnos para cumplir el contrato (La Esperanza 1867/04/27).</ref>. Eskaria premiazkoa zenez <ref>Prusiarekiko gerra 1870.eko uztailean lehertu zen.</ref>, urrian (1867/10/14) ''La Esperanza'' berak nabarmendu zuen Frantziako gobernuak fusil bakoitzeko 30 erreal gehiago eskaini zizkiola ''Zuazubizcar, Isla y Cía'' enpresari, hitzartutako data baino lehen entregatzen zuen Chassepot fusil bakoitzeko.<br />
<br />
Prusiarekiko gerran (1870) frantsesek Chassepot 1866 fusilak eman zizkien eliteko tiratzaileei.<br />
<br />
1874. urtean Bras jeneralak egokitu zuen diseinua: orratza moztu, zarrailan zorroak erauzi eta egozteko sistema ezarri eta orratza tiro egiteko prest utzi. Paperezko zorroen beharrean, metalikoak ere diseinatu zituen. Fusil berrituaren izena ''Chassepot/Gras modèle 1866 / 1874'' izan zen, eta munizioa ''11x59 R Gras''.<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31197Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T18:29:16Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak._Sistema.png | thumb | center | 600px | Lefaucheaux sistema]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Chassepot_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Chassepot kartutxoak]]<br />
===Chassepot sistema===<br />
1866. urtean Antoine Alphonse Chassepot frantsesak asmatua, izen bereko zarraila-fusilentat.<br />
<br />
Fusilaren kalibrea 11 mm zen. Balak, berriz, diametroa Ø10,2 mm eta 25 g pisatzen zuen. <br />
<br />
Kartutxoaren zorroa paperezkoa zen, eta leherkaria kartoizko disko batean zuen, kartutxoaren ipurdian jarrita. 5,4 eta 5,9 g arteko polbora beltza erabiltzen zuen. Bilgarria paper parafinatuaz egina zen, zetazko muselinaz estalia.<br />
<br />
Gaur eguneko kartutxoen antzeko sistema, zorroa ezik.<br />
<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | left | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Fitxategi:Chassepot_kartutxoak.png&diff=31196Fitxategi:Chassepot kartutxoak.png2024-03-25T18:29:09Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div></div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31195Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T18:12:15Z<p>Jcao: /* Snider sistema */</p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
==Lefaucheaux sistema==<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarrarak asmatutako sistema (1860). Bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda edo txarnela bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen, modu honetan erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sartzeko.<br />
<br />
1866. urtean Armada Britaniarrak onartu zuen Enfeld aurrekarga fusilak (1853 eredua) birmoldatzeko. Hurrengo urtetan (1871 arte) 300.000 fusil baino gehiago egokitu zituzten, Indiako Armadak XIX. mende bukaera arte erabili zituela.<br />
<br />
14,7 mm kalibrekoa (.577), kaskiloa eskuz atera behar zen edo, askotan, fusila altzatzen zen kaskiloa berez erortzeko. 550 metroko irismena (600 iarda) zuen eta minutuko 10 tiro egiten zituen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider-Enfeld sistema]]<br />
<br />
1867.ko otsailaren 9an, [[S.A. Euscalduna (eu)|Zuazubizcar, Isla y Cía.k]] bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31194Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T18:03:29Z<p>Jcao: /* Berdan sistema */</p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
==Lefaucheaux sistema==<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarraren Snider sistema (1860) bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen; hala, erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sar zitekeen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider sistema]]<br />
<br />
1867ko otsailaren 9an, Zuazubizcar, Isla y Cía.k bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen aurrekargako fusilak birmoldatzeko. Horretarako 1859 ereduko fusilei rekaramra gainekaldea kendu eta bertan pieza berria ezarri, banda edo txarnela bidez gorantz zabaltzen zena. 1867-1870 tartean 100.000 fusil baino gehiago bilmoldatu ziren: Eibarko Ignacio Ibarzabal eta Mateo Orbea (50.000), Oviedoko Arma Lantegia eta José de Sar Caballero (40.000) eta Soraluzeko [[S.A. Euscalduna (eu)|La Euscalduna]] (10.000).<br />
<br />
Berdam beharrean, sistema hau Espainian Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Fitxategi:Lefaucheaux_errebolberra.png&diff=31193Fitxategi:Lefaucheaux errebolberra.png2024-03-25T17:53:46Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div></div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31192Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T17:53:03Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_errebolberra.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux errebolberra]]<br />
==Lefaucheaux sistema==<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako. Ia hogei urte geroago (1854) Eugène Gabriel Lefaucheux semeak sistema ezarri zuen errebolbetan.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
XIX. mendea bukatu arte Lefaucheaux sistemako errifle eta errebolber asko eta asko ekoiztu zituzten Europa osoan, tartean Soraluze La Euscaldunan.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarraren Snider sistema (1860) bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen; hala, erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sar zitekeen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider sistema]]<br />
<br />
1867ko otsailaren 9an, Zuazubizcar, Isla y Cía.k bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Atzekargako fusilak birmoldatzeko, Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen. Berdam beharrean, Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31191Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T17:52:38Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak._Sistema.png | thumb | center | 600px | Lefaucheaux sistema]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux, Lefaucheux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa<ref>[https://es.wikipedia.org/wiki/Cartucho_Lefaucheux Cartucho Lefaucheux]. Wikipedia (gazteleraz).</ref>. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | left | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31190Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T17:49:12Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak._Sistema.png | thumb | center | 600px | Lefaucheaux sistema]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafaucheaux<ref>Lefaucheaux, Lefacheaux edota Lefacheux ere.</ref> frantsesak 1836. urtean asmatu zuen ''alboko leherkaria'' zuen kartutxoa edo ''galburu''<ref>Galburu kartutxoa, cartouche à broche, cartucho de espiga.</ref> kartutxoa. Asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen ziri gainean jotzea (garai bateko "belarritik", esaterako) fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | left | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31189Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T17:26:44Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak._Sistema.png | thumb | center | 600px | Lefaucheaux sistema]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | right | 400px | Lefaucheaux kartutxoak]]<br />
Casimir Lafacheoux-ek asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen garai bateko "belarritik" ziri gainean jotzea fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | left | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Fitxategi:Lefaucheaux_kartutxoak._Sistema.png&diff=31188Fitxategi:Lefaucheaux kartutxoak. Sistema.png2024-03-25T17:24:35Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div></div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Fitxategi:Lefaucheaux_kartutxoak.png&diff=31187Fitxategi:Lefaucheaux kartutxoak.png2024-03-25T17:24:18Z<p>Jcao: Jcao(e)k Fitxategi:Lefaucheaux kartutxoak.png(r)en bertsio berria igo du</p>
<hr />
<div></div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31186Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T17:20:35Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafacheoux-ek asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen garai bateko "belarritik" ziri gainean jotzea fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | right | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31185Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-25T17:19:18Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
::<small>Gehiago jakiteko, begira [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu) | ''hemen''].</small><br />
<br />
Atzekarga sistemen garapena jaurtigaiekin batera egin zen, paraleloan.<br />
<br />
Oinarria [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza | pistoia]] hartuta, ederto ikusi zituzten pistoiak polbora-zorroei eransteko abantailak, eta hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, baina aurki nabarmendu ziren kartutxo modernoen ezaugarriak: polbora-zorro metalikoa, pistoia zorro ipurdian, balak kono formadunak eta kerik gabeko polbora.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria (giltza berria) behar zen.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafacheoux-ek asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen garai bateko "belarritik" ziri gainean jotzea fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | right | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
===Eskopeten jaurtigaiak===<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarraren Snider sistema (1860) bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen; hala, erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sar zitekeen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider sistema]]<br />
<br />
1867ko otsailaren 9an, Zuazubizcar, Isla y Cía.k bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Atzekargako fusilak birmoldatzeko, Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen. Berdam beharrean, Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31184Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T17:11:14Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
==Aurrekariak==<br />
===Pistoiak eta pistoi giltzak===<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak [[Teknologia: pistoi giltza (eu)#Pistoi giltza|pistoi metalikoa]] (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
===Lehen kartutxo osoak===<br />
Aurki ikusi zen pistoiak polbora-zorroei eransteak zekarren abantaila teorikoak: errezagoa garraiatzeko, errezagoa kargatzeko eta deskargatzeko, tiro kadentzia altuagoa... Eta hainbat diseinu bitxi sortu ziren: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig, Silas Crispin...<br />
<br />
Baina sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
<br />
==Atrzekarga jaurtigaiak: kartutxoak==<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuek lau ezaugarri zituzten: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
Hala ere, fulminantean eragiteko sistema bat nagusitu artean hainbat saiakera izan ziren.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafacheoux-ek asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen garai bateko "belarritik" ziri gainean jotzea fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | right | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
<br />
==Eskopeten jaurtigaiak==<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa zuten, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_pistoi_giltza_(eu)&diff=31183Teknologia: pistoi giltza (eu)2024-03-25T16:59:03Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Pistoi giltzak suaren beharra desagertarazi zuen, polbora leherkaria erabiliz. Eta urte gutxira, atzekarga armei bidea zabaldu zien.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Eskopeta_01_(Astiazarán_1852).jpg | thumb | center | 400px | Soraluzen egindako pistoidun eskopeta (Astiazarán 1852)]]<br />
==Teknologiaren beharra==<br />
Aurreko sistema guztiak (argi-mukizko giltzak, errobera giltzak, suharri giltzak) sua behar zuten polbora lehertzeko eta jaurtigaia botatzeko.<br />
<br />
Honek bi traba zituen. Alde batetik tiroen erritmoa edo kadentzia<ref>Erritmoa edo kadentzia. Bi tiroen arteko denbora.</ref> motela zen, prozesua luzatzen zelako. Honetaz gain lehertzeko arriskua zegoen, inoiz suak behar ez zen polbora karga erre eta gero. <br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Pistoi_giltza.jpg | thumb | right | 400px | Pistoi giltza]]<br />
==Pistoi giltza==<br />
1799. urtean Edward C. Howard jaunak polbora leherkariak aurkitu zituen; hau da, sua erabili beharrean polbora pizteko edota lehertzeko nahikoa zela jotzea. Eta 1807. urtean Alexander Forsyth abade eskoziarrak perkusio-giltza asmatu zuen.<br />
<br />
Azkenean, 1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak pistoi-sistema garatu zuen, pistoi metalikoa (edo kapsula leherkaria) asmatu zuenean. Hiru urte geroago (1818) kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
Pistoi sistema suharri sistema baino soilagoa da. Almetxan polbora jarri beharrean, gero suharriz pizteko, kapsula leherkaria jartzen da, merkurio fulminatoz<ref>Hg (ONC)2. Merkurio, azido nitrikoa eta alkohola.</ref> beteta. Katuak mailua askatzerakoan honek kapsula jotzen du, merkurio fulminatoa lehertuz. Sugarrak tximinietatik kainoira pasatzen dira, eta bertan polbora pizten dute.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Pistoi_fusilak._Pistoiak._Eibarko_Museoa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2019).jpg | thumb | left | 350px | Pistoiak. Eibarko Arma Museoa (J.C. Astiazarán 2019)]]<br />
==Sistemaren hedapena==<br />
Denbora gutxian pistoi giltzak fusil, karabina eta pistolatan erabiltzen hasi ziren.<br />
<br />
Teknologi berri honek ez zuen denbora asko behar izan Euskal Herrira heltzeko: 1826. urtean Ybarzabak eibartarrak pistoi giltzak erabiltzen hasi zen armak egiteko. Eta 1831an Eusebio Zuloagak, eibartarra hau ere, pistoiak egiteko makina patentatu zuen<ref>Privilegio de introducción: ''Máquina para la elaboración de cebos fulminantes llamados pistones''.</ref>.<br />
<br />
Eskaintzen zituen abantailak aprobetzatzeko, pistoi giltza arma zaharretan (txispa giltza zutenak) ere ezarri zuten. Modu merke, azkar eta erabilgarriena kainoiaren belarrian "bombeta" izeneko pieza soldatzea edo lotzea izan zen, eta bonbeta honi "tximinia"n hariz lotu. Dena dela, Espainiako armadak [[Teknologia: txispa giltza (eu)|txispa giltza]] indarrean mantendu zuen 1849 arte.<br />
<br />
<br />
==Bilakaera==<br />
Pistoi sistema atzekargako armen aurrekaria izan zen.<br />
<br />
Pistoia eta kartutxoa bakoitza bere aldetik armetan sartu beharrean, pistoia kartutxoari erantsi zioten, eta arma atzetik kargatu.<br />
<br />
<br />
==Eragina==<br />
Suharri txisparekin alderatuta, pistoi giltza oso sinplea zen, bere ekoizpena ez zuen eskatzen inolako trebetasun berezirik. Ondorioz, edozein langile koalifikatuen eskura zegoen, eta ez bakarrik giltzagileen gremioaren menpe.<br />
<br />
Ordurarte, Soraluzeko armagile gehienak gremio "zailenetan" (hots, kainoigile eta giltzagileak) lan egiten zuten, hobeto ordainduta zeuden eta. Baina pistoi giltza sortu zenean inguruko herrietan zabaldu zen giltzen ekoizpena, eta Soraluzeko lantegien gainbehera hasi zen.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
* [http://amodelcastillo.blogspot.com.es/2014/05/y-los-mosquetes-aun-mas-letales.html Castra in Lusitania. Y los mosquetes aún más letales]. Amo del Castillo.<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_pistoi_giltza_(eu)&diff=31182Teknologia: pistoi giltza (eu)2024-03-25T16:57:39Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Pistoi giltzak suaren beharra desagertarazi zuen, polbora leherkaria erabiliz.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Eskopeta_01_(Astiazarán_1852).jpg | thumb | center | 400px | Soraluzen egindako pistoidun eskopeta (Astiazarán 1852)]]<br />
==Teknologiaren beharra==<br />
Aurreko sistema guztiak (argi-mukizko giltzak, errobera giltzak, suharri giltzak) sua behar zuten polbora lehertzeko eta jaurtigaia botatzeko.<br />
<br />
Honek bi traba zituen. Alde batetik tiroen erritmoa edo kadentzia<ref>Erritmoa edo kadentzia. Bi tiroen arteko denbora.</ref> motela zen, prozesua luzatzen zelako. Honetaz gain lehertzeko arriskua zegoen, inoiz suak behar ez zen polbora karga erre eta gero. <br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Pistoi_giltza.jpg | thumb | right | 400px | Pistoi giltza]]<br />
==Pistoi-mosketeak==<br />
1799. urtean Edward C. Howard jaunak polbora leherkariak aurkitu zituen; hau da, sua erabili beharrean polbora pizteko edota lehertzeko nahikoa zela jotzea. Eta 1807. urtean Alexander Forsyth abade eskoziarrak perkusio-giltza asmatu zuen.<br />
<br />
Azkenean, 1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak pistoi-sistema garatu zuen, pistoi metalikoa (edo kapsula leherkaria) asmatu zuenean. Hiru urte geroago (1818) kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
Pistoi sistema suharri sistema baino soilagoa da. Almetxan polbora jarri beharrean, gero suharriz pizteko, kapsula leherkaria jartzen da, merkurio fulminatoz<ref>Hg (ONC)2. Merkurio, azido nitrikoa eta alkohola.</ref> beteta. Katuak mailua askatzerakoan honek kapsula jotzen du, merkurio fulminatoa lehertuz. Sugarrak tximinietatik kainoira pasatzen dira, eta bertan polbora pizten dute.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Pistoi_fusilak._Pistoiak._Eibarko_Museoa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2019).jpg | thumb | left | 400px | Pistoiak. Eibarko Arma Museoa (J.C. Astiazarán 2019)]]<br />
==Sistemaren hedapena==<br />
Denbora gutxian pistoi giltzak fusil, karabina eta pistolatan erabiltzen hasi ziren.<br />
<br />
Teknologi berri honek ez zuen denbora asko behar izan Euskal Herrira heltzeko: 1826. urtean Ybarzabak eibartarrak pistoi giltzak erabiltzen hasi zen armak egiteko. Eta 1831an Eusebio Zuloagak, eibartarra hau ere, pistoiak egiteko makina patentatu zuen<ref>Privilegio de introducción: ''Máquina para la elaboración de cebos fulminantes llamados pistones''.</ref>.<br />
<br />
Eskaintzen zituen abantailak aprobetzatzeko, pistoi giltza arma zaharretan (txispa giltza zutenak) ere ezarri zuten. Modu merke, azkar eta erabilgarriena kainoiaren belarrian "bombeta" izeneko pieza soldatzea edo lotzea izan zen, eta bonbeta honi "tximinia"n hariz lotu. Dena dela, Espainiako armadak [[Teknologia: txispa giltza (eu)|txispa giltza]] indarrean mantendu zuen 1849 arte.<br />
<br />
<br />
==Bilakaera==<br />
Pistoi sistema atzekargako armen aurrekaria izan zen.<br />
<br />
Pistoia eta kartutxoa bakoitza bere aldetik armetan sartu beharrean, pistoia kartutxoari erantsi zioten, eta arma atzetik kargatu.<br />
<br />
<br />
==Eragina==<br />
Suharri txisparekin alderatuta, pistoi giltza oso sinplea zen, bere ekoizpena ez zuen eskatzen inolako trebetasun berezirik. Ondorioz, edozein langile koalifikatuen eskura zegoen, eta ez bakarrik giltzagileen gremioaren menpe.<br />
<br />
Ordurarte, Soraluzeko armagile gehienak gremio "zailenetan" (hots, kainoigile eta giltzagileak) lan egiten zuten, hobeto ordainduta zeuden eta. Baina pistoi giltza sortu zenean inguruko herrietan zabaldu zen giltzen ekoizpena, eta Soraluzeko lantegien gainbehera hasi zen.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
* [http://amodelcastillo.blogspot.com.es/2014/05/y-los-mosquetes-aun-mas-letales.html Castra in Lusitania. Y los mosquetes aún más letales]. Amo del Castillo.<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Fitxategi:Pistoi_giltza.jpg&diff=31181Fitxategi:Pistoi giltza.jpg2024-03-25T16:56:45Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div></div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_pistoi_giltza_(eu)&diff=31180Teknologia: pistoi giltza (eu)2024-03-25T16:50:04Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Pistoi giltzak suaren beharra desagertarazi zuen, polbora leherkaria erabiliz.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Eskopeta_01_(Astiazarán_1852).jpg | thumb | center | 400px | Soraluzen egindako pistoidun eskopeta (Astiazarán 1852)]]<br />
==Teknologiaren beharra==<br />
Aurreko sistema guztiak (argi-mukizko giltzak, errobera giltzak, suharri giltzak) sua behar zuten polbora lehertzeko eta jaurtigaia botatzeko.<br />
<br />
Honek bi traba zituen. Alde batetik tiroen erritmoa edo kadentzia<ref>Erritmoa edo kadentzia. Bi tiroen arteko denbora.</ref> motela zen, prozesua luzatzen zelako. Honetaz gain lehertzeko arriskua zegoen, inoiz suak behar ez zen polbora karga erre eta gero. <br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Pistoi_fusilak._Pistoiak._Eibarko_Museoa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2019).jpg | thumb | right | 400px | Pistoiak. Eibarko Arma Museoa (J.C. Astiazarán 2019)]]<br />
==Pistoi-mosketeak==<br />
1799. urtean Edward C. Howard jaunak polbora leherkariak aurkitu zituen; hau da, sua erabili beharrean polbora pizteko edota lehertzeko nahikoa zela jotzea. Eta 1807. urtean Alexander Forsyth abade eskoziarrak perkusio-giltza asmatu zuen.<br />
<br />
Azkenean, 1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak pistoi-sistema garatu zuen, pistoi metalikoa (edo kapsula leherkaria) asmatu zuenean. Hiru urte geroago (1818) kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
