Debarroko oasi liberala (eu)

    Sorapediatik
    Debarroko oasi liberala
    Debarroko oasi liberala. Azala.jpg
    Egilea Gotzon Iparragirre Burgoa
    Hizkuntza Euskaraz
    Urtea 2008
    Argitaletxea Udako Euskal Unibertsitatea
    Hiria Eibar


    Izenburu osoa

    Debarroko oasi liberala. Aitzindarien bila. Eibar, 1766-1876


    Liburua zertan den

    Liburuak Antzinako Erregimenaren krisia aztertzen du, Eibarko udalerria eremu geografiko legez eta 1766ko matxinada abiapuntu kronologikotzat hartuta. Ikerlanaren ardatza Eibar da, inguruko udalerriekin alderatuz, prozesu honetan zehar, une jakin batean, bertako biztanle gehienek liberalismoaren aldeko hautu estrategikoa egin zutelako. Zer zela eta?

    Krisialdiaren hasieran, 1794an, Dios, Patria, Rey lemapean, eibartarrek beraien kabuz antolatu zuten herriaren defentsa, eta mendeku legez, Konbentzioaren gudarosteek erre egin zuten. Tradizioarekiko atxikimendu itsu hau harrigarria egiten da Eibar bere liberalismoagatik izan baitzen ezaguna XIX. Mendean zehar, ez bere tradizionalismoarengatik. Noiz, zergatik, nola eta zeintzuen bidez eman zen tradizioarekiko haustura?

    Mikrohistoriak erantzun batzuk eskaintzen ditu, betiere mugatuak, partzialak. Ikerketaren eskala txikitzeari esker, orain arte atzeman gabeko testigantzak, aldendutako agiriak, aipatu gabeko iturriak erabili dira, liberalismoak Eibarren izan zuen bilakaera hobeto ulertzen laguntzen dutenak, eta era berean zalantza eta galdera berriak sorrarazten dituztenak. Lanean zehar datu pila biltzen bada ere, konklusioak interpretazio berriei irekita gelditzen dira, eta ikerketa berrien abiapuntu legez, 1756-1876 bitartean bizi ziren 2.213 pertsonaiak osatutako datu-basea geratu da, bakoitzari buruzko hainbat informazioarekin (politikoak, ekonomikoak, militarrak, pertsonalak...).


    Fernando VII erregea (Vicente López)

    Soraluzeri buruzkoak

    Eibarko Ibarzabal familiak Fernando VII.arekin mantentzen zuen harreman bereziaren funtsa azaltzeko, argigarriak ditugu benetan José Joaquín Agirre eibartarrak eginiko bertso bitxiak. 1829 urteko Kataluinako matxinada zela-eta, errege-familiak penintsulako iparraldean zehar eginiko biran euskal lurraldeak bisitatu zituen, eta bere ibilbidean Soraluze aukeratutako herrietako bat izan genuen.

    Agirrek, euskara eta gaztelania tartekatuz, errege-familiak euskal lurraldeetan jaso zuen ongi etorria deskribatzen du zortziko txikian landutako 48 bertsotan, herri armaginetan izan zuen harrerari tratamendu berezia eskainiz.

    Soraluzen ekainak 13an egon ziren, bertan lo egin zutela. Behintzat, Soraluzeko bertsoen ondoren Eibarkoak datoz, modu honetan: A catorce de junio/ Eibarco sarreran/ con bailarines de espadas/ recibitu ciran. Hara zer zioten Soraluzeri buruzko laurek:

    21
    Llegados a a la fabrica
    Placenciacora
    recibieron amorosos
    beren nagusia
    el Director y la Villa
    eta Cabildoak
    todos cantando vivas
    andre eta umiac.
    22
    Los Armeros de ella
    gucisco listoac
    cada gremio sus banderas
    ceuzcan formatubac
    Todos hicieron alli
    aleguiñ guciak
    en obsequiar los Soberanos
    gucien Jabiac.
    23
    Después de agasajarlos
    al zuen guciak
    pasaron a la Real Casa
    beren Magestadeac
    Se hicieron bien cargo
    bertan trabajatcen
    y por examinadores
    armas revizatzen.
    24
    Recibio en omenage
    pistola eder bi
    por sus Maestros y Eibar
    eguiñac poliqui.
    Gustosos su coste hicieron
    fabricante guciac
    su Magestad tendra presente
    beren miseriac.


    Gaceta de Madrid aldizkari ofizialean ere jasotzen da bisita hau, baina modu desberdinean[1]:

    Madril, ekainak 18
    Hilabete honetako 14ko goizeko 6etan Errege-erreginak Bergaratik irten ziren, eta 12tan iritsi ziren Durangora. Soraluzetik eta Eibartik igarotzean, arma-fabrikak bisitatzea erabaki zuten.
    Gipuzkoako Foru Aldundiak, Erret Pertsonak hartu eta laguntzeko izendatua, Erregei agur esaterakoan bere probintzia eta Bizkaiko Jaurerriaren arteko mugan honako azalpena jarri zuen Gure Jaunaren eskutan...


    Erreferentziak

    1. Gaceta de Madrid 74 zbk. 294. eta 295. orrialdeak.