«Atxuri kalea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

20:16, 11 otsaila 2018(e)ko berrikuspena

Adi! Artikulu hau oraindik osatu barik dago.

Osatzeko informazioa edo materiala baldin badaukazu, animatu eta aurrera!

Kokapena

Atxuri kalea Deba errekako ezkerreko aldean dago.

Bi zatitan antolatuta dago. Aurrena Errebal kalean hasten da, eta hegoaldera egiten du Erlai errekaraino, Herlaibiraino hain zuzen; aurrerago Errekalde kalea dago. Herlaibian eskubira jotzen du, Erlai errekaren paraleloan, Zahar-Egoitzaraino.

Lehen zatia 123 metro luze da, eta bigarrena 190 metro. Zabalera, berriz, 6 eta 8 metro artekoa du.

Mapa kargatzen...

Atxuriko etxeak erreka aldetik (Mikel Valero 2019)

Argazkiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Historia

1343. urtean Alonso Jauna Erregeak Soraluze eta Herlaibiako biztanleak biltzeko agindu zuen, eta harresiak eraikitzeko. Hiribilduak errekaren eskumaldean egin zen (orduko Soraluze), eta Herlaibia kanpoan geratu zen.

Herlaibia, izenak adireazten duenez, Erlai erreka pasatzeko ibi ingurua zen; hau da, gaur eguneko Atxuri eta Errrekalde kaleen zati bat.

Nahiz eta Placencia de Soraluze hiribildua sortu, Herlaibiako biztanle gehienek ez zuten etxeetatik alde egingo Soraluzera pasatzeko. Beraz, XIV mendetik aurrera Atxuri kale inguruan jendea bizi izan da.

Gerora, Soraluze handitzerakoan, harrsiak txiki geratu ziren eta errekaren bestekaldera pasa zen, Errebala sortuz. Errebala hegoaldera hazi zen, eta errepidea jarraitzen Herlaibiraino heldu zen; kalea bitan banatu zen: Errebal eta Atxuri.

Atxuriko etxe ia guztiak errepide eta erreka aldean eraiki ziren. Salbuespen nabarmenena herriko Babes-Etxea edo Asilo-Hospital izan zen.

(beren historia sartu hemen, gorako mugimendua, parkea eta bideko etxeak)

Etxe eta atariak. Zenbaki bakoitiak

Arestian komentatu denez, Atxuri kaleko etxe gehienek multzo honetakoak dira, errepide eta errekaren artekoak:

1 zenbakia. Mariñelanekoa
3 zenbakia.
5 zenbakia. Atxurikoa edota Beiztegi-egotza.
7 zenbakia. Sagastizabalgoa.
9 zenbakia.
11 zenbakia.
Errekaldeko zubia. Gezurra, Atxurikoa beharko zuen.
13 zenbakia.
15 zenbakia.
17 zenbakia. Tinterokoa edota Aguadonekoa.
19 zenbakia. Hauspokoa

Etxe eta atariak. Zenbaki bikoitiak

Etxe hauek kaleko hasieran daude bakarrik:

2 zenbakia. Espillanekoa, agian Espilla baserriarena izandakoa.
4 zenbakia. Ertzillanekoa, bertan Ertzilla familia bizi zelako.
6 zenbakia. Erresidentzia zaharra (berriak zenbaki berbera)
8 zenbakia. Parkea gaur egun
10 zenbakia. Berria
12 zenbakia. Berria

Etorkizuna

2016 urtean Hiri Antolamenduko Plan Orokorra (Plan General de Ordenación Urbana) onartu zen.

Bertan planifikatutakoa gauzatzen bada, 7 zenbakiko orubean etxebizitzak jasoko dira.