Pistoi sistema suharri sistema baino soilagoa da. Almetxan polbora jarri beharrean, gero suharriz pizteko, kapsula leherkaria jartzen da, merkurio fulminatoz<ref>Hg (ONC)2. Merkurio, azido nitrikoa eta alkohola.</ref> beteta. Katuak mailua askatzerakoan honek kapsula jotzen du, merkurio fulminatoa lehertuz. Sugarrak tximinietatik kainoira pasatzen dira, eta bertan polbora pizten dute.<br />
<br />
<br />
==Sistemaren hedapena==<br />
Denbora gutxian pistoi giltzak fusil, karabina eta pistolatan erabiltzen hasi ziren.<br />
<br />
Teknologi berri honek ez zuen denbora asko behar izan Euskal Herrira heltzeko: 1826. urtean Ybarzabak eibartarrak pistoi giltzak erabiltzen hasi zen armak egiteko. Eta 1831an Eusebio Zuloagak, eibartarra hau ere, pistoiak egiteko makina patentatu zuen<ref>Privilegio de introducción: "Máquina para <br />
la elaboración de cebos fulminantes llamados pistones".</ref>.<br />
<br />
Eskaintzen zituen abantailak aprobetzatzeko, pistoi giltza arma zaharretan (txispa giltza zutenak) ere ezarri zuten. Modu merke, azkar eta erabilgarriena kainoiaren belarrian "bombeta" izeneko pieza soldatzea edo lotzea izan zen, eta bonbeta honi "tximinia"n hariz lotu. Dena dela, Espainiako armadak txispa sistema indarrean mantendu zuen 1849 arte.<br />
<br />
<br />
==Bilakaera==<br />
Pistoi sistema atzekargako armen aurrekaria izan zen.<br />
<br />
Pistoia eta kartutxoa bakoitza bere aldetik armetan sartu beharrean, pistoia kartutxoari erantsi zioten, eta arma atzetik kargatu.<br />
<br />
<br />
==Eragina==<br />
Suharri txisparekin alderatuta, pistoi giltza oso sinplea zen, bere ekoizpena ez zuen eskatzen inolako trebetasun berezirik. Ondorioz, edozein langile koalifikatuen eskura zegoen, eta ez bakarrik giltzagileen gremioaren menpe.<br />
<br />
Ordurarte, Soraluzeko armagile gehienak gremio "zailenetan" (hots, kainoigile eta giltzagileak) lan egiten zuten, hobeto ordainduta zeuden eta. Baina pistoi giltza sortu zenean inguruko herrietan zabaldu zen giltzen ekoizpena, eta Soraluzeko lantegien gainbehera hasi zen.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
* [http://amodelcastillo.blogspot.com.es/2014/05/y-los-mosquetes-aun-mas-letales.html Castra in Lusitania. Y los mosquetes aún más letales]. Amo del Castillo.<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31179Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T16:29:10Z<p>Jcao: Orria sortu da. Edukia: Atzekarga armak suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela. ==Aurrekariak== Lehen kartutxoak aurrekarga armetarako asmatu ziren, XVII. mendean. 1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak pistoi metalikoa (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak...</p>
<hr />
<div>[[Teknologia: atzekarga armak (eu)| Atzekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu atzetik kartutxoa kargatzen dela.<br />
<br />
<br />
==Aurrekariak==<br />
Lehen kartutxoak [[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|aurrekarga armetarako]] asmatu ziren, XVII. mendean.<br />
<br />
1815. urtean Joseph Eggs armagile londondarrak pistoi metalikoa (edo kapsula leherkaria) asmatu zuen. Armen karga-deskarga errazteko, denbora gutxira pistoia kartutxoari erantsi zioten, bat eginez. Eta aurki atzekarga armak asmatu zuten, hau da, kartutxoen karga-deskarga tutuaren atzetik egiten zela.<br />
<br />
1818. urtean Joseph Eggs berberak kobrezko pistoia asmatu zuen, ekoizpena errazten eta merketzen.<br />
<br />
<br />
==Lefaucheaux sistema==<br />
Casimir Lefaucheux inventó el cartucho de fulminante lateral o de espiga en 1836, mediante un perno que sobresalía de él y que al ser golpeado por el percutor originaba el disparo. Rifles y revólveres Lefaucheaux fueron fabricados en grandes cantidades en Europa y por La Euscalduna de Placencia en el último cuarto del s/XIX<br />
<br />
<br />
==Chassepot fusila==<br />
<br />
Antoine Alphonse Chassepot desarrollo el fusil de cerrojo Chassepot M 1866<br />
En 1.870 los franceses potenciaron el empleo de tiradores de élite en su enfrentamiento con<br />
Prusia, armados con fusiles de cerrojo “Chassepot M1.866” calibre 11mm, bala de Ø 10,20mm y<br />
25 g de peso en un cartucho de papel con el fulminante en un disco de cartón que constituye el<br />
culote del cartucho y 5,4 a 5,9 g de pólvora negra. La envoltura es de papel parafinado recubierto<br />
con muselina de seda, sistema muy semejante a los cartuchos actuales a excepción de la vaina.<br />
Alcance de 1.300 m, Su mayor innovación fue incorporar un sello de caucho para cerrar la<br />
recamara<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_aurrekarga_jaurtigaiak_(eu)&diff=31178Teknologia: aurrekarga jaurtigaiak (eu)2024-03-25T16:18:27Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: aurrekarga armak (eu)|Aurrekarga armak]] suzko armak dira, kainoi edo tutu muturretik bai polbora zein jaurtigaia kargatzen dela.<br />
<br />
Teknologiak bi maila izan ditu. Aurretik, polbora eta jaurtigaiak banatuta eramaten bazituzten ere, XVII mendean kartutxoak asmatu ziren.<br />
<br />
<br />
==Balak edo pilotak==<br />
[[Fitxategi: Arkabuza._Turkesa.jpg | thumb | right | 300px | Turkesa]]<br />
Berunezkoak ziren, eta arkabuzari bakoitzak bereak egiten zituen, ''turkesa'' izeneko eskuzko moldeak erabiliz. Beruna 300 gradotan urtzen denez, ez da behar su handirk: beruna urtu, ''turkesa'' bete eta, gogortzen denean, askatu.<br />
<br />
Arma motaren arabera diametroa desberdina zuten. Esateko, arkabuzentzako pilotak 15 mm-tatik 20 mm-tarakoak izaten ziren, kainoiaren arabera. Dena dela, armaren tutua baino estuagoak egiten ziren, tiro gutxirekin tutuak asko zikintzen eta estutzen zirelako.<br />
<br />
<br />
==Polbora==<br />
Polboraren proportzioak tutuen araberakoak dira. Arkabuzenak, gehienetan, zituen: %71a potasio nitratoa<ref>Nitroa edo salitrea.</ref>, %12a sufrea eta %17a egur-ikatza, ahal bazen sahats-ikatza.<br />
<br />
Tiroen arteko denbora murrizteko, polbora egurrezko tutuetan eramaten zuten, bakoitza polbora gordinaren karga zehatz batekin. Tutuak uhal batean lotzen ziren, soinean gurutzatuta. Orokorrean hamabi tutu erabiltzen zutenez, ''hamabi apostoluak'' esaten zitzaien.<br />
<br />
Soinean gurutzatuta ere, polbora meheaz betetako hauts-kaxa zeramaten, gero almetxan jartzeko. Alboko beste poltsatxo batean berunezko balak edo pilotak. Eta, azkenik, txinpartak sortzeko suharria eta katebegia.<br />
<br />
<br />
==Kartutxoak==<br />
[[Fitxategi: Mosketeak._Paperezko_kartutxoa.jpg | thumb | left | 400px | Paperezko kartutxoak]]<br />
XVI. mendean polbora karga bakoitza egurrezko tutu batean gordetzen bazen, XVII mendearen hasieran karga eta jaurtigaia paperezko tutuetan biltzen hasi ziren. 1630 urtean Suediako Gustavo Adolforen soldaduak paperezko kartutxoak erabiltzen hasi ziren beren fusiletan.<br />
<br />
Honekin batera, kartutxoak segurtasun estalkiak zituen kartutxo-uhaletan gordetzen ziren. Lehen mosketari batek 12 tiro egiteko kargak eraman balezakeen, sistema berriarekin uhalak 20tik 40ra karga eduki zezakeen.<br />
<br />
Teknologia guzti hauekin mosketeen erabilera erraztu zen, eta arriskuak gutxitu. Ondorioz, eta soldaduen trebetasuna landuz, minutuko hiru tiro egin zitekeen, aurretik baino askoz gehiago.<br />
<br />
<br />
==Bilakaera==<br />
Behin [[Teknologia: pistoi giltza (eu)|pistoi giltza]] asmatu eta gero, XIX. mendean hurrengo urratsa eman zuten, pistoia kartutxoari eransten.<br />
<br />
Honek erraztu zuen suzko armen hurrengo jauzia, jaurtigaiak kainoi atzetik sartzea, [[Teknologia: atzekarga armak (eu)|atzekarga armak]] sortuz.<br />
Jaurtigaiak ere egokitu ziren sistema berrira: [[Teknologia: atzekarga jaurtigaiak (eu)|atzekarga jaurtigaiak]].<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
* [http://amodelcastillo.blogspot.com.es/2014/05/los-mortiferos-arcabuces.html Castra in Lusitania. Los mortíferos arcabuces]. Amo del Castillo.<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Armagileak_(eu)&diff=31177Armagileak (eu)2024-03-24T23:21:17Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Fitxategi: Armagintza_gremioak._Koloretan_(Florencio_Joseph_Lamot_1756).png | thumb | 800 px | center | ''Son los cuatro Gremios de la Real Fábrica de Placencia hijos de padres nobles hidalgos como lo son todos los cántabros guipuzcoanos y vizcaínos. Estos son los que se constituyen a la obligación de todo género de armas de fuego que S.M. católica pide, y como tan fieles vasallos ponen puntualmente manos a la obra, cuyos armamentos están arreglados y estipulados, siendo de ellos su gobierno interior con subordinación al superior quien les dirige dando cumplimiento a sus respectivas obligaciones.'']]<br />
<br />
<br />
==Maisu armagileak==<br />
===Arkabuzegileak===<br />
::{| class="wikitable"<br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Loyola, Martín Abad de<br />
|| 1512 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Loyola, Domingo Ibáñez de<br />
|| Soraluzeko alkate (1512).<br />
|-<br />
| Unamuno, Martín Ibáñez de<br />
|| 1522 urtetik aurrera hainbat agiritan agertzen da (Simancaseko artxibategia), arkabuzak eta mosketeak hornitzen ari zela. 1526 urtean arkabuzak egin zituen Carlos I-rentzat, Martin bilobak osatutako txostenaren arabera.<br />
|-<br />
| Sagarraga, Juan de<br />
|| 1574-1575 urteetan mosketeak eta arkabuzak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak Santanderren prestatzen ari zen armadarentzat.<br />
|-<br />
| Loyola, Pedro de<br />
|| 1587-1611 tartean Soraluzen eta Eibarren lanean. Martín de Unamunoren txostenean parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Loyola, Domingo de<br />
|| 1594 lanean ari zen. Mosketeak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak prestatzen ari zen armadarentzat.<br />
|-<br />
| Loyola y Arreguia, Juan de<br />
|| 1598-1610 tartean lanean. 1599 urtean gremioen prokuradorea.<br />
|-<br />
| Unamuno, Martín de<br />
|| 1574 urtean mosketeak eta arkabuzak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak Santanderren prestatzen ari zen armadarentzat. 1577-1591 tartean lanean ari zen. 1587 urtean txostena osatu zuen Martín de Ibáñez de Unamuno bere aitonak Carlos I-rentzat 1526 urtean lan egin zuela demostratzeko.<br />
|-<br />
| Rojas, José de<br />
|| Esquivias-ekoa (Toledo), Madrilen arkabuzegilea izan zen, bere kontramarka elefantea baten irudia zela. 1745 urtean Soraluzeko Erret Lantegietara etorri zen, maisu aztertzaile, eta bertan lan egin zuen hil arte (1772). 1747 urtean infanteria fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Orozco, Martín de<br />
|| Mexikora joan zen, eta bertan Armagile Nagusia izendatu zuten (1808).<br />
|}<br />
<br />
<br />
===Kainoigileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Ignacio de<br />
|| 1740 urtean lanean ari zen. 1741 eta 1763 urteetan ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1740an. <br />
|-<br />
| Solarte, Juan Tomás de<br />
|| 1712 eta 1749 artean lanean ari zen. 1749 urtean ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1745-1747an. <br />
|-<br />
| Iraola, Juan José de<br />
|| 1717 eta 1748 artean lanean ari zen. 1746 urtean ordezkari gremiala. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, Manuel de<br />
|| 1717 eta 1748 artean lanean ari zen. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Lasalde, José de<br />
|| 1746 urtean lanean ari zen. 1748 urtean ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1758an.<br />
|-<br />
| Lasalde, Juan Andrés de<br />
|| 1722 urtean ordezkari gremiala. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Goenechea, Andrés de<br />
|| 1740 eta 1764 artean lanean ari zen. 1746 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Iraola, José Ignacio de <br> (1723-1793)<br />
|| 1782 urtean ordezkari gremiala zela, Eibar eta Durango arteko errepidea eraikitzearen alde agertu zen. 1793 urtean, Frantziako Konbentzio gerra garaian, Soraluzeko gerra diruen diruzaina izan zen. Atzerakargako txispa fusil berezia, oso originala, sortu zuen, Bartzelonan gordetzen dena.<br />
|-<br />
| Iraola, Ignacio de <br> (1717-1748)<br />
|| 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Mendiola, Manuel de <br> (1712-1748)<br />
|| 1740/04/18ko kontratu baten arabera, zortzirehun barrenatutako fusil-kainoi hornitzeko konprometitzen da, eguneko lau, 43na erreal kuarto prezioan. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen. Soraluzeko alkatea 1749an.<br />
|-<br />
| Mendiola, Manuel Silvestre de<br />
|| Frantsesen lehen inbasioan edo Konbentzioko gerran (1793) Soraluzeko 3. konpainiaren kapitaina izan zen. Eibarko alkatea ere izan zen (1805). Gipuzkoako diputatua Hondarribiako Batzar Orokorretatik (1802) eta Errenderikoetatik (1814). Gipuzkoako Aldundiak armak eskatu zituenean Fernando VIIri emateko, parte hartu zuen.<br />
|}<br />
<br />
===Txispagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Obiaga, Domingo de<br />
|| 1712 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| [[Ramon de Gorosta (eu)|Gorosta y Asula, Ramón de]] <br> (1834-1889)<br />
|| Soraluzen, Orbaizetan eta Madrilgo Erret Maestrantzan lan egin zuen. Madrilen bertan bi hobekuntza asmatu zituen. <br> 1860 urtean Jesusen Lagundian sartu zen, eta erizain jardun zen hil arte.<br />
|}<br />
<br />
===Kutxagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Insausti, Juan de<br />
|| 1593 eta 1610 artean lanean ari zen. San German-eko markesarentzat lan bereziak egin zituen.<br />
|-<br />
| Irigoyen, Pedro de<br />
|| 1634 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Soroeta, Agustín de <br> ( -1748)<br />
|| 1722 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, José<br />
|| 1722 eta 1748 artean lanean ari zen. 1722 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Maiztegui, Juan de<br />
|| 1743 eta 1764 artean lanean ari zen. 1745 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Juaristi, Miguel de<br />
|| 1799 urtean ordezkari gremiala.<br />
|}<br />
<br />
===Aparejeroak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Igueribar, Juan de<br />
|| 1598 eta 1634 artean lanean ari zen. 1634 urtean ordezkari gremiala. San German-eko markesarentzat lan bereziak egin zituen.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, Francisco<br />
|| 1701 eta 1740 artean lanean ari zen. 1721 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Gorostegui, Francisco de<br />
|| 1722 eta 1748 artean lanean ari zen. 1748 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Goenechea, Joaquín de<br />
|| 1722-1724 urtetan ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Goenechea, Antonio de<br />
|| 1722 eta 1749 artean lanean ari zen. 1749 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Vergara, Mariano de <br> (1768-1824)<br />
|| Gero maisu aztertzaile izatera pasa zen.<br />
|} <br />
<br />
===Beste armagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Juaristi, Francisco Antonio de<br />
|| 1782 urtean ordezkari gremiala zela, Eibar eta Durango arteko errepidea eraikitzearen alde agertu zen.<br />
|-<br />
| Unamuno, Miguel<br />
|| Lehen Mundu Gerran arma saltzaile aritu zen Balkanetan. Buenos Airesen hil zen, 1920 urte inguruan.<br />
|-<br />
| Ibarra, Tomás de<br />
|| Karabina marraduna egin zuen, 14,8 kalibrekoa. Guar egun Montjuich-eko Museo Militarrean dago.<br />
|-<br />
| Mugica, Agustín de<br />
|| 1710 eta 1722 artean lanean ari zen. 1710eko maiatzak 15ean Zumaiako Batzar Orokorreen aurrean agertu zen, maisu gremialen ''Memoriala'' aurkezteko. 1716 urtean ordezkari gremiala Kortearen aurrean.<br />
|-<br />
| Zuloaga, Evaristo <br> (1819- )<br />
|| Ramón Zuloagaren semea, Eusebio Zuloaga lehengusuak Eibarko Kontadorekua eta Matxarian antolatutako lantegiaren arduraduna.<br />
|-<br />
| Sesma, Pedro<br />
|| 1874 urtean Gipuzkoako Aldundia Tertzioen kapitaina izendatu zuen.<br />
|-<br />
| [[Ybarra aita-semeak (eu) | Ibarra, José Ignacio de]] <br> (1815-1887)<br />
|| Maisu eskopeteroa eta enpresagilea. Soraluzeko alkatea eta Gipuzkoako diputatua Hernaniko Batzar Orokorretatik (1855).<br />
|} <br />
<br />
<br />
==Maisu ikuskatzaileak==<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Orduña, Juan de<br />
|| 1597 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Recalde Ubilla, José de<br />
|| Elgoibarkoa. 1664 eta 1700 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Lasalde, José de<br />
|| Maisu nagusia eta ikuskatzailea. 1706 urtean lanean ari zen. Soraluzeko alkatea ere izan zen.<br />
|-<br />
| Iraola, Andrés de<br />
|| Kainoien ikuskatzailea. 1705 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Iraola y Urquiaga, José de<br />
|| Kainoien ikuskatzailea. 1705 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Iribe, Andrés de<br />
|| 1705 eta 1725 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Martínez, Alonso<br />
|| 1717 eta 1722 artean lanean ari zen, maisu nagusia eta ikuskatzailea Soraluze eta Tolosako Erret Lantegietan. Madrilen Juan Belén-en ikaslea izan zen.<br />
|-<br />
| Henoul, Pedro Francisco de<br />
|| Namurrekoa (Valonia). 1712 eta 1747 artean lanean ari zen, giltzen ikuskatzailea. 1748 urtean, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zenean, fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Wbiñan, Lamberto <br> (1686-1746)<br />
|| Cherate (Limburgo, Flandria) herrian jaioa.<br />
|-<br />
| Rojas, José de<br />
|| Esquivias-ekoa (Toledo), Madrilen arkabuzegilea izan zen, bere kontramarka elefantea baten irudia zela. 1745 urtean Soraluzeko Erret Lantegietara etorri zen, maisu aztertzaile, eta bertan lan egin zuen hil arte (1772). 1747 urtean infanteria fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Lamot, Florencio José de]] <br> (1701-1779)<br />
|| Baillerbi (Flandria) herrian jaio zen. 1739 urtean Soraluzeko eta Tolosako Erret Lantegien kontularia agertzen da. Geroago ikuskatzailea izan zen. 1756 urtean [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de Plasencia]] grabatua eta [[Descripción de las Reales Fábricas (eu)|Descripción de las Reales Fábricas]] liburua argitaratu zituen.<br />
|-<br />
| Olea, Matías de<br />
|| 1761 eta 1763 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Hierro, José Tomás<br />
|| Badajozekoa. 1787 urtean artilleria ikuskatzailea zen.<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Francisco de<br />
|| Artilleria ikuskatzailea 1794-1800 urteetan. Artilleria komisarioa (1803).<br />
|-<br />
| Zameza Yturriaga, Manuel Antonio de <br> (1758-1803)<br />
|| <br />
|-<br />
| Vergara, Mariano de <br> (1768-1824)<br />
|| Aurretik aparejero gremioan lan egin zuen.<br />
|-<br />
| Sustaeta, Agustín Ignacio de <br> ( -1824)<br />
|| Eibarkoa. 1793 eta 1797 artean lanean ari zen. Asturiasera bidali zuten arma lantegi berriak antolatzeko.<br />
|-<br />
| Maiztegui, José Alejo de<br />
|| 1840 urtean lanean ari zen. Espainiako Independentzia gerran Zaragozako setioan hartu zuen parte.<br />
|-<br />
| Mendizabal, José Manuel de <br> (1761-1846)<br />
|| Zolinako markesarentzat egindako txispa pistola gordetzen da.<br />
|-<br />
| Ibarra, Francisco de<br />
|| 1850 arte lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Maquibar, Andrés de <br> ( -1865)<br />
|| Eibarkoa. 1855 urtean lanean ari zen. Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Maiztegui, José Domingo de <br> ( -1867)<br />
|| <br />
|-<br />
| Ibarra, Juan Bautista de <br> (1811-1874)<br />
|| <br />
|-<br />
| Lora, Diego de<br />
|| Teniente koronela, [[The Placencia de las Armas Company Limited (eu)|The Placencia de las Armas Company Limited]] lantegian ikuskatzailea 1911 urtean.<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Erret Lantegien Administrazioa==<br />
===Zuzendariak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Idiáquez, Cristóbal de<br />
|| Superintendentea (1657-1695). Santiago ordenaren zalduna, kapitaina, Azkoitia (1652), Deba (1653) eta Azpeitiako (1656) Batzar Orokorretan ordezkaria.<br />
|-<br />
| López, Francisco<br />
|| Zuzendaria (1783)<br />
|-<br />
| Irigoyen, Antonio de <br> (1684-1742)<br />
|| Koronela. Hernanin jaio eta Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Rivas, Vicente Rodríguez de<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] ordezkaria (1760).<br />
|-<br />
| Rivacoba, Alejandro<br />
|| 1807.an, kapitaina zela, zuzendaria izendatu zuten. <br> Espainiako Independentzia gerran (1808-1814) Jose I.ren alde lerratu zen. <br> 1808.eko urriak 27an Espainiako orden berriaren zalduna izendapenarekin saritu zuten, eta hurrengo urtetan teniente-koronela izendatu ere.<br />
|-<br />
| Ruiz de Alcalá, José<br />
|| Zuzendaria (1833).<br />
|-<br />
| Goizueta, Juan Bautista de<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] ordezkaria (1760).<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Juan Francisco de Lardizabal Oriar|Lardizabal Oriar, Juan Francisco de]]<br />
|| Zuzendaria (1742-1753). Ordiziakoa, 1745. urtean Maria Teresa infanta Parisera lagundu zuen ordiziarren eskuadroia agindu zuen. Aurretik Aralargo kobre meategien diruzaina.<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Jose Antonio de Lardizabar Oriar y Arza|Lardizabal Oriar, Jose Antonio de]]<br />
