«Azala»: berrikuspenen arteko aldeak

Sorapediatik
No edit summary
No edit summary
(Erabiltzaile berak tartean egindako 13 ekarpen ez dira erakusten)
5. lerroa: 5. lerroa:
!colspan="2" style="background:LimeGreen; color:white" align="left" |<big>Ba al zenekien...</big>
!colspan="2" style="background:LimeGreen; color:white" align="left" |<big>Ba al zenekien...</big>
|-
|-
|colspan="2" style="background:Chartreuse" align="right" |<big>...San Martzial baztertutako santua dela?</big>
|colspan="2" style="background:Chartreuse" align="right" |<big>...Soraluze agertzen den mapa zaharrena 1539koa dela?</big>
|-
|-
| [[Fitxategi: San_Martzial_ermita._San_Martzial_irudia_01_(Arantza_Cuesta_Ezeiza).jpg | 300px |frameless]] ||  width="600" style="padding:2px 5px" |  
| [[Fitxategi: Atlas_del_Escorial._19_orrialdea_(Alonso_de_Santa_Cruz_1539).jpg | 400px |frameless]] ||  width="600" style="padding:2px 5px" |  
San Martzial ermitan San Emeterio eta San Zeledonio daude… eta albo batean [[San Martzial irudia (eu)|San Martzial]] ere, baztertuta.
Aurretik uste bazen mapa zaharrena 1578koa zela (Gerar de Jode-ren [[Nova et Exactissima Descriptio (eu)|Nova et Exactissima Descriptio Nobilis Provinciae Guipuscouae]]), El Escorial-eko monastegian gordetzen den 1539ko eskuzikribu batean Soraluze agertu da.


Zergatik? Erdi Arotik Debarroa (Araba eta Bizkaiarekin batera) Kalagorriko elizbarrutian egon da. XVI mende arte inguruko nobleek bertako ondasun erlijiosoak erabiltzen zituzten. Baina orduan artzapezpikuak “erasoa” jo zuen eta, besteak beste, Debarroko eta Bizkaiko hainbat eliza eta ermita elizbarrutiko patroien izenpean jarri zituen: San Emeterio eta San Zeledonio: Zamudio, Osintxu…
Eskuizkribu honek iberiar penintsula osoa marrazten du, hogetabat orritan: mapa orokor bat, aurkibide gisa, eta zatitako beste hogei mapa. Mapa hauek 1539-1545 inguruan marraztu zuten baina, inork ez dakiela zergatik, ez zen inoiz argitaratu. Eskuzikribua El Escorial-eko liburutegira 1576 urtean eraman zuten.


Beste bat Soraluzeko [[San Martzial ermita (eu)|San Martzial]] ermita izan zen. Santuaren irudi gotikoa albo batera mugitu zuten, eta Berpizkunde estiloko [[San Emeterio eta San Celedonio erretaula (eu)|erretaula ederra]] egin zuten santu berriak erakusteko. Erretaula Oñatiko Unibertsitateko aurrekaldea egin zuenarena omen da, Pierre Picart-ena.
Soraluze (Plasencia) 19. eta 20. orrien artean dago. Beraz, bietan agertzen da, 19. orrian eskumako aldean eta 20. orrian ezkerrekoan. Gainontzeko herrien tamaina dauka, ez da ezertan nabarmentzen.


Baina herriak eutsi zion aurreko santuari, eta oraindik ere soraluzetarrendako San Martzial ermita da. Sasoi batean San Martzial egunaren (ekainak 30) osteko domekan erromeria izaten zen; baina aspaldi galdu zen.
Garaiko beste mapekin alderatuta, Atlas del Escorial hau geografikoki oso zehatza da; gainera, datu asko jasotzen ditu: hiri eta herriak, ibai, zubi eta mendiak, basoak eta zuhaitz motak…


Bertako jaiak, [[San Martzialgo jaiak (eu)|''kopraixak'']],  San Emeterio eta San Zeledonio egunean ospatzen dira… edo, hobeto esateko, astebete beranduago. Osintxuko patroiak San Emeterio eta San Zeledonio direnez, jaiek talka ez egiteko, 1701 urtean soraluzetarrak eta osintxuarrak bildu ziren, eta San Martzialeko kopraixak astebete atzeratzea erabaki zuten, iraileko aurreko domekara hain zuzen.
Gehiago jakiteko, sakatu [[Atlas del Escorial (eu)|hemen]].
 
San Martzialeko kopraixak asko aldatu dira azken urteetan. Ermita atzekaldean bezperatik okela egosi eta salda egiteko ohitura 1980 arte mantendu da; behintzat, jai egitarauan agertzen den azken urtea da.
 
Hurrengo urtetan salda banatu bai, baina ez modu tradizionalean, 1936 urtean Cruz Abarrategi soraluzetarrak Jose Miguel Barandiaranek prestatutako [[San Martzialgo jaiak (eu)#Sasoi batekoak[|galdetegi etnografikoan]] jaso zuenez.
 
Gehiago jakiteko, sakatu [[San Martzial ermita (eu) | ''hemen'']]
|}
|}



18:37, 24 apirila 2020(e)ko berrikuspena

Soraluze herriaren enziklopedia, iraganeko eta oraineko gordailu. Ezagutu maitatzeko!

Ba al zenekien...
...Soraluze agertzen den mapa zaharrena 1539koa dela?
Atlas del Escorial. 19 orrialdea (Alonso de Santa Cruz 1539).jpg

Aurretik uste bazen mapa zaharrena 1578koa zela (Gerar de Jode-ren Nova et Exactissima Descriptio Nobilis Provinciae Guipuscouae), El Escorial-eko monastegian gordetzen den 1539ko eskuzikribu batean Soraluze agertu da.

Eskuizkribu honek iberiar penintsula osoa marrazten du, hogetabat orritan: mapa orokor bat, aurkibide gisa, eta zatitako beste hogei mapa. Mapa hauek 1539-1545 inguruan marraztu zuten baina, inork ez dakiela zergatik, ez zen inoiz argitaratu. Eskuzikribua El Escorial-eko liburutegira 1576 urtean eraman zuten.

Soraluze (Plasencia) 19. eta 20. orrien artean dago. Beraz, bietan agertzen da, 19. orrian eskumako aldean eta 20. orrian ezkerrekoan. Gainontzeko herrien tamaina dauka, ez da ezertan nabarmentzen.

Garaiko beste mapekin alderatuta, Atlas del Escorial hau geografikoki oso zehatza da; gainera, datu asko jasotzen ditu: hiri eta herriak, ibai, zubi eta mendiak, basoak eta zuhaitz motak…

Gehiago jakiteko, sakatu hemen.


Zer da Sorapedia? Hemen daukazu aurkezpen bideoa. Begiratu Erabiltzailearen gida Sorapedia erabiltzeko. Eta ekarpenak egiteko Laguntzailearen gida irakurri.

¿Qué es Sorapedia? Aquí tienes el video de presentación. Para utilizar Sorapedia consulta la Guía de utilización. Y si quieres aportar lee la Guía del colaborador.


Gaur egun, 2024eko martxoaren 29, Sorapediak 1.616 sarrera ditu, eta 5.720 fitxategi (batik bat argazkiak).