Erreferentziak

@@ 41. lerroa: / 41. lerroa: @@
 ==Etxe eta atariak. Zenbaki bakoitiak==
 Arestian komentatu denez, Atxuri kaleko etxe gehienek multzo honetakoak dira, errepide eta errekaren artekoak:
-* '''1 zenbakia'''.
+* '''1 zenbakia'''. ''Mariñelanekoa''
 * '''3 zenbakia'''.
-* '''5 zenbakia'''.
+* '''5 zenbakia'''. ''Atxurikoa'' edota ''Beiztegi-egotza''.
-* '''7 zenbakia'''.
+* '''7 zenbakia'''. ''Sagastizabalgoa''.
 * '''9 zenbakia'''.
 * '''11 zenbakia'''.
@@ 50. lerroa: / 50. lerroa: @@
 * '''13 zenbakia'''.
 * '''15 zenbakia'''.
-* '''17 zenbakia'''.
+* '''17 zenbakia'''. ''Tinterokoa'' edota ''Aguadonekoa''.
-* '''19 zenbakia'''.
+* '''19 zenbakia'''. ''Hauspokoa''
-* '''Kalebarren. 1 zenbakia'''. Lehen etxea Kalebarreni dagokio. ''Mendiolaetxea'' zen, eta ''Txilingoa'' ere esaten zitzaion. Etxaburuetatik aldetik lehen solairura sar daiteke, ''Bolia'' taberna bertan dagoela (Eusko Alkartasunekoek pisu osoa erosterakoan taberna zabaldu zuten). Gerra aurretik ere taberna egon zen, eta gero Elduaien altzari-denda.
-* '''1 zenbakia'''. Etxaburuetari dagokio, nahiz eta berez [[Goikokaleta (eu)|Goikokaletan]] egon. Beheko aldean ''Comercio Arcelus'' dago. Aspaldi eskola izan zen etxe honetan, eta 1955ko urtarrilak 22ko Estatuko Aldizkari Ofizialean (BOE) ''diruz lagundutako eskola'' izendatu zuten.
-* [[Goikokaleta (eu)|'''Goikokaleta''']]. Plaza Zaharrera jeisten dena. Garai bateko Etxaburueta, baina Erregetxea eraiki zutenean tarte hau bereiztuta geratu zen.
-* [[Erregetxe orubea (eu)|'''Erregetxe orubea''']]. [[Erregetxea (eu)|Erregetxea]] zenean 3 zenbakia zegokion.
-* '''5 zenbakia'''. Azpian garajeak eta, garai batean, Urteaga ardandegia zegoen. Lehen solairuan Udal Azoka dago; postu gehienak utzik daude, Etxabe harategiak bertan dirau. Etxe honek bigarren ataria dauka beste aldetik, garai bateko [[Kotxebidea|Kotxebidetik]].
-* '''3 zenbakia'''. Garai batean [[Erregetxea (eu)|Erregetxeri]] zegokion, baina azken urteetan Udal Azokari dagokio. Beheko solairuan merkatua dago, lehengoan baserritarren ''plaza'' (orain beheko solairuan daude) eta goikoan Udal Brigadaren egoitza, Kontrargi Argazki-Kolektiboa eta erabil anitzeko bilera gela.
-* '''7 zenbakia'''. Orubea, parke moduan erabil daitekeena. Hirigintza planaren arabera, etxebizitzak eraikitzeko aukera dago.
-* '''9 zenbakia'''. Inguru honetan SACIA enpresa egon zen. Hura bota zutenean etxe hau eraiki zuten (eta Estación kaleko 1 eta 3).
 ==Etxe eta atariak. Zenbaki bikoitiak==
 Etxe hauek kaleko hasieran daude bakarrik:
-* '''2 zenbakia'''.
+* '''2 zenbakia'''. ''Espillanekoa'', agian [[Espilla baserria (eu)|Espilla baserriarena]] izandakoa.
-* '''4 zenbakia'''.
+* '''4 zenbakia'''. ''Ertzillanekoa'', bertan Ertzilla familia bizi zelako.
 * '''6 zenbakia'''. Erresidentzia zaharra (berriak zenbaki berbera)
 * '''8 zenbakia'''. Parkea gaur egun
@@ 74. lerroa: / 63. lerroa: @@
 * '''12 zenbakia'''. Berria
-* '''Elizburu 1 zenbakia'''. ''Ibarrakoa'' edota ''Sakristaukoa''. Etxeak Elizburutik zeukan sarrera, lehen solairuaren parean. Berria egin zutenean Plaza Barriaren aldetik egin zioten ataria, Etxaburuetan hain zuzen.
-* '''2 zenbakia'''. ''Lasaldenekoa''. Bertan ''Vidal'' fruitadenda dago, eta jarraian ''Soraluce'' taberna egon zen, Errabaletik ekarrita.
-* '''4 zenbakia'''. ''Pintorekoa'' (agian izena nahastuta dago 6 zenbakiarekin). ''Iratxo'' goxoki denda egon zen, 2017an Plaza Barrira pasa zena.
-* '''6 zenbakia'''. [[Pintorekua etxea (eu)|''Pintorekoa'']] edota ''Kooperatibakoa''. Bertan Josefa Mikaela Maiztegi Aldasoro (1820-1901) jaio eta hil zen, Soraluzeko Babesetxe-Ospitala edo Hospital-Asilo laguntzailea. XX mendean [[Kooperatiba (eu)|Kooperatibak]] ikatz biltegia izan zuen bertan. Etxea bota eta berria egin zutenetik ataria atzetik dauka, eta beheko aldean Arrano elkartea eta taberna daude.
-* '''8 zenbakia'''. ''Ambrosiokoa'' izenekoa. ''Intxixu'' pub-a bertan dago.