|| Zuzendaria (1753-1777). Ordiziakoa, ekoizpena asko hazi zen, eta armak garatu eta estandarizatu zituen.<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Jose Maria de Lardizabal Oriar y Olloqui|Lardizabal Oriar, Jose Maria]]<br />
|| Zuzendaria (1777-1794). Lehen zazpi urte Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiarekin egin zituen eta, honek kiebra jo zuenean, hurrengo hamar urte Filipinetako Errege Konpainiarekin.<br />
|-<br />
| Larrarte, Luis Bernardo de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1760).<br />
|-<br />
| Iturriaga Zuloaga, José de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1753). Erret Armadaren eskuadra burua.<br />
|-<br />
| Junibarbia, Juan Antonio de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1753).<br />
|-<br />
| Meléndez Vargas, Gil<br />
|| Zuzendaria Hirugarren karlistadaren hasieran (1873)<br />
|-<br />
| [[Manuel Francisco de Joaristi (eu) | Joaristi, Manuel Francisco de]]<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)#Filipinetako Errege Konpainia|Filipinetako Errege Konpainiaren]] zuzendaria. Bere testamentuan (Madril, 1796) 1.573.834 erreal koarto laga zion herriari, korrituak erabiltzeko. Fundazioaren patroi moduan parrokoa, abade zaharrena eta alkatea jarri zituen. Baina 1805tik aurrera berak agindutakoa ez zuten bete.<br />
|-<br />
| Gastón, Luis de<br />
|| Koronel-zuzendaria (1820).<br />
|-<br />
| Pazos, José<br />
|| Zuzendaria (1853).<br />
|-<br />
| Salvador, Miguel Francisco<br />
|| Soraluze eta Tolosako superintendentea (1706-1714).<br />
|}<br />
<br />
===Bestelakoak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Pagola, Fausto de<br />
|| Ordaintzailea (1687-1724).<br />
|-<br />
| Urdangarin, Miguel de<br />
|| Kontularia (1717-1718).<br />
|-<br />
| Gil, Francisco de Paula<br />
|| Ogasun Ministeritzaren ofiziala (1820).<br />
|-<br />
| Junguitu, Prudencio de<br />
|| Ordaintzailea (1745). Eskoriatzakoa.<br />
|-<br />
| Unda Mendibil, Anacleto<br />
|| Administrazio Militarreko ofiziala (1861).<br />
|-<br />
| Olabegoitia, Juan Ángel de<br />
|| Biltegi-zaintzailea, [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] izenean (1745-1781).<br />
|-<br />
| Sologoen Espilla, Domingo de <br> (1696-1736)<br />
|| Kontularia (1716). Soraluzeko ordezkaria Tolosako Batzar Orokorretan (1733).<br />
|-<br />
| Hernizqueta, Juan de<br />
|| Ordezko ordaintzailea (1641).<br />
|-<br />
| Iraola, Martín de<br />
|| Erret eskribaua (1575-1578).<br />
|-<br />
| [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Lamot, Florencio José de]] <br> (1701-1779)<br />
|| Baillerbi (Flandria) herrian jaio zen. 1739 urtean Soraluzeko eta Tolosako Erret Lantegien kontularia agertzen da. Geroago ikuskatzailea izan zen. 1756 urtean [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de Plasencia]] grabatua eta [[Descripción de las Reales Fábricas (eu)|Descripción de las Reales Fábricas]] liburua argitaratu zituen.<br />
|-<br />
| Iraolabeitia, Juan de<br />
|| Ordezko kontularia (1701).<br />
|-<br />
| Lacunza, José Manuel de<br />
|| Ordaintzailea (1722). Mª Teresa de Urreta andrearekin ezkondua.<br />
|-<br />
| Arrazcaeta, Francisco Antonio de<br />
|| Arma biltegien Maiordomotza eta Tenentziako ofiziala (1709).<br />
|-<br />
| Olabegoitia, Francisco Antonio<br />
|| Arma biltegien Maiordomotza eta Tenentziako ofiziala (1711).<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Francisco Antonio<br />
|| Gerra komisarioa (1804)<br />
|-<br />
| Gómez, Manuel<br />
|| Gerra komisarioa (1806)<br />
|-<br />
| Coll y Bis, Miguel<br />
|| Kontu-hartzaile orokorra (1828)<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Asentistak==<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Isasi-Isasmendi, Martín de <br> (1685-1745)<br />
|| Asentista orokorra Soraluzeko Erret Lantegian. Arrasatekoa, gurasoak Francisco Isasi-Isasmendi eta Mariana de Resusta izan zituen. Teresa de Bujandarekin ezkondu zen, eta 1713 urtean bi seme izan zituen: Juan José (Teresa emaztearekin) eta Juan Andrés (Simona de Arangurenekin). Urte berean kaparetasuna eskatu zuen Soraluzen bertan. Oso auzi luzea izan zuen lau ordezkari gremialekin, Madrilgo Korteak, korregidoreak eta Gipuzkoako Batzar Orokorrek parte hartu zutela. Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Isasi, Juan Sebastián de<br />
|| 1705 eta 1723 artean lanean ari zen. Asentista izateaz gain, ordezkari gremiala ere izan zen. Soraluzeko alkate 1713 urtean.<br />
|-<br />
| Azpiazu, Juan Francisco de<br />
|| 1728. urtean bera zen asentista. [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu) | Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] Miguel Antonio de Zuaznabarrekin tratutan hasi zen eta 1735ean asientoa Konpainiari pasa zion.<br />
|-<br />
| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu) | Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia]]<br />
|| 1735 eta 1784 artean asentista bakarra.<br />
|-<br />
| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)#Filipinetako Errege Konpainia | Filipinetako Errege Konpainia]]<br />
|| 1784 eta 1794 artean asentista bakarra.<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagileak]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Armagileak_(eu)&diff=31176Armagileak (eu)2024-03-24T23:20:01Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Fitxategi: Armagintza_gremioak._Koloretan_(Florencio_Joseph_Lamot_1756).png | thumb | 800 px | center | ''Son los cuatro Gremios de la Real Fábrica de Placencia hijos de padres nobles hidalgos como lo son todos los cántabros guipuzcoanos y vizcaínos. Estos son los que se constituyen a la obligación de todo género de armas de fuego que S.M. católica pide, y como tan fieles vasallos ponen puntualmente manos a la obra, cuyos armamentos están arreglados y estipulados, siendo de ellos su gobierno interior con subordinación al superior quien les dirige dando cumplimiento a sus respectivas obligaciones.'']]<br />
<br />
<br />
==Maisu armagileak==<br />
===Arkabuzegileak===<br />
::{| class="wikitable"<br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Loyola, Martín Abad de<br />
|| 1512 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Loyola, Domingo Ibáñez de<br />
|| Soraluzeko alkate (1512).<br />
|-<br />
| Unamuno, Martín Ibáñez de<br />
|| 1522 urtetik aurrera hainbat agiritan agertzen da (Simancaseko artxibategia), arkabuzak eta mosketeak hornitzen ari zela. 1526 urtean arkabuzak egin zituen Carlos I-rentzat, Martin bilobak osatutako txostenaren arabera.<br />
|-<br />
| Sagarraga, Juan de<br />
|| 1574-1575 urteetan mosketeak eta arkabuzak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak Santanderren prestatzen ari zen armadarentzat.<br />
|-<br />
| Loyola, Pedro de<br />
|| 1587-1611 tartean Soraluzen eta Eibarren lanean. Martín de Unamunoren txostenean parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Loyola, Domingo de<br />
|| 1594 lanean ari zen. Mosketeak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak prestatzen ari zen armadarentzat.<br />
|-<br />
| Loyola y Arreguia, Juan de<br />
|| 1598-1610 tartean lanean. 1599 urtean gremioen prokuradorea.<br />
|-<br />
| Unamuno, Martín de<br />
|| 1574 urtean mosketeak eta arkabuzak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak Santanderren prestatzen ari zen armadarentzat. 1577-1591 tartean lanean ari zen. 1587 urtean txostena osatu zuen Martín de Ibáñez de Unamuno bere aitonak Carlos I-rentzat 1526 urtean lan egin zuela demostratzeko.<br />
|-<br />
| Rojas, José de<br />
|| Esquivias-ekoa (Toledo), Madrilen arkabuzegilea izan zen, bere kontramarka elefantea baten irudia zela. 1745 urtean Soraluzeko Erret Lantegietara etorri zen, maisu aztertzaile, eta bertan lan egin zuen hil arte (1772). 1747 urtean infanteria fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Orozco, Martín de<br />
|| Mexikora joan zen, eta bertan Armagile Nagusia izendatu zuten (1808).<br />
|}<br />
<br />
<br />
===Kainoigileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Ignacio de<br />
|| 1740 urtean lanean ari zen. 1741 eta 1763 urteetan ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1740an. <br />
|-<br />
| Solarte, Juan Tomás de<br />
|| 1712 eta 1749 artean lanean ari zen. 1749 urtean ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1745-1747an. <br />
|-<br />
| Iraola, Juan José de<br />
|| 1717 eta 1748 artean lanean ari zen. 1746 urtean ordezkari gremiala. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, Manuel de<br />
|| 1717 eta 1748 artean lanean ari zen. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Lasalde, José de<br />
|| 1746 urtean lanean ari zen. 1748 urtean ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1758an.<br />
|-<br />
| Lasalde, Juan Andrés de<br />
|| 1722 urtean ordezkari gremiala. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Goenechea, Andrés de<br />
|| 1740 eta 1764 artean lanean ari zen. 1746 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Iraola, José Ignacio de <br> (1723-1793)<br />
|| 1782 urtean ordezkari gremiala zela, Eibar eta Durango arteko errepidea eraikitzearen alde agertu zen. 1793 urtean, Frantziako Konbentzio gerra garaian, Soraluzeko gerra diruen diruzaina izan zen. Atzerakargako txispa fusil berezia, oso originala, sortu zuen, Bartzelonan gordetzen dena.<br />
|-<br />
| Iraola, Ignacio de <br> (1717-1748)<br />
|| 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Mendiola, Manuel de <br> (1712-1748)<br />
|| 1740/04/18ko kontratu baten arabera, zortzirehun barrenatutako fusil-kainoi hornitzeko konprometitzen da, eguneko lau, 43na erreal kuarto prezioan. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen. Soraluzeko alkatea 1749an.<br />
|-<br />
| Mendiola, Manuel Silvestre de<br />
|| Frantsesen lehen inbasioan edo Konbentzioko gerran (1793) Soraluzeko 3. konpainiaren kapitaina izan zen. Eibarko alkatea ere izan zen (1805). Gipuzkoako diputatua Hondarribiako Batzar Orokorretatik (1802) eta Errenderikoetatik (1814). Gipuzkoako Aldundiak armak eskatu zituenean Fernando VIIri emateko, parte hartu zuen.<br />
|}<br />
<br />
===Txispagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Obiaga, Domingo de<br />
|| 1712 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| [[Ramon de Gorosta (eu)|Gorosta y Asula, Ramón de]] <br> (1834-1889)<br />
|| Soraluzen, Orbaizetan eta Madrilgo Erret Maestrantzan lan egin zuen. Madrilen bertan bi hobekuntza asmatu zituen. <br> 1860 urtean Jesusen Lagundian sartu zen, eta erizain jardun zen hil arte.<br />
|}<br />
<br />
===Kutxagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Insausti, Juan de<br />
|| 1593 eta 1610 artean lanean ari zen. San German-eko markesarentzat lan bereziak egin zituen.<br />
|-<br />
| Irigoyen, Pedro de<br />
|| 1634 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Soroeta, Agustín de <br> ( -1748)<br />
|| 1722 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, José<br />
|| 1722 eta 1748 artean lanean ari zen. 1722 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Maiztegui, Juan de<br />
|| 1743 eta 1764 artean lanean ari zen. 1745 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Juaristi, Miguel de<br />
|| 1799 urtean ordezkari gremiala.<br />
|}<br />
<br />
===Aparejeroak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Igueribar, Juan de<br />
|| 1598 eta 1634 artean lanean ari zen. 1634 urtean ordezkari gremiala. San German-eko markesarentzat lan bereziak egin zituen.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, Francisco<br />
|| 1701 eta 1740 artean lanean ari zen. 1721 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Gorostegui, Francisco de<br />
|| 1722 eta 1748 artean lanean ari zen. 1748 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Goenechea, Joaquín de<br />
|| 1722-1724 urtetan ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Goenechea, Antonio de<br />
|| 1722 eta 1749 artean lanean ari zen. 1749 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Vergara, Mariano de <br> (1768-1824)<br />
|| Gero maisu aztertzaile izatera pasa zen.<br />
|} <br />
<br />
===Beste armagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Juaristi, Francisco Antonio de<br />
|| 1782 urtean ordezkari gremiala zela, Eibar eta Durango arteko errepidea eraikitzearen alde agertu zen.<br />
|-<br />
| Unamuno, Miguel<br />
|| Lehen Mundu Gerran arma saltzaile aritu zen Balkanetan. Buenos Airesen hil zen, 1920 urte inguruan.<br />
|-<br />
| Ibarra, Tomás de<br />
|| Karabina marraduna egin zuen, 14,8 kalibrekoa. Guar egun Montjuich-eko Museo Militarrean dago.<br />
|-<br />
| Mugica, Agustín de<br />
|| 1710 eta 1722 artean lanean ari zen. 1710eko maiatzak 15ean Zumaiako Batzar Orokorreen aurrean agertu zen, maisu gremialen ''Memoriala'' aurkezteko. 1716 urtean ordezkari gremiala Kortearen aurrean.<br />
|-<br />
| Zuloaga, Evaristo <br> (1819- )<br />
|| Ramón Zuloagaren semea, Eusebio Zuloaga lehengusuak Eibarko Kontadorekua eta Matxarian antolatutako lantegiaren arduraduna.<br />
|-<br />
| Sesma, Pedro<br />
|| 1874 urtean Gipuzkoako Aldundia Tertzioen kapitaina izendatu zuen.<br />
|-<br />
| [[Ybarra aita-semeak (eu) | Ibarra, José Ignacio de]] <br> (1815-1887)<br />
|| Maisu eskopeteroa eta enpresagilea. Soraluzeko alkatea eta Gipuzkoako diputatua Hernaniko Batzar Orokorretatik (1855).<br />
|} <br />
<br />
<br />
==Maisu ikuskatzaileak==<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Orduña, Juan de<br />
|| 1597 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Recalde Ubilla, José de<br />
|| Elgoibarkoa. 1664 eta 1700 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Lasalde, José de<br />
|| Maisu nagusia eta ikuskatzailea. 1706 urtean lanean ari zen. Soraluzeko alkatea ere izan zen.<br />
|-<br />
| Iraola, Andrés de<br />
|| Kainoien ikuskatzailea. 1705 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Iraola y Urquiaga, José de<br />
|| Kainoien ikuskatzailea. 1705 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Iribe, Andrés de<br />
|| 1705 eta 1725 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Martínez, Alonso<br />
|| 1717 eta 1722 artean lanean ari zen, maisu nagusia eta ikuskatzailea Soraluze eta Tolosako Erret Lantegietan. Madrilen Juan Belén-en ikaslea izan zen.<br />
|-<br />
| Henoul, Pedro Francisco de<br />
|| Namurrekoa (Valonia). 1712 eta 1747 artean lanean ari zen, giltzen ikuskatzailea. 1748 urtean, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zenean, fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Wbiñan, Lamberto <br> (1686-1746)<br />
|| Cherate (Limburgo, Flandria) herrian jaioa.<br />
|-<br />
| Rojas, José de<br />
|| Esquivias-ekoa (Toledo), Madrilen arkabuzegilea izan zen, bere kontramarka elefantea baten irudia zela. 1745 urtean Soraluzeko Erret Lantegietara etorri zen, maisu aztertzaile, eta bertan lan egin zuen hil arte (1772). 1747 urtean infanteria fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Lamot, Florencio José de]] <br> (1701-1779)<br />
|| Baillerbi (Flandria) herrian jaio zen. 1739 urtean Soraluzeko eta Tolosako Erret Lantegien kontularia agertzen da. Geroago ikuskatzailea izan zen. 1756 urtean [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de Plasencia]] grabatua eta [[Descripción de las Reales Fábricas (eu)|Descripción de las Reales Fábricas]] liburua argitaratu zituen.<br />
|-<br />
| Olea, Matías de<br />
|| 1761 eta 1763 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Hierro, José Tomás<br />
|| Badajozekoa. 1787 urtean artilleria ikuskatzailea zen.<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Francisco de<br />
|| Artilleria ikuskatzailea 1794-1800 urteetan. Artilleria komisarioa (1803).<br />
|-<br />
| Zameza Yturriaga, Manuel Antonio de <br> (1758-1803)<br />
|| <br />
|-<br />
| Vergara, Mariano de <br> (1768-1824)<br />
|| Aurretik aparejero gremioan lan egin zuen.<br />
|-<br />
| Sustaeta, Agustín Ignacio de <br> ( -1824)<br />
|| Eibarkoa. 1793 eta 1797 artean lanean ari zen. Asturiasera bidali zuten arma lantegi berriak antolatzeko.<br />
|-<br />
| Maiztegui, José Alejo de<br />
|| 1840 urtean lanean ari zen. Espainiako Independentzia gerran Zaragozako setioan hartu zuen parte.<br />
|-<br />
| Mendizabal, José Manuel de <br> (1761-1846)<br />
|| Zolinako markesarentzat egindako txispa pistola gordetzen da.<br />
|-<br />
| Ibarra, Francisco de<br />
|| 1850 arte lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Maquibar, Andrés de <br> ( -1865)<br />
|| Eibarkoa. 1855 urtean lanean ari zen. Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Maiztegui, José Domingo de <br> ( -1867)<br />
|| <br />
|-<br />
| Ibarra, Juan Bautista de <br> (1811-1874)<br />
|| <br />
|-<br />
| Lora, Diego de<br />
|| Teniente koronela, [[The Placencia de las Armas Company Limited (eu)|The Placencia de las Armas Company Limited]] lantegian ikuskatzailea 1911 urtean.<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Erret Lantegien Administrazioa==<br />
===Zuzendariak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Idiáquez, Cristóbal de<br />
|| Superintendentea (1657-1695). Santiago ordenaren zalduna, kapitaina, Azkoitia (1652), Deba (1653) eta Azpeitiako (1656) Batzar Orokorretan ordezkaria.<br />
|-<br />
| López, Francisco<br />
|| Zuzendaria (1783)<br />
|-<br />
| Irigoyen, Antonio de <br> (1684-1742)<br />
|| Koronela. Hernanin jaio eta Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Rivas, Vicente Rodríguez de<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] ordezkaria (1760).<br />
|-<br />
| Rivacoba, Alejandro<br />
|| 1807.an, kapitaina zela, zuzendaria izendatu zuten. <br />
Espainiako Independentzia gerran (1808-1814) Jose I.ren alde agertu zen. <br />
1808.eko urriak 27an Espainiako orden berriaren zalduna izendapenarekin saritu zuten, eta hurrengo urtetan teniente-koronela izendatu ere.<br />
|-<br />
| Ruiz de Alcalá, José<br />
|| Zuzendaria (1833).<br />
|-<br />
| Goizueta, Juan Bautista de<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] ordezkaria (1760).<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Juan Francisco de Lardizabal Oriar|Lardizabal Oriar, Juan Francisco de]]<br />
|| Zuzendaria (1742-1753). Ordiziakoa, 1745. urtean Maria Teresa infanta Parisera lagundu zuen ordiziarren eskuadroia agindu zuen. Aurretik Aralargo kobre meategien diruzaina.<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Jose Antonio de Lardizabar Oriar y Arza|Lardizabal Oriar, Jose Antonio de]]<br />
|| Zuzendaria (1753-1777). Ordiziakoa, ekoizpena asko hazi zen, eta armak garatu eta estandarizatu zituen.<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Jose Maria de Lardizabal Oriar y Olloqui|Lardizabal Oriar, Jose Maria]]<br />
|| Zuzendaria (1777-1794). Lehen zazpi urte Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiarekin egin zituen eta, honek kiebra jo zuenean, hurrengo hamar urte Filipinetako Errege Konpainiarekin.<br />
|-<br />
| Larrarte, Luis Bernardo de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1760).<br />
|-<br />
| Iturriaga Zuloaga, José de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1753). Erret Armadaren eskuadra burua.<br />
|-<br />
| Junibarbia, Juan Antonio de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1753).<br />
|-<br />
| Meléndez Vargas, Gil<br />
|| Zuzendaria Hirugarren karlistadaren hasieran (1873)<br />
|-<br />
| [[Manuel Francisco de Joaristi (eu) | Joaristi, Manuel Francisco de]]<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)#Filipinetako Errege Konpainia|Filipinetako Errege Konpainiaren]] zuzendaria. Bere testamentuan (Madril, 1796) 1.573.834 erreal koarto laga zion herriari, korrituak erabiltzeko. Fundazioaren patroi moduan parrokoa, abade zaharrena eta alkatea jarri zituen. Baina 1805tik aurrera berak agindutakoa ez zuten bete.<br />
|-<br />
| Gastón, Luis de<br />
|| Koronel-zuzendaria (1820).<br />
|-<br />
| Pazos, José<br />
|| Zuzendaria (1853).<br />
|-<br />
| Salvador, Miguel Francisco<br />
|| Soraluze eta Tolosako superintendentea (1706-1714).<br />
|}<br />
<br />
===Bestelakoak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Pagola, Fausto de<br />
|| Ordaintzailea (1687-1724).<br />
|-<br />
| Urdangarin, Miguel de<br />
|| Kontularia (1717-1718).<br />
|-<br />
| Gil, Francisco de Paula<br />
|| Ogasun Ministeritzaren ofiziala (1820).<br />
|-<br />
| Junguitu, Prudencio de<br />
|| Ordaintzailea (1745). Eskoriatzakoa.<br />
|-<br />
| Unda Mendibil, Anacleto<br />
|| Administrazio Militarreko ofiziala (1861).<br />
|-<br />
| Olabegoitia, Juan Ángel de<br />
|| Biltegi-zaintzailea, [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] izenean (1745-1781).<br />
|-<br />
| Sologoen Espilla, Domingo de <br> (1696-1736)<br />
|| Kontularia (1716). Soraluzeko ordezkaria Tolosako Batzar Orokorretan (1733).<br />
|-<br />
| Hernizqueta, Juan de<br />
|| Ordezko ordaintzailea (1641).<br />
|-<br />
| Iraola, Martín de<br />
|| Erret eskribaua (1575-1578).<br />
|-<br />
| [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Lamot, Florencio José de]] <br> (1701-1779)<br />
|| Baillerbi (Flandria) herrian jaio zen. 1739 urtean Soraluzeko eta Tolosako Erret Lantegien kontularia agertzen da. Geroago ikuskatzailea izan zen. 1756 urtean [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de Plasencia]] grabatua eta [[Descripción de las Reales Fábricas (eu)|Descripción de las Reales Fábricas]] liburua argitaratu zituen.<br />
|-<br />
| Iraolabeitia, Juan de<br />
|| Ordezko kontularia (1701).<br />
|-<br />
| Lacunza, José Manuel de<br />
|| Ordaintzailea (1722). Mª Teresa de Urreta andrearekin ezkondua.<br />
|-<br />
| Arrazcaeta, Francisco Antonio de<br />
|| Arma biltegien Maiordomotza eta Tenentziako ofiziala (1709).<br />
|-<br />
| Olabegoitia, Francisco Antonio<br />
|| Arma biltegien Maiordomotza eta Tenentziako ofiziala (1711).<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Francisco Antonio<br />
|| Gerra komisarioa (1804)<br />
|-<br />
| Gómez, Manuel<br />
|| Gerra komisarioa (1806)<br />
|-<br />
| Coll y Bis, Miguel<br />
|| Kontu-hartzaile orokorra (1828)<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Asentistak==<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Isasi-Isasmendi, Martín de <br> (1685-1745)<br />
|| Asentista orokorra Soraluzeko Erret Lantegian. Arrasatekoa, gurasoak Francisco Isasi-Isasmendi eta Mariana de Resusta izan zituen. Teresa de Bujandarekin ezkondu zen, eta 1713 urtean bi seme izan zituen: Juan José (Teresa emaztearekin) eta Juan Andrés (Simona de Arangurenekin). Urte berean kaparetasuna eskatu zuen Soraluzen bertan. Oso auzi luzea izan zuen lau ordezkari gremialekin, Madrilgo Korteak, korregidoreak eta Gipuzkoako Batzar Orokorrek parte hartu zutela. Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Isasi, Juan Sebastián de<br />
|| 1705 eta 1723 artean lanean ari zen. Asentista izateaz gain, ordezkari gremiala ere izan zen. Soraluzeko alkate 1713 urtean.<br />
|-<br />
| Azpiazu, Juan Francisco de<br />
|| 1728. urtean bera zen asentista. [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu) | Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] Miguel Antonio de Zuaznabarrekin tratutan hasi zen eta 1735ean asientoa Konpainiari pasa zion.<br />
|-<br />
| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu) | Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia]]<br />
|| 1735 eta 1784 artean asentista bakarra.<br />
|-<br />
| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)#Filipinetako Errege Konpainia | Filipinetako Errege Konpainia]]<br />
|| 1784 eta 1794 artean asentista bakarra.<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagileak]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Armagileak_(eu)&diff=31175Armagileak (eu)2024-03-24T23:19:08Z<p>Jcao: /* Zuzendariak */</p>
<hr />
<div>[[Fitxategi: Armagintza_gremioak._Koloretan_(Florencio_Joseph_Lamot_1756).png | thumb | 800 px | center | ''Son los cuatro Gremios de la Real Fábrica de Placencia hijos de padres nobles hidalgos como lo son todos los cántabros guipuzcoanos y vizcaínos. Estos son los que se constituyen a la obligación de todo género de armas de fuego que S.M. católica pide, y como tan fieles vasallos ponen puntualmente manos a la obra, cuyos armamentos están arreglados y estipulados, siendo de ellos su gobierno interior con subordinación al superior quien les dirige dando cumplimiento a sus respectivas obligaciones.'']]<br />
<br />
<br />
==Maisu armagileak==<br />
===Arkabuzegileak===<br />
::{| class="wikitable"<br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Loyola, Martín Abad de<br />
|| 1512 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Loyola, Domingo Ibáñez de<br />
|| Soraluzeko alkate (1512).<br />
|-<br />
| Unamuno, Martín Ibáñez de<br />
|| 1522 urtetik aurrera hainbat agiritan agertzen da (Simancaseko artxibategia), arkabuzak eta mosketeak hornitzen ari zela. 1526 urtean arkabuzak egin zituen Carlos I-rentzat, Martin bilobak osatutako txostenaren arabera.<br />
|-<br />
| Sagarraga, Juan de<br />
|| 1574-1575 urteetan mosketeak eta arkabuzak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak Santanderren prestatzen ari zen armadarentzat.<br />
|-<br />
| Loyola, Pedro de<br />
|| 1587-1611 tartean Soraluzen eta Eibarren lanean. Martín de Unamunoren txostenean parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Loyola, Domingo de<br />
|| 1594 lanean ari zen. Mosketeak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak prestatzen ari zen armadarentzat.<br />
|-<br />
| Loyola y Arreguia, Juan de<br />
|| 1598-1610 tartean lanean. 1599 urtean gremioen prokuradorea.<br />
|-<br />
| Unamuno, Martín de<br />
|| 1574 urtean mosketeak eta arkabuzak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak Santanderren prestatzen ari zen armadarentzat. 1577-1591 tartean lanean ari zen. 1587 urtean txostena osatu zuen Martín de Ibáñez de Unamuno bere aitonak Carlos I-rentzat 1526 urtean lan egin zuela demostratzeko.<br />
|-<br />
| Rojas, José de<br />
|| Esquivias-ekoa (Toledo), Madrilen arkabuzegilea izan zen, bere kontramarka elefantea baten irudia zela. 1745 urtean Soraluzeko Erret Lantegietara etorri zen, maisu aztertzaile, eta bertan lan egin zuen hil arte (1772). 1747 urtean infanteria fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Orozco, Martín de<br />
|| Mexikora joan zen, eta bertan Armagile Nagusia izendatu zuten (1808).<br />
|}<br />
<br />
<br />
===Kainoigileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Ignacio de<br />
|| 1740 urtean lanean ari zen. 1741 eta 1763 urteetan ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1740an. <br />
|-<br />
| Solarte, Juan Tomás de<br />
|| 1712 eta 1749 artean lanean ari zen. 1749 urtean ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1745-1747an. <br />
|-<br />
| Iraola, Juan José de<br />
|| 1717 eta 1748 artean lanean ari zen. 1746 urtean ordezkari gremiala. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, Manuel de<br />
|| 1717 eta 1748 artean lanean ari zen. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Lasalde, José de<br />
|| 1746 urtean lanean ari zen. 1748 urtean ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1758an.<br />
|-<br />
| Lasalde, Juan Andrés de<br />
|| 1722 urtean ordezkari gremiala. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Goenechea, Andrés de<br />
|| 1740 eta 1764 artean lanean ari zen. 1746 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Iraola, José Ignacio de <br> (1723-1793)<br />
|| 1782 urtean ordezkari gremiala zela, Eibar eta Durango arteko errepidea eraikitzearen alde agertu zen. 1793 urtean, Frantziako Konbentzio gerra garaian, Soraluzeko gerra diruen diruzaina izan zen. Atzerakargako txispa fusil berezia, oso originala, sortu zuen, Bartzelonan gordetzen dena.<br />
|-<br />
| Iraola, Ignacio de <br> (1717-1748)<br />
|| 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Mendiola, Manuel de <br> (1712-1748)<br />
|| 1740/04/18ko kontratu baten arabera, zortzirehun barrenatutako fusil-kainoi hornitzeko konprometitzen da, eguneko lau, 43na erreal kuarto prezioan. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen. Soraluzeko alkatea 1749an.<br />
|-<br />
| Mendiola, Manuel Silvestre de<br />
|| Frantsesen lehen inbasioan edo Konbentzioko gerran (1793) Soraluzeko 3. konpainiaren kapitaina izan zen. Eibarko alkatea ere izan zen (1805). Gipuzkoako diputatua Hondarribiako Batzar Orokorretatik (1802) eta Errenderikoetatik (1814). Gipuzkoako Aldundiak armak eskatu zituenean Fernando VIIri emateko, parte hartu zuen.<br />
|}<br />
<br />
===Txispagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Obiaga, Domingo de<br />
|| 1712 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| [[Ramon de Gorosta (eu)|Gorosta y Asula, Ramón de]] <br> (1834-1889)<br />
|| Soraluzen, Orbaizetan eta Madrilgo Erret Maestrantzan lan egin zuen. Madrilen bertan bi hobekuntza asmatu zituen. <br> 1860 urtean Jesusen Lagundian sartu zen, eta erizain jardun zen hil arte.<br />
|}<br />
<br />
===Kutxagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Insausti, Juan de<br />
|| 1593 eta 1610 artean lanean ari zen. San German-eko markesarentzat lan bereziak egin zituen.<br />
|-<br />
| Irigoyen, Pedro de<br />
|| 1634 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Soroeta, Agustín de <br> ( -1748)<br />
|| 1722 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, José<br />
|| 1722 eta 1748 artean lanean ari zen. 1722 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Maiztegui, Juan de<br />
|| 1743 eta 1764 artean lanean ari zen. 1745 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Juaristi, Miguel de<br />
|| 1799 urtean ordezkari gremiala.<br />
|}<br />
<br />
===Aparejeroak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Igueribar, Juan de<br />
|| 1598 eta 1634 artean lanean ari zen. 1634 urtean ordezkari gremiala. San German-eko markesarentzat lan bereziak egin zituen.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, Francisco<br />
|| 1701 eta 1740 artean lanean ari zen. 1721 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Gorostegui, Francisco de<br />
|| 1722 eta 1748 artean lanean ari zen. 1748 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Goenechea, Joaquín de<br />
|| 1722-1724 urtetan ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Goenechea, Antonio de<br />
|| 1722 eta 1749 artean lanean ari zen. 1749 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Vergara, Mariano de <br> (1768-1824)<br />
|| Gero maisu aztertzaile izatera pasa zen.<br />
|} <br />
<br />
===Beste armagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Juaristi, Francisco Antonio de<br />
|| 1782 urtean ordezkari gremiala zela, Eibar eta Durango arteko errepidea eraikitzearen alde agertu zen.<br />
|-<br />
| Unamuno, Miguel<br />
|| Lehen Mundu Gerran arma saltzaile aritu zen Balkanetan. Buenos Airesen hil zen, 1920 urte inguruan.<br />
|-<br />
| Ibarra, Tomás de<br />
|| Karabina marraduna egin zuen, 14,8 kalibrekoa. Guar egun Montjuich-eko Museo Militarrean dago.<br />
|-<br />
| Mugica, Agustín de<br />
|| 1710 eta 1722 artean lanean ari zen. 1710eko maiatzak 15ean Zumaiako Batzar Orokorreen aurrean agertu zen, maisu gremialen ''Memoriala'' aurkezteko. 1716 urtean ordezkari gremiala Kortearen aurrean.<br />
|-<br />
| Zuloaga, Evaristo <br> (1819- )<br />
|| Ramón Zuloagaren semea, Eusebio Zuloaga lehengusuak Eibarko Kontadorekua eta Matxarian antolatutako lantegiaren arduraduna.<br />
|-<br />
| Sesma, Pedro<br />
|| 1874 urtean Gipuzkoako Aldundia Tertzioen kapitaina izendatu zuen.<br />
|-<br />
| [[Ybarra aita-semeak (eu) | Ibarra, José Ignacio de]] <br> (1815-1887)<br />
|| Maisu eskopeteroa eta enpresagilea. Soraluzeko alkatea eta Gipuzkoako diputatua Hernaniko Batzar Orokorretatik (1855).<br />
|} <br />
<br />
<br />
==Maisu ikuskatzaileak==<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Orduña, Juan de<br />
|| 1597 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Recalde Ubilla, José de<br />
|| Elgoibarkoa. 1664 eta 1700 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Lasalde, José de<br />
|| Maisu nagusia eta ikuskatzailea. 1706 urtean lanean ari zen. Soraluzeko alkatea ere izan zen.<br />
|-<br />
| Iraola, Andrés de<br />
|| Kainoien ikuskatzailea. 1705 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Iraola y Urquiaga, José de<br />
|| Kainoien ikuskatzailea. 1705 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Iribe, Andrés de<br />
|| 1705 eta 1725 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Martínez, Alonso<br />
|| 1717 eta 1722 artean lanean ari zen, maisu nagusia eta ikuskatzailea Soraluze eta Tolosako Erret Lantegietan. Madrilen Juan Belén-en ikaslea izan zen.<br />
|-<br />
| Henoul, Pedro Francisco de<br />
|| Namurrekoa (Valonia). 1712 eta 1747 artean lanean ari zen, giltzen ikuskatzailea. 1748 urtean, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zenean, fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Wbiñan, Lamberto <br> (1686-1746)<br />
|| Cherate (Limburgo, Flandria) herrian jaioa.<br />
|-<br />
| Rojas, José de<br />
|| Esquivias-ekoa (Toledo), Madrilen arkabuzegilea izan zen, bere kontramarka elefantea baten irudia zela. 1745 urtean Soraluzeko Erret Lantegietara etorri zen, maisu aztertzaile, eta bertan lan egin zuen hil arte (1772). 1747 urtean infanteria fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Lamot, Florencio José de]] <br> (1701-1779)<br />
|| Baillerbi (Flandria) herrian jaio zen. 1739 urtean Soraluzeko eta Tolosako Erret Lantegien kontularia agertzen da. Geroago ikuskatzailea izan zen. 1756 urtean [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de Plasencia]] grabatua eta [[Descripción de las Reales Fábricas (eu)|Descripción de las Reales Fábricas]] liburua argitaratu zituen.<br />
|-<br />
| Olea, Matías de<br />
|| 1761 eta 1763 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Hierro, José Tomás<br />
|| Badajozekoa. 1787 urtean artilleria ikuskatzailea zen.<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Francisco de<br />
|| Artilleria ikuskatzailea 1794-1800 urteetan. Artilleria komisarioa (1803).<br />
|-<br />
| Zameza Yturriaga, Manuel Antonio de <br> (1758-1803)<br />
|| <br />
|-<br />
| Vergara, Mariano de <br> (1768-1824)<br />
|| Aurretik aparejero gremioan lan egin zuen.<br />
|-<br />
| Sustaeta, Agustín Ignacio de <br> ( -1824)<br />
|| Eibarkoa. 1793 eta 1797 artean lanean ari zen. Asturiasera bidali zuten arma lantegi berriak antolatzeko.<br />
|-<br />
| Maiztegui, José Alejo de<br />
|| 1840 urtean lanean ari zen. Espainiako Independentzia gerran Zaragozako setioan hartu zuen parte.<br />
|-<br />
| Mendizabal, José Manuel de <br> (1761-1846)<br />
|| Zolinako markesarentzat egindako txispa pistola gordetzen da.<br />
|-<br />
| Ibarra, Francisco de<br />
|| 1850 arte lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Maquibar, Andrés de <br> ( -1865)<br />
|| Eibarkoa. 1855 urtean lanean ari zen. Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Maiztegui, José Domingo de <br> ( -1867)<br />
|| <br />
|-<br />
| Ibarra, Juan Bautista de <br> (1811-1874)<br />
|| <br />
|-<br />
| Lora, Diego de<br />
|| Teniente koronela, [[The Placencia de las Armas Company Limited (eu)|The Placencia de las Armas Company Limited]] lantegian ikuskatzailea 1911 urtean.<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Erret Lantegien Administrazioa==<br />
===Zuzendariak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Idiáquez, Cristóbal de<br />
|| Superintendentea (1657-1695). Santiago ordenaren zalduna, kapitaina, Azkoitia (1652), Deba (1653) eta Azpeitiako (1656) Batzar Orokorretan ordezkaria.<br />
|-<br />
| López, Francisco<br />
|| Zuzendaria (1783)<br />
|-<br />
| Irigoyen, Antonio de <br> (1684-1742)<br />
|| Koronela. Hernanin jaio eta Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Rivas, Vicente Rodríguez de<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] ordezkaria (1760).<br />
|-<br />
| Rivacoba, Alejandro<br />
|| 1807.an, kapitaina zela, zuzendaria izendatu zuten. Espainiako Independentzia gerran (1808-1814) Jose I.ren alde agertu zen. 1808.eko urriak 27an Espainiako orden berriaren zalduna izendapenarekin saritu zuten, eta hurrengo urtetan teniente-koronela izendatu ere.<br />
|-<br />
| Ruiz de Alcalá, José<br />
|| Zuzendaria (1833).<br />
|-<br />
| Goizueta, Juan Bautista de<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] ordezkaria (1760).<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Juan Francisco de Lardizabal Oriar|Lardizabal Oriar, Juan Francisco de]]<br />
|| Zuzendaria (1742-1753). Ordiziakoa, 1745. urtean Maria Teresa infanta Parisera lagundu zuen ordiziarren eskuadroia agindu zuen. Aurretik Aralargo kobre meategien diruzaina.<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Jose Antonio de Lardizabar Oriar y Arza|Lardizabal Oriar, Jose Antonio de]]<br />
|| Zuzendaria (1753-1777). Ordiziakoa, ekoizpena asko hazi zen, eta armak garatu eta estandarizatu zituen.<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Jose Maria de Lardizabal Oriar y Olloqui|Lardizabal Oriar, Jose Maria]]<br />
|| Zuzendaria (1777-1794). Lehen zazpi urte Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiarekin egin zituen eta, honek kiebra jo zuenean, hurrengo hamar urte Filipinetako Errege Konpainiarekin.<br />
|-<br />
| Larrarte, Luis Bernardo de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1760).<br />
|-<br />
| Iturriaga Zuloaga, José de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1753). Erret Armadaren eskuadra burua.<br />
|-<br />
| Junibarbia, Juan Antonio de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1753).<br />
|-<br />
| Meléndez Vargas, Gil<br />
|| Zuzendaria Hirugarren karlistadaren hasieran (1873)<br />
|-<br />
| [[Manuel Francisco de Joaristi (eu) | Joaristi, Manuel Francisco de]]<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)#Filipinetako Errege Konpainia|Filipinetako Errege Konpainiaren]] zuzendaria. Bere testamentuan (Madril, 1796) 1.573.834 erreal koarto laga zion herriari, korrituak erabiltzeko. Fundazioaren patroi moduan parrokoa, abade zaharrena eta alkatea jarri zituen. Baina 1805tik aurrera berak agindutakoa ez zuten bete.<br />
|-<br />
| Gastón, Luis de<br />
|| Koronel-zuzendaria (1820).<br />
|-<br />
| Pazos, José<br />
|| Zuzendaria (1853).<br />
|-<br />
| Salvador, Miguel Francisco<br />
|| Soraluze eta Tolosako superintendentea (1706-1714).<br />
|}<br />
<br />
===Bestelakoak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Pagola, Fausto de<br />
|| Ordaintzailea (1687-1724).<br />
|-<br />
| Urdangarin, Miguel de<br />
|| Kontularia (1717-1718).<br />
|-<br />
| Gil, Francisco de Paula<br />
|| Ogasun Ministeritzaren ofiziala (1820).<br />
|-<br />
| Junguitu, Prudencio de<br />
|| Ordaintzailea (1745). Eskoriatzakoa.<br />
|-<br />
| Unda Mendibil, Anacleto<br />
|| Administrazio Militarreko ofiziala (1861).<br />
|-<br />
| Olabegoitia, Juan Ángel de<br />
|| Biltegi-zaintzailea, [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] izenean (1745-1781).<br />
|-<br />
| Sologoen Espilla, Domingo de <br> (1696-1736)<br />
|| Kontularia (1716). Soraluzeko ordezkaria Tolosako Batzar Orokorretan (1733).<br />
|-<br />
| Hernizqueta, Juan de<br />
|| Ordezko ordaintzailea (1641).<br />
|-<br />
| Iraola, Martín de<br />
|| Erret eskribaua (1575-1578).<br />
|-<br />
| [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Lamot, Florencio José de]] <br> (1701-1779)<br />
|| Baillerbi (Flandria) herrian jaio zen. 1739 urtean Soraluzeko eta Tolosako Erret Lantegien kontularia agertzen da. Geroago ikuskatzailea izan zen. 1756 urtean [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de Plasencia]] grabatua eta [[Descripción de las Reales Fábricas (eu)|Descripción de las Reales Fábricas]] liburua argitaratu zituen.<br />
|-<br />
| Iraolabeitia, Juan de<br />
|| Ordezko kontularia (1701).<br />
|-<br />
| Lacunza, José Manuel de<br />
|| Ordaintzailea (1722). Mª Teresa de Urreta andrearekin ezkondua.<br />
|-<br />
| Arrazcaeta, Francisco Antonio de<br />
|| Arma biltegien Maiordomotza eta Tenentziako ofiziala (1709).<br />
|-<br />
| Olabegoitia, Francisco Antonio<br />
|| Arma biltegien Maiordomotza eta Tenentziako ofiziala (1711).<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Francisco Antonio<br />
|| Gerra komisarioa (1804)<br />
|-<br />
| Gómez, Manuel<br />
|| Gerra komisarioa (1806)<br />
|-<br />
| Coll y Bis, Miguel<br />
|| Kontu-hartzaile orokorra (1828)<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Asentistak==<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Isasi-Isasmendi, Martín de <br> (1685-1745)<br />
|| Asentista orokorra Soraluzeko Erret Lantegian. Arrasatekoa, gurasoak Francisco Isasi-Isasmendi eta Mariana de Resusta izan zituen. Teresa de Bujandarekin ezkondu zen, eta 1713 urtean bi seme izan zituen: Juan José (Teresa emaztearekin) eta Juan Andrés (Simona de Arangurenekin). Urte berean kaparetasuna eskatu zuen Soraluzen bertan. Oso auzi luzea izan zuen lau ordezkari gremialekin, Madrilgo Korteak, korregidoreak eta Gipuzkoako Batzar Orokorrek parte hartu zutela. Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Isasi, Juan Sebastián de<br />
|| 1705 eta 1723 artean lanean ari zen. Asentista izateaz gain, ordezkari gremiala ere izan zen. Soraluzeko alkate 1713 urtean.<br />
|-<br />
| Azpiazu, Juan Francisco de<br />
|| 1728. urtean bera zen asentista. [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu) | Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] Miguel Antonio de Zuaznabarrekin tratutan hasi zen eta 1735ean asientoa Konpainiari pasa zion.<br />
|-<br />
| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu) | Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia]]<br />
|| 1735 eta 1784 artean asentista bakarra.<br />
|-<br />
| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)#Filipinetako Errege Konpainia | Filipinetako Errege Konpainia]]<br />
|| 1784 eta 1794 artean asentista bakarra.<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagileak]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Armagileak_(eu)&diff=31174Armagileak (eu)2024-03-24T23:05:58Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Fitxategi: Armagintza_gremioak._Koloretan_(Florencio_Joseph_Lamot_1756).png | thumb | 800 px | center | ''Son los cuatro Gremios de la Real Fábrica de Placencia hijos de padres nobles hidalgos como lo son todos los cántabros guipuzcoanos y vizcaínos. Estos son los que se constituyen a la obligación de todo género de armas de fuego que S.M. católica pide, y como tan fieles vasallos ponen puntualmente manos a la obra, cuyos armamentos están arreglados y estipulados, siendo de ellos su gobierno interior con subordinación al superior quien les dirige dando cumplimiento a sus respectivas obligaciones.'']]<br />
<br />
<br />
==Maisu armagileak==<br />
===Arkabuzegileak===<br />
::{| class="wikitable"<br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Loyola, Martín Abad de<br />
|| 1512 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Loyola, Domingo Ibáñez de<br />
|| Soraluzeko alkate (1512).<br />
|-<br />
| Unamuno, Martín Ibáñez de<br />
|| 1522 urtetik aurrera hainbat agiritan agertzen da (Simancaseko artxibategia), arkabuzak eta mosketeak hornitzen ari zela. 1526 urtean arkabuzak egin zituen Carlos I-rentzat, Martin bilobak osatutako txostenaren arabera.<br />
|-<br />
| Sagarraga, Juan de<br />
|| 1574-1575 urteetan mosketeak eta arkabuzak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak Santanderren prestatzen ari zen armadarentzat.<br />
|-<br />
| Loyola, Pedro de<br />
|| 1587-1611 tartean Soraluzen eta Eibarren lanean. Martín de Unamunoren txostenean parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Loyola, Domingo de<br />
|| 1594 lanean ari zen. Mosketeak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak prestatzen ari zen armadarentzat.<br />
|-<br />
| Loyola y Arreguia, Juan de<br />
|| 1598-1610 tartean lanean. 1599 urtean gremioen prokuradorea.<br />
|-<br />
| Unamuno, Martín de<br />
|| 1574 urtean mosketeak eta arkabuzak hornitu zituen, Pedro Menéndez de Avilés almiranteak Santanderren prestatzen ari zen armadarentzat. 1577-1591 tartean lanean ari zen. 1587 urtean txostena osatu zuen Martín de Ibáñez de Unamuno bere aitonak Carlos I-rentzat 1526 urtean lan egin zuela demostratzeko.<br />
|-<br />
| Rojas, José de<br />
|| Esquivias-ekoa (Toledo), Madrilen arkabuzegilea izan zen, bere kontramarka elefantea baten irudia zela. 1745 urtean Soraluzeko Erret Lantegietara etorri zen, maisu aztertzaile, eta bertan lan egin zuen hil arte (1772). 1747 urtean infanteria fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Orozco, Martín de<br />
|| Mexikora joan zen, eta bertan Armagile Nagusia izendatu zuten (1808).<br />
|}<br />
<br />
<br />
===Kainoigileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Ignacio de<br />
|| 1740 urtean lanean ari zen. 1741 eta 1763 urteetan ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1740an. <br />
|-<br />
| Solarte, Juan Tomás de<br />
|| 1712 eta 1749 artean lanean ari zen. 1749 urtean ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1745-1747an. <br />
|-<br />
| Iraola, Juan José de<br />
|| 1717 eta 1748 artean lanean ari zen. 1746 urtean ordezkari gremiala. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, Manuel de<br />
|| 1717 eta 1748 artean lanean ari zen. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Lasalde, José de<br />
|| 1746 urtean lanean ari zen. 1748 urtean ordezkari gremiala. Soraluzeko alkatea 1758an.<br />
|-<br />
| Lasalde, Juan Andrés de<br />
|| 1722 urtean ordezkari gremiala. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Goenechea, Andrés de<br />
|| 1740 eta 1764 artean lanean ari zen. 1746 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Iraola, José Ignacio de <br> (1723-1793)<br />
|| 1782 urtean ordezkari gremiala zela, Eibar eta Durango arteko errepidea eraikitzearen alde agertu zen. 1793 urtean, Frantziako Konbentzio gerra garaian, Soraluzeko gerra diruen diruzaina izan zen. Atzerakargako txispa fusil berezia, oso originala, sortu zuen, Bartzelonan gordetzen dena.<br />
|-<br />
| Iraola, Ignacio de <br> (1717-1748)<br />
|| 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen.<br />
|-<br />
| Mendiola, Manuel de <br> (1712-1748)<br />
|| 1740/04/18ko kontratu baten arabera, zortzirehun barrenatutako fusil-kainoi hornitzeko konprometitzen da, eguneko lau, 43na erreal kuarto prezioan. 1748 urtean, beste ordezkariekin batera, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zuen. Soraluzeko alkatea 1749an.<br />
|-<br />
| Mendiola, Manuel Silvestre de<br />
|| Frantsesen lehen inbasioan edo Konbentzioko gerran (1793) Soraluzeko 3. konpainiaren kapitaina izan zen. Eibarko alkatea ere izan zen (1805). Gipuzkoako diputatua Hondarribiako Batzar Orokorretatik (1802) eta Errenderikoetatik (1814). Gipuzkoako Aldundiak armak eskatu zituenean Fernando VIIri emateko, parte hartu zuen.<br />
|}<br />
<br />
===Txispagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Obiaga, Domingo de<br />
|| 1712 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| [[Ramon de Gorosta (eu)|Gorosta y Asula, Ramón de]] <br> (1834-1889)<br />
|| Soraluzen, Orbaizetan eta Madrilgo Erret Maestrantzan lan egin zuen. Madrilen bertan bi hobekuntza asmatu zituen. <br> 1860 urtean Jesusen Lagundian sartu zen, eta erizain jardun zen hil arte.<br />
|}<br />
<br />
===Kutxagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Insausti, Juan de<br />
|| 1593 eta 1610 artean lanean ari zen. San German-eko markesarentzat lan bereziak egin zituen.<br />
|-<br />
| Irigoyen, Pedro de<br />
|| 1634 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Soroeta, Agustín de <br> ( -1748)<br />
|| 1722 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, José<br />
|| 1722 eta 1748 artean lanean ari zen. 1722 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Maiztegui, Juan de<br />
|| 1743 eta 1764 artean lanean ari zen. 1745 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Juaristi, Miguel de<br />
|| 1799 urtean ordezkari gremiala.<br />
|}<br />
<br />
===Aparejeroak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Igueribar, Juan de<br />
|| 1598 eta 1634 artean lanean ari zen. 1634 urtean ordezkari gremiala. San German-eko markesarentzat lan bereziak egin zituen.<br />
|-<br />
| Sagastizabal, Francisco<br />
|| 1701 eta 1740 artean lanean ari zen. 1721 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Gorostegui, Francisco de<br />
|| 1722 eta 1748 artean lanean ari zen. 1748 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Goenechea, Joaquín de<br />
|| 1722-1724 urtetan ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Goenechea, Antonio de<br />
|| 1722 eta 1749 artean lanean ari zen. 1749 urtean ordezkari gremiala.<br />
|-<br />
| Vergara, Mariano de <br> (1768-1824)<br />
|| Gero maisu aztertzaile izatera pasa zen.<br />
|} <br />
<br />
===Beste armagileak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Juaristi, Francisco Antonio de<br />
|| 1782 urtean ordezkari gremiala zela, Eibar eta Durango arteko errepidea eraikitzearen alde agertu zen.<br />
|-<br />
| Unamuno, Miguel<br />
|| Lehen Mundu Gerran arma saltzaile aritu zen Balkanetan. Buenos Airesen hil zen, 1920 urte inguruan.<br />
|-<br />
| Ibarra, Tomás de<br />
|| Karabina marraduna egin zuen, 14,8 kalibrekoa. Guar egun Montjuich-eko Museo Militarrean dago.<br />
|-<br />
| Mugica, Agustín de<br />
|| 1710 eta 1722 artean lanean ari zen. 1710eko maiatzak 15ean Zumaiako Batzar Orokorreen aurrean agertu zen, maisu gremialen ''Memoriala'' aurkezteko. 1716 urtean ordezkari gremiala Kortearen aurrean.<br />
|-<br />
| Zuloaga, Evaristo <br> (1819- )<br />
|| Ramón Zuloagaren semea, Eusebio Zuloaga lehengusuak Eibarko Kontadorekua eta Matxarian antolatutako lantegiaren arduraduna.<br />
|-<br />
| Sesma, Pedro<br />
|| 1874 urtean Gipuzkoako Aldundia Tertzioen kapitaina izendatu zuen.<br />
|-<br />
| [[Ybarra aita-semeak (eu) | Ibarra, José Ignacio de]] <br> (1815-1887)<br />
|| Maisu eskopeteroa eta enpresagilea. Soraluzeko alkatea eta Gipuzkoako diputatua Hernaniko Batzar Orokorretatik (1855).<br />
|} <br />
<br />
<br />
==Maisu ikuskatzaileak==<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Orduña, Juan de<br />
|| 1597 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Recalde Ubilla, José de<br />
|| Elgoibarkoa. 1664 eta 1700 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Lasalde, José de<br />
|| Maisu nagusia eta ikuskatzailea. 1706 urtean lanean ari zen. Soraluzeko alkatea ere izan zen.<br />
|-<br />
| Iraola, Andrés de<br />
|| Kainoien ikuskatzailea. 1705 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Iraola y Urquiaga, José de<br />
|| Kainoien ikuskatzailea. 1705 urtean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Iribe, Andrés de<br />
|| 1705 eta 1725 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Martínez, Alonso<br />
|| 1717 eta 1722 artean lanean ari zen, maisu nagusia eta ikuskatzailea Soraluze eta Tolosako Erret Lantegietan. Madrilen Juan Belén-en ikaslea izan zen.<br />
|-<br />
| Henoul, Pedro Francisco de<br />
|| Namurrekoa (Valonia). 1712 eta 1747 artean lanean ari zen, giltzen ikuskatzailea. 1748 urtean, infanteriako 180.000 fusil egiteko kontratua sinatu zenean, fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| Wbiñan, Lamberto <br> (1686-1746)<br />
|| Cherate (Limburgo, Flandria) herrian jaioa.<br />
|-<br />
| Rojas, José de<br />
|| Esquivias-ekoa (Toledo), Madrilen arkabuzegilea izan zen, bere kontramarka elefantea baten irudia zela. 1745 urtean Soraluzeko Erret Lantegietara etorri zen, maisu aztertzaile, eta bertan lan egin zuen hil arte (1772). 1747 urtean infanteria fusilen prezioa jartzeko parte hartu zuen.<br />
|-<br />
| [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Lamot, Florencio José de]] <br> (1701-1779)<br />
|| Baillerbi (Flandria) herrian jaio zen. 1739 urtean Soraluzeko eta Tolosako Erret Lantegien kontularia agertzen da. Geroago ikuskatzailea izan zen. 1756 urtean [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de Plasencia]] grabatua eta [[Descripción de las Reales Fábricas (eu)|Descripción de las Reales Fábricas]] liburua argitaratu zituen.<br />
|-<br />
| Olea, Matías de<br />
|| 1761 eta 1763 artean lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Hierro, José Tomás<br />
|| Badajozekoa. 1787 urtean artilleria ikuskatzailea zen.<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Francisco de<br />
|| Artilleria ikuskatzailea 1794-1800 urteetan. Artilleria komisarioa (1803).<br />
|-<br />
| Zameza Yturriaga, Manuel Antonio de <br> (1758-1803)<br />
|| <br />
|-<br />
| Vergara, Mariano de <br> (1768-1824)<br />
|| Aurretik aparejero gremioan lan egin zuen.<br />
|-<br />
| Sustaeta, Agustín Ignacio de <br> ( -1824)<br />
|| Eibarkoa. 1793 eta 1797 artean lanean ari zen. Asturiasera bidali zuten arma lantegi berriak antolatzeko.<br />
|-<br />
| Maiztegui, José Alejo de<br />
|| 1840 urtean lanean ari zen. Espainiako Independentzia gerran Zaragozako setioan hartu zuen parte.<br />
|-<br />
| Mendizabal, José Manuel de <br> (1761-1846)<br />
|| Zolinako markesarentzat egindako txispa pistola gordetzen da.<br />
|-<br />
| Ibarra, Francisco de<br />
|| 1850 arte lanean ari zen.<br />
|-<br />
| Maquibar, Andrés de <br> ( -1865)<br />
|| Eibarkoa. 1855 urtean lanean ari zen. Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Maiztegui, José Domingo de <br> ( -1867)<br />
|| <br />
|-<br />
| Ibarra, Juan Bautista de <br> (1811-1874)<br />
|| <br />
|-<br />
| Lora, Diego de<br />
|| Teniente koronela, [[The Placencia de las Armas Company Limited (eu)|The Placencia de las Armas Company Limited]] lantegian ikuskatzailea 1911 urtean.<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Erret Lantegien Administrazioa==<br />
===Zuzendariak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Idiáquez, Cristóbal de<br />
|| Superintendentea (1657-1695). Santiago ordenaren zalduna, kapitaina, Azkoitia (1652), Deba (1653) eta Azpeitiako (1656) Batzar Orokorretan ordezkaria.<br />
|-<br />
| López, Francisco<br />
|| Zuzendaria (1783)<br />
|-<br />
| Irigoyen, Antonio de <br> (1684-1742)<br />
|| Koronela. Hernanin jaio eta Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Rivas, Vicente Rodríguez de<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] ordezkaria (1760).<br />
|-<br />
| Ruiz de Alcalá, José<br />
|| Zuzendaria (1833).<br />
|-<br />
| Goizueta, Juan Bautista de<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] ordezkaria (1760).<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Juan Francisco de Lardizabal Oriar|Lardizabal Oriar, Juan Francisco de]]<br />
|| Zuzendaria (1742-1753). Ordiziakoa, 1745. urtean Maria Teresa infanta Parisera lagundu zuen ordiziarren eskuadroia agindu zuen. Aurretik Aralargo kobre meategien diruzaina.<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Jose Antonio de Lardizabar Oriar y Arza|Lardizabal Oriar, Jose Antonio de]]<br />
|| Zuzendaria (1753-1777). Ordiziakoa, ekoizpena asko hazi zen, eta armak garatu eta estandarizatu zituen.<br />
|-<br />
| [[Lardizabal sendia (eu)#Jose Maria de Lardizabal Oriar y Olloqui|Lardizabal Oriar, Jose Maria]]<br />
|| Zuzendaria (1777-1794). Lehen zazpi urte Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiarekin egin zituen eta, honek kiebra jo zuenean, hurrengo hamar urte Filipinetako Errege Konpainiarekin.<br />
|-<br />
| Larrarte, Luis Bernardo de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1760).<br />
|-<br />
| Iturriaga Zuloaga, José de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1753). Erret Armadaren eskuadra burua.<br />
|-<br />
| Junibarbia, Juan Antonio de<br />
|| Zuzendaritzakoa (1753).<br />
|-<br />
| Meléndez Vargas, Gil<br />
|| Zuzendaria Hirugarren karlistadaren hasieran (1873)<br />
|-<br />
| [[Manuel Francisco de Joaristi (eu) | Joaristi, Manuel Francisco de]]<br />
|| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)#Filipinetako Errege Konpainia|Filipinetako Errege Konpainiaren]] zuzendaria. Bere testamentuan (Madril, 1796) 1.573.834 erreal koarto laga zion herriari, korrituak erabiltzeko. Fundazioaren patroi moduan parrokoa, abade zaharrena eta alkatea jarri zituen. Baina 1805tik aurrera berak agindutakoa ez zuten bete.<br />
|-<br />
| Gastón, Luis de<br />
|| Koronel-zuzendaria (1820).<br />
|-<br />
| Pazos, José<br />
|| Zuzendaria (1853).<br />
|-<br />
| Salvador, Miguel Francisco<br />
|| Soraluze eta Tolosako superintendentea (1706-1714).<br />
|}<br />
<br />
<br />
===Bestelakoak===<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Pagola, Fausto de<br />
|| Ordaintzailea (1687-1724).<br />
|-<br />
| Urdangarin, Miguel de<br />
|| Kontularia (1717-1718).<br />
|-<br />
| Gil, Francisco de Paula<br />
|| Ogasun Ministeritzaren ofiziala (1820).<br />
|-<br />
| Junguitu, Prudencio de<br />
|| Ordaintzailea (1745). Eskoriatzakoa.<br />
|-<br />
| Unda Mendibil, Anacleto<br />
|| Administrazio Militarreko ofiziala (1861).<br />
|-<br />
| Olabegoitia, Juan Ángel de<br />
|| Biltegi-zaintzailea, [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)|Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] izenean (1745-1781).<br />
|-<br />
| Sologoen Espilla, Domingo de <br> (1696-1736)<br />
|| Kontularia (1716). Soraluzeko ordezkaria Tolosako Batzar Orokorretan (1733).<br />
|-<br />
| Hernizqueta, Juan de<br />
|| Ordezko ordaintzailea (1641).<br />
|-<br />
| Iraola, Martín de<br />
|| Erret eskribaua (1575-1578).<br />
|-<br />
| [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Lamot, Florencio José de]] <br> (1701-1779)<br />
|| Baillerbi (Flandria) herrian jaio zen. 1739 urtean Soraluzeko eta Tolosako Erret Lantegien kontularia agertzen da. Geroago ikuskatzailea izan zen. 1756 urtean [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de Plasencia]] grabatua eta [[Descripción de las Reales Fábricas (eu)|Descripción de las Reales Fábricas]] liburua argitaratu zituen.<br />
|-<br />
| Iraolabeitia, Juan de<br />
|| Ordezko kontularia (1701).<br />
|-<br />
| Lacunza, José Manuel de<br />
|| Ordaintzailea (1722). Mª Teresa de Urreta andrearekin ezkondua.<br />
|-<br />
| Arrazcaeta, Francisco Antonio de<br />
|| Arma biltegien Maiordomotza eta Tenentziako ofiziala (1709).<br />
|-<br />
| Olabegoitia, Francisco Antonio<br />
|| Arma biltegien Maiordomotza eta Tenentziako ofiziala (1711).<br />
|-<br />
| Sarasqueta, Francisco Antonio<br />
|| Gerra komisarioa (1804)<br />
|-<br />
| Gómez, Manuel<br />
|| Gerra komisarioa (1806)<br />
|-<br />
| Coll y Bis, Miguel<br />
|| Kontu-hartzaile orokorra (1828)<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Asentistak==<br />
::{| class="wikitable" <br />
! width="400px" style="background:Lime" | Izena<br />
! width="600px" style="background:Lime" | Azalpena<br />
|-<br />
| Isasi-Isasmendi, Martín de <br> (1685-1745)<br />
|| Asentista orokorra Soraluzeko Erret Lantegian. Arrasatekoa, gurasoak Francisco Isasi-Isasmendi eta Mariana de Resusta izan zituen. Teresa de Bujandarekin ezkondu zen, eta 1713 urtean bi seme izan zituen: Juan José (Teresa emaztearekin) eta Juan Andrés (Simona de Arangurenekin). Urte berean kaparetasuna eskatu zuen Soraluzen bertan. Oso auzi luzea izan zuen lau ordezkari gremialekin, Madrilgo Korteak, korregidoreak eta Gipuzkoako Batzar Orokorrek parte hartu zutela. Soraluzen hil zen.<br />
|-<br />
| Isasi, Juan Sebastián de<br />
|| 1705 eta 1723 artean lanean ari zen. Asentista izateaz gain, ordezkari gremiala ere izan zen. Soraluzeko alkate 1713 urtean.<br />
|-<br />
| Azpiazu, Juan Francisco de<br />
|| 1728. urtean bera zen asentista. [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu) | Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainiaren]] Miguel Antonio de Zuaznabarrekin tratutan hasi zen eta 1735ean asientoa Konpainiari pasa zion.<br />
|-<br />
| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu) | Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia]]<br />
|| 1735 eta 1784 artean asentista bakarra.<br />
|-<br />
| [[Caracasko Gipuzkoar Errege Konpainia (eu)#Filipinetako Errege Konpainia | Filipinetako Errege Konpainia]]<br />
|| 1784 eta 1794 artean asentista bakarra.<br />
|}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagileak]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Teknologia:_atzekarga_armak_(eu)&diff=31173Teknologia: atzekarga armak (eu)2024-03-24T23:04:45Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>Ahotik kargatu beharrean, atzetik (errekamaratik) kargatzen diren suzko armak dira.<br />
<br />
Abantaila asko dituzte, horietako bat tiro kadentzia altuagoa. Aurrekargakoetan ahotik sartu behar da polbora, zapaldu, bala, zapaldu atzera... tiro egin baino lehen. Atzekargakoetan, jaurtigaiak pieza bakarrekoa izanik, nahikoa da errekamaran sartzea eta tiro egitea.<br />
<br />
Beste abantaila garrantzitsua lortzen duten presioa da. Balak atzetik sartuta, errekamara ondo itxita geratzen da eta, polbora lehertzerakoan, ez da indarrik galtzen; modu honetan, balak askoz urrutiago hel daitezke.<br />
<br />
<br />
==Jaurtigaiak==<br />
[[Fitxategi: Atzekarga_jaurtigaiak.jpg | thumb | 300px | right | Atzekarga jaurtigai historikoak]]<br />
===Aurrekariak===<br />
XXI mende hasieran [[Teknologia: pistoi giltza (eu)|pistoi-giltza]] asmatu zuten, eta orduan sortu ziren inoizko aurrekarga armak.<br />
<br />
Baina fusilak hobetzeaz gain, pistoiak polbora-zorroei erantsi zieten, hainbat diseinu bitxi sortzen: Dreyse, Demondion, Gallager & Glandig edo Silas Crispin. <br />
<br />
Sistema hauek ez zuten arrakasta handirik izan, presio handieei eusten ez zielako: zorroak paperezkoak ziren, edota leherkaria alde batetik jotzen zen, edota...<br />
<br />
Dena dela, paperezko zorroak zirenak kartoizkoak bilakatu ziren ehiza eskopetetarako.<br />
<br />
===Fusilen jaurtigaiak===<br />
Kartutxoek hiru osagai biltzen zituzten: fulminantea, bolbora eta jaurtigaia.<br />
<br />
Kartutxoek aurrekargako armen arazo asko bideratzen zituen, baina arazo tekniko berria sortu ere: fulminantea ganbara barruan geratzen zenez, kanpotik eragiteko sistema berria behar zen.<br />
<br />
Atzekarga armentzako diseinu arrakastatsuak lau ezaugarri zituen: <br />
* Polbora-zorroa metalikoa zen, presio askoz altuagoa jasatzeko gauza zela.<br />
* Pistoia zorroaren ipurdian zegoen, tiroa jotzeko mekanismoa erraztuz.<br />
* Azkenik, balak borobilak izan beharrean, kono forma eman zitaien: alde motza zorroaz eusteko eta alde puntaduna aerodinamismoa hobetzeko.<br />
* eta polbora bera, polbora beltza izan beharrean kerik gabekoa asmatu zuten, indar handiagoa zuena.<br />
<br />
[[Fitxategi: Lefaucheaux_kartutxoak.png | thumb | left | 400px | Lefaucheaux kartutxkoak]]<br />
===Lefaucheaux sistema===<br />
Casimir Lafacheoux-ek asmakizuna aurrekargako armen diseinuan oinarritzen zen. Mota honetako kartutxoek ziria zuten alboan, eta nahikoa zen garai bateko "belarritik" ziri gainean jotzea fulminantea detonatzeko eta honek bolbora pizteko.<br />
<br />
Kartutxo hauek konplexuak eta garestiak izateaz gain, kokapen bakarra onartzen zuten, ziria "belarriak" sartu ahal izateko. Hala ere, urte batzuetan arrakasta izan zuen, agian "tradizionaletik" gertu zegoelako.<br />
<br />
Erabilitako balazorroa ateratzean arazoak izaten ziren, tiradoreari denbora galarazten edo, trabatzen bazen, arma eta tiradore bera ezerezten. [[Ybarra aita-semeak (eu)#Luis Raimundo Ybarra Cortazar | Luis Raimundo Ibarra y Cortazar]] soraluzetarra, artean tenientea zela, errebolberretako balazorroak automatikoki berez irtetzeko sistema asmatu zuen. 1876 urtean "asmakizunaren babesa" <ref>"Privilegio de invención", patentea.</ref> eskatu zuen Espainian, eta 1878an Estatu Batuetan patentatu zuen sistema.<br />
<br />
Aipatutako arazoak zirela eta, Lefaucheaux sistema poliki poliki atzera egin zuen eta, azkenean, desagertu egin zen.<br />
<br />
===Eraztun-kolpekatzea===<br />
Lefaucheaux sistemako kartutxoek kokapen zehatza eskatzen zuten arma kargatzerakoan. Traba hau ekiditzeko, eraztun-kolpekatze sistema asmatu zuen.<br />
<br />
Kartutxo mota hauetan fulminantea oinarrian zegoen, buelta guztian banatuta (eraztun modukoa sortzen); eta ez zuten inolako ziririk behar. Modu honetan kartutxoa edozein posizioan sar zitekeen ganberan, erabilera erraztuz.<br />
<br />
[[Fitxategi: George_Henry_Daw._Patentea_(1862).png | thumb | right | 300px | George Henry Daw jaunaren patentea (1862)]]<br />
===Daw sistema===<br />
Sistema honetako kartutxoek fulminantea oinarriaren erdi erdian daroate, eta fulminantea detonatzeko nahikoa da perkutore batzekin jotzea. Gaur egun erabiltzen den sistema da.<br />
<br />
Sistema honen balazorroak askoz sinpleagoak dira, eta ziria (perkutorea) armaren zatia izanik, zurrunago era gogorrago egin daiteke. Bala kargatzea erreza da, ez du kokapen zehatzik eskatzen eta.<br />
<br />
1861 urtean George Henry Daw armagile londondarrak François Schniderren patentea erosi zuen eta, honetu ondoren, 1862.ean patentatu zuen.<br />
<br />
Sistema ona zenez, hurrengo urtetan saiatu zen munizioaren ekoizpena monopolizatzen, patentea erabiliz. Baina Eley Brothers Ltd. Enoresak auzitan sartu eta azkenean irabazi zion, patentea armei zegokiolakoan, eta ez kartutxoei. Ondorioz, munizio ekoizle denak hasi ziren erdiko kolpekatze sistemako kartutxoak egiten.<br />
<br />
===Eskopeten jaurtigaiak===<br />
Honez gain, eskopeta kartutxoak garatu ziren.<br />
<br />
Zorroa kartoizkoa, eta balaren ordez perdigoi multzoa zuten barruan.<br />
<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Chassepot_11_(Euscalduna_1866_eredua).png | thumb | 800px | center | Chassepot fusila (Euscalduna 1866 eredua)]]<br />
==Fusilak==<br />
===Eskuzko itxitura===<br />
Aurreneko itxiturak eskuz erabiltzen ziren; hau da, tiradoreak eskuz zabaltzen zuen errekamara, jaurtigaia sartu eta eskuz itxi.<br />
<br />
Sistema desberdinak garatu ziren: Chassepot, [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)#Remington fusilak (1871 eredua) | Remington]], [[Teknologia: atzekarga armak (eu)#Lefaucheaux sistema | ''Lefaucheux'']], Smith & Wesson...<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusila._Mauser_itxitura.png | thumb | 400px | left | Mauser itxitura]]<br />
===Errepetizio fusilak===<br />
1860 inguruan Winchester-ek ''errepetizio fusila'' sortu zuen. Palanka baten bitartez, tiradoreak zikloa osatzen zuen atzera-aurrera mugimendu batez: atzerakoan polbora zorroa egotzi eta aurrerakoan jaurtigai berria errekamaran sartu.<br />
<br />
Aurki antzeko sistemak sortu ziren: Mauser (Alemania), Lebel (Frantzia), Krag-Jorgensen, Mosin (Errusia), Springfield (EEBB), Lee (EEBB), SML (Britania Handia)...<br />
<br />
XX mendean kargadore automatikoak sortu ziren: Polbora gasen indarra erabiliz, zikloa modu automatikoan egiten zen.<br />
<br />
===Bokatxa===<br />
Tiro egiterakoan, atzerako indarrek tiradorearen sorbalda min dezakete. Berau arintzeko, tutuaren puntarako ''bokatxak'' asmatu ziren, bertatik ateratzen diren gasak talka moduan aprobetxatzeko.<br />
<br />
<br />
==Arma zaharren birmoldaketa==<br />
Atzekargako fusilak agertu zirenean, Europako armadak sistema berriaren abantailez baliatzen saiatu ziren. Alde batetik, arma zaharrenak ordezkatu zituzten eta, aldi berean, aurrekargako fusil zaharrak atzekargako bihurtu zituzten.<br />
<br />
===Snider sistema===<br />
Jacob Snider estatubatuarraren Snider sistema (1860) bloke birakaria zen, eta malguki-kisketak finkatutako lerroan banda bat zuen. Bloke horrek orratza zuen, eta mekanismo osoa eskuinerantz irekitzen zen; hala, erabilitako kartutxoa atera eta berri bat sar zitekeen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Jatorrizko Snider sistema]]<br />
<br />
1867ko otsailaren 9an, Zuazubizcar, Isla y Cía.k bost urterako patentea erregistratu zuen (asmatze-pribilegioa 4.222), ''errekamaratik kargatzen den suzko armaren sistema, gerra eta ehizarako armentzat erabilgarri''. Snider sistemaren bilakaera zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Fusilen_zaharberritzea._Snider-Ybarra_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Snider-Ybarra sistema]]<br />
<br />
Kalkuluen arabera, [[La Euscalduna (eu)|''La Euscalduna'']] fabrikak 30.000 eta 35.000 fusil artean birmoldatu zituen Snider sistemekin.<br />
<br />
===Berdan sistema===<br />
1867. urtean Hiram Berdam amerikarrak beste sistema asmatu zuen, txarnela edo banda sistema izenekoa. Erreza eta eraginkorra zen, tiroa egiterakoan gasen presioek ezin baitzuten ireki, atzeranzko bultzadak are gehiago finkatzen zuelako.<br />
<br />
Atzekargako fusilak birmoldatzeko, Espainiako Errege Artilleriak sistema hau aukeratu zuen. Berdam beharrean, Berdan Trapdoor (txarnela) edo Berdan sistema moduan ezagutzen zen.<br />
<br />
[[Fitxategi: Armagintza_Soraluzen._Berdan_sistema.jpg | thumb | center | 600px | Berdan sistema (txarnela sistema)]]<br />
<br />
<br />
==Ehiza eskopetak==<br />
Eskakizunak askoz apalagoak dituztenez, ehiza eskopetek ez dute izan fusilen garapen teknologikoa.<br />
<br />
Kartutxoak oraindik eskuz sartu behar dira, esateko. Eta atzerako indarrak askoz txikiagoak direnez, ''bokatxa'' modukorik ez dute.<br />
<br />
Dena dela, XX mende hasieratik bi kainoitako eskopetak gailendu dira.<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Txantiloi:Arma_Museoaren_gelak_(eu)&diff=31172Txantiloi:Arma Museoaren gelak (eu)2024-03-24T22:59:15Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div><br />
:::{| class="wikitable" align="center" style="text-align:center"<br />
! width= "50 px" style="background:Sienna" | Mendeak<br />
! width="180 px" style="background:Sienna" | Arma luzeak<br />
! width="180 px" style="background:Sienna" | Arma motzak<br />
! width="180 px" style="background:Sienna" | Kainoiak<br />
! width="150 px" style="background:Sienna" | Teknologiak<br />
|-<br />
| style="background:wheat" | XVI-XVII<br />
| [[Arma museoa. Arkabuz eta mosketeak (eu) | Arkabuz eta mosketeak]] <br />
| style="background:silver" |<br />
| style="background:silver" |<br />
| style="background:wheat" | [[Teknologia: aurrekarga armak (eu) | Aurrekarga ]] <br> [[Teknologia: argi-mukizko giltza (eu) | Argimukizko giltza]] <br> [[Teknologia: errobera giltza (eu) | Errobera giltza]]<br />
|-<br />
| style="background:wheat" | XVII-XIX<br />
| [[Image: Karabina._Zabala_02_(1753).jpg | 150px | link= Arma museoa. Txispa-fusilak (eu)]] <br> [[Arma museoa. Txispa-fusilak (eu) | Txispa-fusilak]] <br />
| [[Image: Pistola._Zalditeriarentzat_3_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | 150px | link= Arma museoa. Txispa-pistolak (eu)]] <br> [[Arma museoa. Txispa-pistolak (eu) | Txispa-pistolak]] <br />
| style="background:silver" |<br />
| style="background:wheat" | [[Teknologia: aurrekarga armak (eu) | Aurrekarga ]] <br> [[Teknologia: suharri giltza (eu) | Suharri edo txispa-giltza]]<br />
|-<br />
| style="background:wheat" | XIX<br />
| [[Image: Infanteria_fusila._1846_eredua_02_(MMM_1855).jpg | 150px | link= Arma museoa. Pistoi-fusilak (eu)]] <br> [[Arma museoa. Pistoi-fusilak (eu) | Pistoi-fusilak]] <br />
| [[Image: Pistola._Pistoi_giltza_(Baltasar_Ibarra_1847).jpg | 150px | link= Arma museoa. Pistoi-pistolak (eu)]] <br> [[Arma museoa. Pistoi-pistolak (eu) | Pistoi-pistolak]] <br />
| style="background:silver" |<br />
| style="background:wheat" | [[Teknologia: aurrekarga armak (eu) | Aurrekarga ]] <br> [[Teknologia: pistoi giltza (eu) | Pistoi-giltza]]<br />
|-<br />
| style="background:wheat" | XIX-XX<br />
| [[Image: Fusila._Atzekargakoa,_tiro_bakarrekoa_(Armagintza_Museoa_1870).jpg | 150px | link= Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu)]] <br> [[Arma museoa. Atzekarga fusilak (eu) | Atzekarga fusilak]]<br />
| [[Image: Pistola._Euscalduna_Deringer_06_(1865).jpg | 150px | link= Arma museoa. Atzekarga pistolak eta errebolberrak (eu)]] <br> [[Arma museoa. Atzekarga pistolak eta errebolberrak (eu) | Atzekarga pistolak eta errebolberrak ]]<br />
| [[Image: PACL._57_mmtako_Maxim-Nordenfelt_kañoia_01_(Cartagena).jpg | 150px | link= Arma museoa. PACL kainoiak (eu)]] <br> [[Arma museoa. PACL kainoiak (eu) | Kainoiak (1935 artekoak)]]<br />
| style="background:wheat" | [[Teknologia: atzekarga armak (eu) | Atzekarga]] <br> Bala-zorroak<br />
|-<br />
| style="background:wheat" | XX<br />
| [[Image: Eskopeta._Mauricio_Larrañaga_(Armagintza_museoa).jpg | 150px | link= Arma museoa. Ehiza-eskopetak eta karabinak (eu)]] <br> [[Arma museoa. Ehiza-eskopetak eta karabinak (eu) | Ehiza-eskopetak eta karabinak]] <br />
| style="background:silver" |<br />
| [[Image: Placencia_240-14_morteroa_1.jpg | 150px | link= Arma museoa. SAPA kainoiak (eu)]] <br> [[Arma museoa. SAPA kainoiak (eu) | Kainoiak (1935tik aurrera)]]<br />
| style="background:wheat" | Teknologia modernoak<br />
|}</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Arma_museoa._Txispa-fusilak_(eu)&diff=31171Arma museoa. Txispa-fusilak (eu)2024-03-24T22:52:57Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Txispa-fusilak (eu)|Txispa-fusilak]] mosketearen familiakoak ziren, baina [[Teknologia: suharri giltza (eu)|suharri giltza]] erabiltzen zuten.<br />
<br />
Soraluzen goiz hasi ziren mota honetako armak ekoizten. Suharri sistema Espainian sortu bazen 1580 urtean, hamar urte geroago Gregorio de Hernizketa armagile soraluzetarra hil zeneko ondasun zerrenda egin zutenean, bertan agertzen da ''...lau suharri giltza...''<ref>''...quatro llaves de chispas...'' (sic)</ref>.<br />
<br />
Mendeetan hainbat berrikuntza eta asmakuntza bereganatu zuten, baina XIX mende hasieran [[Teknologia: pistoi giltza (eu)|pistoi giltza]] sortu zenean txispa-fusilak urte gutxitan desagertu ziren.<br />
<br />
<br />
==Simancas-eko planoak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusil giltza. Planoa<br />
| irudia = Suzko_armak._Fusil_giltza_(Simancas_1746).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1746<br />
| kokapena = Simancaseko Artxibategi Orokorra<br />
| oharrak = ''Rastrillo visto por la espalda, por el lado, por delante... Plano de la pieza que cubre..., perfil de la misma pieza...''<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusil giltza. Planoa<br />
| irudia = Suzko_armak._Fusil_giltza_(Simancas_1753).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1753<br />
| kokapena = Simancaseko Artxibategi Orokorra<br />
| oharrak = ''Diseño de una llave de fusil para el nuevo armamento de las R(eales) Guardias Españolas, vista por la parte interior y exterior, con separación de piezas en plano y en perfil. (Benito de Espada)''<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Karabinak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriarako karabina<br />
| irudia = Karabina._Zabala_01_(1753).jpg<br />
| egilea = Zabala<br />
| noizkoa = 1753<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Fusilak baino motzagoak, karabina hau Zalditeriarako eredu ofiziala izan zen, seguru asko dragoientzak (zaldunak ziren, oinez ere borrokatzen zutenak) <br> ZABALA marka giltzan<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Karabina._Zabala_02_(1753).jpg | Giltza kutxan (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_03_(1753).jpg | Giltza (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_04_(1753).jpg | Kutxa (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_05_(1753).jpg | Giltzaren marka (Zabala 1753)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Zizta-motzak (terzerolak)==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriako zizta-motza (1815 eredua)<br />
| irudia = Zalditeriako_tertzerola_(Armagintza_Museoa_1815).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1815.etik aurrera<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Giltza frantsesa du (1712.tik erabilia, eta 1812.an hobetua) <br> Nahiz eta zizta-motza moduan sailkatuta egon, luzeegia da zalditeriarentzat. <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/izenburua-zalditeriarako-tertzerola-1815-modeloa-soraluzeko-errege-fabrikak/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-02903 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Rif-eko gerran erabilitako zizta-motza<br />
| irudia = Tercerola_01_(Rif).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1860. urtea baino aurrekoa<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Zizta-motza hau Espainiako armadari lapurtu zioten Afrikako Lehen Gerra baino lehen (1859-1860). <br>Jatorrizko armari hainbat adorno erantsi zizkioten: landutako bi abrazadera, lepoko babesa, zintzilikarioak... <br> Rif-eko gerra guztietan parte hartu zuen, beti familia bereko eskuetan. Azken jabea Frankoren "mairu-goardiakoa" izan omen zen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Tercerola_02_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_03_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_04_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_05_(Rif).jpg | Kainoi muturra<br />
Tercerola_06_(Rif).jpg | Ipurdia<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Txispa-fusilak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Txispa fusila (1828 eredua)<br />
| irudia = Txinparta_giltzako_fusila_(Arabako_Arma_Museoa_1828).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = XIX mendea (1828 eredua)<br />
| kokapena = Arabako Arma Museoa<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/izenburua-txinparta-giltzako-fusila-md-1828/objektua-fusil/ciuVerFicha/museo-15/ninv-0544 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Txispa fusila (1815 eredua)<br />
| irudia = Txispa_fusila._Infanteriarentzat_(Armagintza_Museoa_1815).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1833etik aurrera (1815 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Arima marratua <br> Kutxako idazkuna ''VIVA YSABEL 2 S.O.'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA395 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_01_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Fusila (1815 eredua)<br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_02_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Fusila (1815 eredua)<br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_03_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Kutxa eta idazkuna (1815 eredua)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Artilleriarako txispa-fusila<br />
| irudia = Txispa-fusila._Artilleriarentzat_(Armagintza_Museoa_1843).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1843 (1834 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA237 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Eskopetak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Eskopeta (Francisco Ibarra)<br />
| irudia = Eskopeta._Francisco_Ibarra_(1819).jpg<br />
| egilea = Francisco Ibarra<br />
| noizkoa = 1819<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = "Espainiar erara"ko kañoia edo "perra" kanoia; hau da, perra zaharrez forjaz egindakoa, pisua arintzeko eta kostuak murrizteko. Ahulagoak izanik, ehizarako soilik erabiltzen ziren, polbora gutxiagorekin kargatuta <br> Altzairuzko goarnizioak <br> Urrezko idazkuna errekamaran: EN PLACENCIA HERRADURAS AÑO DE 1819 <br> FCOIBARRA marka<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Arma Museoaren bisita jarraitzeko==<br />
Museo sarrerara itzultzeko, [[Ramiro Larrañaga Arma Museoa (eu) | sakatu hemen]]. Bestela, hurrengo gela aukeratu:<br />
<br />
{{Arma Museoaren gelak (eu)}}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Arma_museoa._Pistoi-fusilak_(eu)&diff=31170Arma museoa. Pistoi-fusilak (eu)2024-03-24T22:52:40Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: pistoi giltza (eu)|Pistoi giltza]] XIX mende hasieran ezarri zenean, [[Pistoi-fusilak (eu)|pistoi-fusilek]] [[Txispa-fusilak (eu)|txispa-fusilak]] oso bizkor ordezkatu zituzten.<br />
<br />
Aurrekargako azken armak izan ziren, XIX mendeko bigarren erdian abiada berean desagertu ziren eta, atzekargako fusilek ordezkatuta.<br />
<br />
Soraluzeko Erret Lantegiak pistoi-fusil asko egin bazuen ere (eta terzelorak, eta karabinak...), orduan hasi ziren lantegi txikiek armak ekoizten eta zuzenean saltzen: Astiazarán, Larreategui...<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi giltza duen fusila<br />
| irudia = Fusila._Pistoi_giltza_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1851 (1846 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Kutxako idazkuna ''Karabineroentzat laburtuta'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA291 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Infanteria fusila<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1846_eredua_01_(MMM_1855).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1855 (1846 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1846_eredua_02_(MMM_1855).jpg | Infanteria fusila (1855)<br />
Infanteria_fusila._1846_eredua_03_(MMM_1855).jpg | Infanteria fusila (1855)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Aurrekargako fusila<br />
| irudia = Fusila_01_(La_Euscalduna_1865).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1865<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA415 hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusila_02_(La_Euscalduna_1865).jpg | Fusila <br> (Euscalduna 1865)<br />
Fusila_03_(La_Euscalduna_1865).jpg | Fusila <br> (Euscalduna 1865)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1854_eredua_00_(MMM_Ybarra_1856).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1856 (1854 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm) <br> Kontrata honekin José Ignacio Ybarrak Erret Lantegiaren monopolioa hautsi zuen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_01_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_02_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_03_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1854_eredua_11_(Ybarra_1856).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1856 (1854 eredua)<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm) <br> Kontrata honekin José Ignacio Ybarrak Erret Lantegiaren monopolioa hautsi zuen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_12_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_13_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_14_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_15_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_16_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusila (Jose Ignacio Ybarra)<br />
| irudia = Rifle._José_Ignacio_Ibarra_01_(1858).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra]]<br />
| noizkoa = 1858 (1854 eredua)<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Ybarrak 24.000 fusil egiteko eskaera lortu zuen <br> CONTR.YBAR, A.R edo C.YBARRA marka <br> Azterketa Soraluzen (P marka) edo Eibarren (E marka)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_03_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_04_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_02_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_05_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_06_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_07_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_08_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi-fusila (XIX. mendea)<br />
| irudia = Fusil_zaharra_01_(osoa).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = XIX mendea<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusil_zaharra_02_(kutxa).jpg | Kutxa (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_03_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_04_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_05_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_06_(kainoia).jpg | Kainoia (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_07_(kainoia).jpg | Kainoia (XIX. mendea)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Trabuko bilakatutako fusila<br />
| irudia = Trabukoa_01_(1858).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1858<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Fusila moztuta dago, trabukoa bilakatzeko<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Trabukoa_02_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_03_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_04_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_05_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_06_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_07_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_08_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_09_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Terzerolak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Tercerola<br />
| irudia = Tercerola._Soraluzen_egindakoa_(Armagintza_museoa_1846).jpg<br />
| egilea = ''(ezezaguna)''<br />
| noizkoa = 1846<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA292 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriarako tercerola<br />
| irudia = Tercerola._Zalditeriarentzat_Soraluzen_egindakoa_(Armagintza_museoa_1876).jpg<br />
| egilea = ''(ezezaguna)''<br />
| noizkoa = 1876<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA391 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Eskopetak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoidun eskopeta<br />
| irudia = Pistoidun_eskopeta._Barcina_eta_Astigarraga_(Armagintza_Museoa_1729).jpg<br />
| egilea = Ignacio Barcina (kañoia) / José Astigarraga (giltza)<br />
| noizkoa = 1729<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/egileak-barcina-ignacio-canon-astigarraga-jose-llave-/izenburua-escopeta-de-avancarga-con-llave-de-piston/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-02958 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoidun eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta_01_(Astiazarán_1852).jpg<br />
| egilea = ¿Juan Francisco? Astiazarán<br />
| noizkoa = 1852<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Eskopeta_02_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_03_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_04_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_05_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_06_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_07_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_08_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_09_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_10_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_11_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_12_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_13_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_14_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Aurrekargako pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Aurrekarga,_pistoi_giltza_(Armagintza_Museoa_1848).jpg<br />
| egilea = José Joaquín Larreategui<br />
| noizkoa = 1848<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Idazkuna ''Enforjado de herradura - Por José Joaquín Larreategui, en Placencia, año 1848'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA242 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Jose_Genaro_Bolumburu.jpg<br />
| egilea = Josef Genaro Bolumburu Ezenarro<br />
| noizkoa = XIX.eko erdialdea<br />
| kokapena = Frederic Marès Museoa (Bartzelona)<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Pistoi_giltza_01_(MM).jpg<br />
| egilea = M. M.<br />
| noizkoa = <br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Bi kainoiduna <br> Tartean M. M. PLACENCIA dauka grabatuta<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_02_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_03_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_04_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Karabinak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Marinarentzako karabina (1847 eredua)<br />
| irudia = Marinarentzako_karabina._1847_eredua_(MMM_1848).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1848 (1847 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 780 mmtako kainoia, ''17eko'' kalibrea (18 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Kornetentzako karabina (1851 eredua)<br />
| irudia = Kornetentzako_karabina._1851_eredua_(MMM_1855).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1855 (1851 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 706 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = Guardia Civilarentzako karabina (1853 eredua)<br />
| irudia_1 = Guardia_Civilarentzako_karabina._1853_eredua_01_(MMM_1853).jpg<br />
| irudia_2 = Guardia_Civilarentzako_karabina._1853_eredua_02_(MMM_1853).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1853<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 716 mmtako kainoia, ''17eko'' kalibrea (18 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Artilleriarako karabina<br />
| irudia = Artilleriako_karabina_01_(1857).jpg<br />
| egilea = <br />
| noizkoa = 1857<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Artilleriako eredu ofiziala (1857)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Artilleriako_karabina_02_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_03_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_04_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_05_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_06_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_07_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_08_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_09_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_10_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, lehena)<br />
| irudia_1 = Bide_peoientzako_karabina._1_eredua_01_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| irudia_2 = Bide_peoientzako_karabina._1_eredua_02_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Giltzan ''L-Aldazabal'' <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, bigarrena)<br />
| irudia = Bide_peoientzako_karabina._2_eredua_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, hirugarrena)<br />
| irudia = Bide_peoientzako_karabina._3_eredua_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Arma Museoaren bisita jarraitzeko==<br />
Museo sarrerara itzultzeko, [[Ramiro Larrañaga Arma Museoa (eu) | sakatu hemen]]. Bestela, hurrengo gela aukeratu:<br />
<br />
{{Arma Museoaren gelak (eu)}}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Arma_museoa._Pistoi-fusilak_(eu)&diff=31169Arma museoa. Pistoi-fusilak (eu)2024-03-24T22:50:59Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: pistoi giltza (eu)|Pistoi giltza]] XIX mende hasieran ezarri zenean, [[Pistoi-fusilak (eu)|pistoi-fusilek]] [[Txispa-fusilak (eu)|txispa-fusilak]] oso bizkor ordezkatu zituzten.<br />
<br />
Aurrekargako azken armak izan ziren, XIX mendeko bigarren erdian abiada berean desagertu ziren eta, atzekargako fusilek ordezkatuta.<br />
<br />
Soraluzeko Erret Lantegiak pistoi-fusil asko egin bazuen ere (eta terzelorak, eta karabinak...), orduan hasi ziren lantegi txikiek armak ekoizten eta zuzenean saltzen: Astiazarán, Larreategui...<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi giltza duen fusila<br />
| irudia = Fusila._Pistoi_giltza_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1851 (1846 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Kutxako idazkuna ''Karabineroentzat laburtuta'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA291 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Infanteria fusila<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1846_eredua_01_(MMM_1855).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1855 (1846 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1846_eredua_02_(MMM_1855).jpg | Infanteria fusila (1855)<br />
Infanteria_fusila._1846_eredua_03_(MMM_1855).jpg | Infanteria fusila (1855)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Aurrekargako fusila<br />
| irudia = Fusila_01_(La_Euscalduna_1865).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1865<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA415 hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusila_02_(La_Euscalduna_1865).jpg | Fusila <br> (Euscalduna 1865)<br />
Fusila_03_(La_Euscalduna_1865).jpg | Fusila <br> (Euscalduna 1865)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1854_eredua_00_(MMM_Ybarra_1856).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1856 (1854 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm) <br> Kontrata honekin José Ignacio Ybarrak Erret Lantegiaren monopolioa hautsi zuen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_01_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_02_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_03_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1854_eredua_11_(Ybarra_1856).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1856 (1854 eredua)<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm) <br> Kontrata honekin José Ignacio Ybarrak Erret Lantegiaren monopolioa hautsi zuen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_12_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_13_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_14_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_15_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_16_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusila (Jose Ignacio Ybarra)<br />
| irudia = Rifle._José_Ignacio_Ibarra_01_(1858).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra]]<br />
| noizkoa = 1858 (1854 eredua)<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Ybarrak 24.000 fusil egitkeo eskaera lortu zuen <br> CONTR.YBAR, A.R edo C.YBARRA marka <br> Azterketa Soraluzen (P marka) edo Eibarren (E marka)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_03_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_04_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_02_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_05_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_06_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_07_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_08_(1858).jpg | Fusila (Ybarra 1858)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi-fusila (XIX. mendea)<br />
| irudia = Fusil_zaharra_01_(osoa).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = XIX mendea<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusil_zaharra_02_(kutxa).jpg | Kutxa (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_03_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_04_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_05_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_06_(kainoia).jpg | Kainoia (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_07_(kainoia).jpg | Kainoia (XIX. mendea)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Trabuko bilakatutako fusila<br />
| irudia = Trabukoa_01_(1858).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1858<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Fusila moztuta dago, trabukoa bilakatzeko<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Trabukoa_02_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_03_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_04_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_05_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_06_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_07_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_08_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_09_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Terzerolak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Tercerola<br />
| irudia = Tercerola._Soraluzen_egindakoa_(Armagintza_museoa_1846).jpg<br />
| egilea = ''(ezezaguna)''<br />
| noizkoa = 1846<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA292 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriarako tercerola<br />
| irudia = Tercerola._Zalditeriarentzat_Soraluzen_egindakoa_(Armagintza_museoa_1876).jpg<br />
| egilea = ''(ezezaguna)''<br />
| noizkoa = 1876<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA391 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Eskopetak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoidun eskopeta<br />
| irudia = Pistoidun_eskopeta._Barcina_eta_Astigarraga_(Armagintza_Museoa_1729).jpg<br />
| egilea = Ignacio Barcina (kañoia) / José Astigarraga (giltza)<br />
| noizkoa = 1729<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/egileak-barcina-ignacio-canon-astigarraga-jose-llave-/izenburua-escopeta-de-avancarga-con-llave-de-piston/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-02958 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoidun eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta_01_(Astiazarán_1852).jpg<br />
| egilea = ¿Juan Francisco? Astiazarán<br />
| noizkoa = 1852<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Eskopeta_02_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_03_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_04_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_05_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_06_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_07_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_08_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_09_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_10_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_11_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_12_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_13_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_14_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Aurrekargako pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Aurrekarga,_pistoi_giltza_(Armagintza_Museoa_1848).jpg<br />
| egilea = José Joaquín Larreategui<br />
| noizkoa = 1848<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Idazkuna ''Enforjado de herradura - Por José Joaquín Larreategui, en Placencia, año 1848'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA242 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Jose_Genaro_Bolumburu.jpg<br />
| egilea = Josef Genaro Bolumburu Ezenarro<br />
| noizkoa = XIX.eko erdialdea<br />
| kokapena = Frederic Marès Museoa (Bartzelona)<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Pistoi_giltza_01_(MM).jpg<br />
| egilea = M. M.<br />
| noizkoa = <br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Bi kainoiduna <br> Tartean M. M. PLACENCIA dauka grabatuta<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_02_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_03_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_04_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Karabinak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Marinarentzako karabina (1847 eredua)<br />
| irudia = Marinarentzako_karabina._1847_eredua_(MMM_1848).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1848 (1847 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 780 mmtako kainoia, ''17eko'' kalibrea (18 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Kornetentzako karabina (1851 eredua)<br />
| irudia = Kornetentzako_karabina._1851_eredua_(MMM_1855).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1855 (1851 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 706 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = Guardia Civilarentzako karabina (1853 eredua)<br />
| irudia_1 = Guardia_Civilarentzako_karabina._1853_eredua_01_(MMM_1853).jpg<br />
| irudia_2 = Guardia_Civilarentzako_karabina._1853_eredua_02_(MMM_1853).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1853<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 716 mmtako kainoia, ''17eko'' kalibrea (18 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Artilleriarako karabina<br />
| irudia = Artilleriako_karabina_01_(1857).jpg<br />
| egilea = <br />
| noizkoa = 1857<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Artilleriako eredu ofiziala (1857)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Artilleriako_karabina_02_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_03_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_04_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_05_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_06_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_07_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_08_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_09_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_10_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, lehena)<br />
| irudia_1 = Bide_peoientzako_karabina._1_eredua_01_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| irudia_2 = Bide_peoientzako_karabina._1_eredua_02_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Giltzan ''L-Aldazabal'' <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, bigarrena)<br />
| irudia = Bide_peoientzako_karabina._2_eredua_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, hirugarrena)<br />
| irudia = Bide_peoientzako_karabina._3_eredua_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Arma Museoaren bisita jarraitzeko==<br />
Museo sarrerara itzultzeko, [[Ramiro Larrañaga Arma Museoa (eu) | sakatu hemen]]. Bestela, hurrengo gela aukeratu:<br />
<br />
{{Arma Museoaren gelak (eu)}}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Arma_museoa._Txispa-fusilak_(eu)&diff=31168Arma museoa. Txispa-fusilak (eu)2024-03-24T22:47:00Z<p>Jcao: /* Errifleak eta eskopetak */</p>
<hr />
<div>[[Txispa-fusilak (eu)|Txispa-fusilak]] mosketearen familiakoak ziren, baina [[Teknologia: suharri giltza (eu)|suharri giltza]] erabiltzen zuten.<br />
<br />
Soraluzen goiz hasi ziren mota honetako armak ekoizten. Suharri sistema Espainian sortu bazen 1580 urtean, hamar urte geroago Gregorio de Hernizketa armagile soraluzetarra hil zeneko ondasun zerrenda egin zutenean, bertan agertzen da ''...lau suharri giltza...''<ref>''...quatro llaves de chispas...'' (sic)</ref>.<br />
<br />
Mendeetan hainbat berrikuntza eta asmakuntza bereganatu zuten, baina XIX mende hasieran [[Teknologia: pistoi giltza (eu)|pistoi giltza]] sortu zenean txispa-fusilak urte gutxitan desagertu ziren.<br />
<br />
<br />
==Simancas-eko planoak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusil giltza. Planoa<br />
| irudia = Suzko_armak._Fusil_giltza_(Simancas_1746).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1746<br />
| kokapena = Simancaseko Artxibategi Orokorra<br />
| oharrak = ''Rastrillo visto por la espalda, por el lado, por delante... Plano de la pieza que cubre..., perfil de la misma pieza...''<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusil giltza. Planoa<br />
| irudia = Suzko_armak._Fusil_giltza_(Simancas_1753).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1753<br />
| kokapena = Simancaseko Artxibategi Orokorra<br />
| oharrak = ''Diseño de una llave de fusil para el nuevo armamento de las R(eales) Guardias Españolas, vista por la parte interior y exterior, con separación de piezas en plano y en perfil. (Benito de Espada)''<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Karabinak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriarako karabina<br />
| irudia = Karabina._Zabala_01_(1753).jpg<br />
| egilea = Zabala<br />
| noizkoa = 1753<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Fusilak baino motzagoak, karabina hau Zalditeriarako eredu ofiziala izan zen, seguru asko dragoientzak (zaldunak ziren, oinez ere borrokatzen zutenak) <br> ZABALA marka giltzan<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Karabina._Zabala_02_(1753).jpg | Giltza kutxan (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_03_(1753).jpg | Giltza (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_04_(1753).jpg | Kutxa (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_05_(1753).jpg | Giltzaren marka (Zabala 1753)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Zizta-motzak (terzerolak)==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriako zizta-motza (1815 eredua)<br />
| irudia = Zalditeriako_tertzerola_(Armagintza_Museoa_1815).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1815.etik aurrera<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Giltza frantsesa du (1712.tik erabilia, eta 1812.an hobetua) <br> Nahiz eta zizta-motza moduan sailkatuta egon, luzeegia da zalditeriarentzat. <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/izenburua-zalditeriarako-tertzerola-1815-modeloa-soraluzeko-errege-fabrikak/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-02903 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Rif-eko gerran erabilitako zizta-motza<br />
| irudia = Tercerola_01_(Rif).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1860. urtea baino aurrekoa<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Zizta-motza hau Espainiako armadari lapurtu zioten Afrikako Lehen Gerra baino lehen (1859-1860). <br>Jatorrizko armari hainbat adorno erantsi zizkioten: landutako bi abrazadera, lepoko babesa, zintzilikarioak... <br> Rif-eko gerra guztietan parte hartu zuen, beti familia bereko eskuetan. Azken jabea Frankoren "mairu-goardiakoa" izan omen zen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Tercerola_02_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_03_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_04_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_05_(Rif).jpg | Kainoi muturra<br />
Tercerola_06_(Rif).jpg | Ipurdia<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Txispa-fusilak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Txispa fusila (1828 eredua)<br />
| irudia = Txinparta_giltzako_fusila_(Arabako_Arma_Museoa_1828).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = XIX mendea (1828 eredua)<br />
| kokapena = Arabako Arma Museoa<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/izenburua-txinparta-giltzako-fusila-md-1828/objektua-fusil/ciuVerFicha/museo-15/ninv-0544 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Txispa fusila (1815 eredua)<br />
| irudia = Txispa_fusila._Infanteriarentzat_(Armagintza_Museoa_1815).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1833etik aurrera (1815 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Arima marratua <br> Kutxako idazkuna ''VIVA YSABEL 2 S.O.'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA395 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_01_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Fusila (1815 eredua)<br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_02_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Fusila (1815 eredua)<br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_03_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Kutxa eta idazkuna (1815 eredua)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Artilleriarako txispa-fusila<br />
| irudia = Txispa-fusila._Artilleriarentzat_(Armagintza_Museoa_1843).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1843 (1834 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA237 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Errifleak eta eskopetak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Eskopeta (Francisco Ibarra)<br />
| irudia = Eskopeta._Francisco_Ibarra_(1819).jpg<br />
| egilea = Francisco Ibarra<br />
| noizkoa = 1819<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = "Espainiar erara"ko kañoia edo "perra" kanoia; hau da, perra zaharrez forjaz egindakoa, pisua arintzeko eta kostuak murrizteko. Ahulagoak izanik, ehizarako soilik erabiltzen ziren, polbora gutxiagorekin kargatuta <br> Altzairuzko goarnizioak <br> Urrezko idazkuna errekamaran: EN PLACENCIA HERRADURAS AÑO DE 1819 <br> FCOIBARRA marka<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Erriflea (Jose Ignacio Ybarra)<br />
| irudia = Rifle._José_Ignacio_Ibarra_01_(1858).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra]]<br />
| noizkoa = 1858<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = 1854 eredua, Ybarrak 24.000 errifleko eskaera lortu zuen <br> CONTR.YBAR, A.R edo C.YBARRA marka <br> Azterketa Soraluzen (P marka) edo Eibarren (E marka)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_03_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_04_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_02_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_05_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_06_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_07_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_08_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Arma Museoaren bisita jarraitzeko==<br />
Museo sarrerara itzultzeko, [[Ramiro Larrañaga Arma Museoa (eu) | sakatu hemen]]. Bestela, hurrengo gela aukeratu:<br />
<br />
{{Arma Museoaren gelak (eu)}}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Arma_museoa._Txispa-fusilak_(eu)&diff=31167Arma museoa. Txispa-fusilak (eu)2024-03-24T22:39:21Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Txispa-fusilak (eu)|Txispa-fusilak]] mosketearen familiakoak ziren, baina [[Teknologia: suharri giltza (eu)|suharri giltza]] erabiltzen zuten.<br />
<br />
Soraluzen goiz hasi ziren mota honetako armak ekoizten. Suharri sistema Espainian sortu bazen 1580 urtean, hamar urte geroago Gregorio de Hernizketa armagile soraluzetarra hil zeneko ondasun zerrenda egin zutenean, bertan agertzen da ''...lau suharri giltza...''<ref>''...quatro llaves de chispas...'' (sic)</ref>.<br />
<br />
Mendeetan hainbat berrikuntza eta asmakuntza bereganatu zuten, baina XIX mende hasieran [[Teknologia: pistoi giltza (eu)|pistoi giltza]] sortu zenean txispa-fusilak urte gutxitan desagertu ziren.<br />
<br />
<br />
==Simancas-eko planoak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusil giltza. Planoa<br />
| irudia = Suzko_armak._Fusil_giltza_(Simancas_1746).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1746<br />
| kokapena = Simancaseko Artxibategi Orokorra<br />
| oharrak = ''Rastrillo visto por la espalda, por el lado, por delante... Plano de la pieza que cubre..., perfil de la misma pieza...''<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Fusil giltza. Planoa<br />
| irudia = Suzko_armak._Fusil_giltza_(Simancas_1753).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1753<br />
| kokapena = Simancaseko Artxibategi Orokorra<br />
| oharrak = ''Diseño de una llave de fusil para el nuevo armamento de las R(eales) Guardias Españolas, vista por la parte interior y exterior, con separación de piezas en plano y en perfil. (Benito de Espada)''<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Karabinak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriarako karabina<br />
| irudia = Karabina._Zabala_01_(1753).jpg<br />
| egilea = Zabala<br />
| noizkoa = 1753<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Fusilak baino motzagoak, karabina hau Zalditeriarako eredu ofiziala izan zen, seguru asko dragoientzak (zaldunak ziren, oinez ere borrokatzen zutenak) <br> ZABALA marka giltzan<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Karabina._Zabala_02_(1753).jpg | Giltza kutxan (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_03_(1753).jpg | Giltza (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_04_(1753).jpg | Kutxa (Zabala 1753)<br />
Karabina._Zabala_05_(1753).jpg | Giltzaren marka (Zabala 1753)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Zizta-motzak (terzerolak)==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriako zizta-motza (1815 eredua)<br />
| irudia = Zalditeriako_tertzerola_(Armagintza_Museoa_1815).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1815.etik aurrera<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Giltza frantsesa du (1712.tik erabilia, eta 1812.an hobetua) <br> Nahiz eta zizta-motza moduan sailkatuta egon, luzeegia da zalditeriarentzat. <br> Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/izenburua-zalditeriarako-tertzerola-1815-modeloa-soraluzeko-errege-fabrikak/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-02903 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Rif-eko gerran erabilitako zizta-motza<br />
| irudia = Tercerola_01_(Rif).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1860. urtea baino aurrekoa<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Zizta-motza hau Espainiako armadari lapurtu zioten Afrikako Lehen Gerra baino lehen (1859-1860). <br>Jatorrizko armari hainbat adorno erantsi zizkioten: landutako bi abrazadera, lepoko babesa, zintzilikarioak... <br> Rif-eko gerra guztietan parte hartu zuen, beti familia bereko eskuetan. Azken jabea Frankoren "mairu-goardiakoa" izan omen zen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Tercerola_02_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_03_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_04_(Rif).jpg | Giltza<br />
Tercerola_05_(Rif).jpg | Kainoi muturra<br />
Tercerola_06_(Rif).jpg | Ipurdia<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Txispa-fusilak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Txispa fusila (1828 eredua)<br />
| irudia = Txinparta_giltzako_fusila_(Arabako_Arma_Museoa_1828).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = XIX mendea (1828 eredua)<br />
| kokapena = Arabako Arma Museoa<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/izenburua-txinparta-giltzako-fusila-md-1828/objektua-fusil/ciuVerFicha/museo-15/ninv-0544 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Txispa fusila (1815 eredua)<br />
| irudia = Txispa_fusila._Infanteriarentzat_(Armagintza_Museoa_1815).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1833etik aurrera (1815 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Arima marratua <br> Kutxako idazkuna ''VIVA YSABEL 2 S.O.'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA395 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_01_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Fusila (1815 eredua)<br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_02_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Fusila (1815 eredua)<br />
Txispa_fusila._Infanteriarentzat_03_(Armagintza_Museoa_1815).jpg | Kutxa eta idazkuna (1815 eredua)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Artilleriarako txispa-fusila<br />
| irudia = Txispa-fusila._Artilleriarentzat_(Armagintza_Museoa_1843).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1843 (1834 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA237 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Errifleak eta eskopetak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Eskopeta (Francisco Ibarra)<br />
| irudia = Eskopeta._Francisco_Ibarra_(1819).jpg<br />
| egilea = Francisco Ibarra<br />
| noizkoa = 1819<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = "Espainiar erara"ko kañoia <br> Urrezko idazkuna errekamaran: EN PLACENCIA HERRADURAS AÑO DE 1819 <br> Altzairuzko goarnizioak <br> FCOIBARRA marka<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Erriflea (Jose Ignacio Ybarra)<br />
| irudia = Rifle._José_Ignacio_Ibarra_01_(1858).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra]]<br />
| noizkoa = 1858<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = 1854 eredua, Ybarrak 24.000 errifleko eskaera lortu zuen <br> CONTR.YBAR, A.R edo C.YBARRA marka <br> Azterketa Soraluzen (P marka) edo Eibarren (E marka)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_03_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_04_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_02_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_05_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_06_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_07_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
Rifle._José_Ignacio_Ibarra_08_(1858).jpg | Erriflea (Ybarra 1858)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Arma Museoaren bisita jarraitzeko==<br />
Museo sarrerara itzultzeko, [[Ramiro Larrañaga Arma Museoa (eu) | sakatu hemen]]. Bestela, hurrengo gela aukeratu:<br />
<br />
{{Arma Museoaren gelak (eu)}}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcaohttps://www.sorapedia.eus/index.php?title=Arma_museoa._Pistoi-fusilak_(eu)&diff=31166Arma museoa. Pistoi-fusilak (eu)2024-03-24T22:39:06Z<p>Jcao: </p>
<hr />
<div>[[Teknologia: pistoi giltza (eu)|Pistoi giltza]] XIX mende hasieran ezarri zenean, [[Pistoi-fusilak (eu)|pistoi-fusilek]] [[Txispa-fusilak (eu)|txispa-fusilak]] oso bizkor ordezkatu zituzten.<br />
<br />
Aurrekargako azken armak izan ziren, XIX mendeko bigarren erdian abiada berean desagertu ziren eta, atzekargako fusilek ordezkatuta.<br />
<br />
Soraluzeko Erret Lantegiak pistoi-fusil asko egin bazuen ere (eta terzelorak, eta karabinak...), orduan hasi ziren lantegi txikiek armak ekoizten eta zuzenean saltzen: Astiazarán, Larreategui...<br />
<br />
<br />
==Fusilak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi giltza duen fusila<br />
| irudia = Fusila._Pistoi_giltza_(Armagintza_Museoa).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1851 (1846 eredua)<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Kutxako idazkuna ''Karabineroentzat laburtuta'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA291 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Infanteria fusila<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1846_eredua_01_(MMM_1855).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1855 (1846 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1846_eredua_02_(MMM_1855).jpg | Infanteria fusila (1855)<br />
Infanteria_fusila._1846_eredua_03_(MMM_1855).jpg | Infanteria fusila (1855)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1854_eredua_00_(MMM_Ybarra_1856).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1856 (1854 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm) <br> Kontrata honekin José Ignacio Ybarrak Erret Lantegiaren monopolioa hautsi zuen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_01_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_02_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_03_(MMM_Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
| irudia = Infanteria_fusila._1854_eredua_11_(Ybarra_1856).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1856 (1854 eredua)<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = 995 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm) <br> Kontrata honekin José Ignacio Ybarrak Erret Lantegiaren monopolioa hautsi zuen.<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_12_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_13_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_14_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_15_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
Infanteria_fusila._1854_eredua_16_(Ybarra_1856).jpg | ''Ybarra kontrataren'' fusila (1856)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Aurrekargako fusila<br />
| irudia = Fusila_01_(La_Euscalduna_1865).jpg<br />
| egilea = [[S.A. Euscalduna (eu) | S.A. Euscalduna]]<br />
| noizkoa = 1865<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA415 hemen]<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusila_02_(La_Euscalduna_1865).jpg | Fusila <br> (Euscalduna 1865)<br />
Fusila_03_(La_Euscalduna_1865).jpg | Fusila <br> (Euscalduna 1865)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi-fusila (XIX. mendea)<br />
| irudia = Fusil_zaharra_01_(osoa).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = XIX mendea<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Fusil_zaharra_02_(kutxa).jpg | Kutxa (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_03_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_04_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_05_(giltza).jpg | Giltza (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_06_(kainoia).jpg | Kainoia (XIX. mendea)<br />
Fusil_zaharra_07_(kainoia).jpg | Kainoia (XIX. mendea)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Trabuko bilakatutako fusila<br />
| irudia = Trabukoa_01_(1858).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1858<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Fusila moztuta dago, trabukoa bilakatzeko<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Trabukoa_02_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_03_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_04_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_05_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_06_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_07_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_08_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
Trabukoa_09_(1858).jpg | Trabukoa (1858)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Terzerolak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Tercerola<br />
| irudia = Tercerola._Soraluzen_egindakoa_(Armagintza_museoa_1846).jpg<br />
| egilea = ''(ezezaguna)''<br />
| noizkoa = 1846<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA292 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Zalditeriarako tercerola<br />
| irudia = Tercerola._Zalditeriarentzat_Soraluzen_egindakoa_(Armagintza_museoa_1876).jpg<br />
| egilea = ''(ezezaguna)''<br />
| noizkoa = 1876<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA391 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Eskopetak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoidun eskopeta<br />
| irudia = Pistoidun_eskopeta._Barcina_eta_Astigarraga_(Armagintza_Museoa_1729).jpg<br />
| egilea = Ignacio Barcina (kañoia) / José Astigarraga (giltza)<br />
| noizkoa = 1729<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/egileak-barcina-ignacio-canon-astigarraga-jose-llave-/izenburua-escopeta-de-avancarga-con-llave-de-piston/objektua-su-arma/ciuVerFicha/museo-27/ninv-02958 hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoidun eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta_01_(Astiazarán_1852).jpg<br />
| egilea = ¿Juan Francisco? Astiazarán<br />
| noizkoa = 1852<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Eskopeta_02_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_03_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_04_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_05_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_06_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_07_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_08_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_09_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_10_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_11_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_12_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_13_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
Eskopeta_14_(Astiazarán_1852).jpg | Pistoidun eskopeta <br> (Astiazarán 1852)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Aurrekargako pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Aurrekarga,_pistoi_giltza_(Armagintza_Museoa_1848).jpg<br />
| egilea = José Joaquín Larreategui<br />
| noizkoa = 1848<br />
| kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu) |Eibarko Armagintza Museoa]]<br />
| oharrak = Idazkuna ''Enforjado de herradura - Por José Joaquín Larreategui, en Placencia, año 1848'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA242 sakatu hemen]<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Jose_Genaro_Bolumburu.jpg<br />
| egilea = Josef Genaro Bolumburu Ezenarro<br />
| noizkoa = XIX.eko erdialdea<br />
| kokapena = Frederic Marès Museoa (Bartzelona)<br />
| oharrak = <br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Pistoi eskopeta<br />
| irudia = Eskopeta._Pistoi_giltza_01_(MM).jpg<br />
| egilea = M. M.<br />
| noizkoa = <br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Bi kainoiduna <br> Tartean M. M. PLACENCIA dauka grabatuta<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_02_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_03_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
Eskopeta._Pistoi_giltza_04_(MM).jpg | Eskopeta. Pistoi giltza (MM)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
==Karabinak==<br />
''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Marinarentzako karabina (1847 eredua)<br />
| irudia = Marinarentzako_karabina._1847_eredua_(MMM_1848).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1848 (1847 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 780 mmtako kainoia, ''17eko'' kalibrea (18 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Kornetentzako karabina (1851 eredua)<br />
| irudia = Kornetentzako_karabina._1851_eredua_(MMM_1855).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1855 (1851 eredua)<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 706 mmtako kainoia, ''15eko'' kalibrea (19 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = Guardia Civilarentzako karabina (1853 eredua)<br />
| irudia_1 = Guardia_Civilarentzako_karabina._1853_eredua_01_(MMM_1853).jpg<br />
| irudia_2 = Guardia_Civilarentzako_karabina._1853_eredua_02_(MMM_1853).jpg<br />
| egilea = Soraluzeko Erret Lantegiak<br />
| noizkoa = 1853<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 716 mmtako kainoia, ''17eko'' kalibrea (18 mm)<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Artilleriarako karabina<br />
| irudia = Artilleriako_karabina_01_(1857).jpg<br />
| egilea = <br />
| noizkoa = 1857<br />
| kokapena = Bilduma pribatua<br />
| oharrak = Artilleriako eredu ofiziala (1857)<br />
}}<br />
<br />
{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"<br />
|-<br />
| <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3"><br />
Artilleriako_karabina_02_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_03_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_04_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_05_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_06_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_07_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_08_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_09_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
Artilleriako_karabina_10_(1857).jpg | Artilleriako karabina (1857)<br />
</gallery><br />
|}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, lehena)<br />
| irudia_1 = Bide_peoientzako_karabina._1_eredua_01_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| irudia_2 = Bide_peoientzako_karabina._1_eredua_02_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Giltzan ''L-Aldazabal'' <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, bigarrena)<br />
| irudia = Bide_peoientzako_karabina._2_eredua_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
{{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)<br />
| izena = Bide peoientzako karabina (1859 eredua, hirugarrena)<br />
| irudia = Bide_peoientzako_karabina._3_eredua_(MMM_Ybarra_1859).jpg<br />
| egilea = [[Ybarra aita-semeak (eu) | José Ignacio Ybarra Yribe Campos]]<br />
| noizkoa = 1859<br />
| kokapena = Monjuic-eko Museo Militarra (MMM)<br />
| oharrak = 648 mmtako kainoia, ''23ko'' kalibrea (16 mm) <br> Bere matxetea dauka<br />
}}<br />
<br />
<br />
==Arma Museoaren bisita jarraitzeko==<br />
Museo sarrerara itzultzeko, [[Ramiro Larrañaga Arma Museoa (eu) | sakatu hemen]]. Bestela, hurrengo gela aukeratu:<br />
<br />
{{Arma Museoaren gelak (eu)}}<br />
<br />
<br />
==Erreferentziak==<br />
<br />
[[Kategoria: Armagintza]]</div>Jcao