«Deba ibaia. Ufalak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

17:21, 4 ekaina 2019(e)ko berrikuspena

Ufalak zer diren

UfalaAipamen errorea: Closing </ref> missing for <ref> tag.

Hau gertatzen denean, orografia malkartsua ez da gai botatze duen ur guztia xurgatzeko eta honela sortzen dira ufalak.

Ufala atxuriko zubian

Deba ibaia ez da ufalak sortzen dituen bakarra, Soraluzeko mendi magal aldapatsuetatik jaisten diren errekak ibaia bezain arriskutsuak izan daitezke: ur mailaren igoera bortitzagoa eta azkarragoa da, eta kasu askotan, lokatza, harriak, enborrak eta antzeko hondakinak dakartza berarekin urak. Hortik erreka hauen arriskua ufala dagoenean.

Soraluzeko Ibai aderren baten ufala

Izandako ufal gogoangarriak

Lau ufal handi gertatu dira azken bi mendetan gure herrian, orduko kronikek eta kontakizunek adierazten diguten bezala: 1834, 1953, 1983 eta 1988 urteetan, hain zuzen.

1834ko ekainak 4ko ufala

Azkenik, datuak urriak diren arren, badakigu 1834ko ekainak 30ean uholde izugarri bat gertatu zela Soraluzen, aurrekoak baino are indartsuagoa. Santa Ana kalean dagoen plaka oroigarriak dioen bezala, ura puntu horretaraino igo omen zen; kaleko lur zorutik 3 bat metrotara, beraz ibaia gutxienez 10 metro hazi zen gertakizun hartan.

Santa Ana kaleko plakaren argazkia

1953ko urriak 14ko ufala

XX. mendeko lehen ufal handia 1953ko Urriaren 14an gertatu zen, seguru aski 80. hamarkadakoak baino indartsuago. Gipuzkoa osoko herrietan kalte ekonomiko handiak egon ziren, orduango 1000 miloi pezeta, hildakoak berriz 27 izan ziren. Batez ere Deba, Urola, Oria eta Urumea ibaien ibarretan gertatu zen hondamendia. Datuen arabera Eibarren 200 litro metro karratuko jaso ziren 24 orduko tartean.

1983ko abuztuaren 26ko ufala

83ko uhoaldean, Gipuzkoa eta Bizkaiko 110 herri, gune katastrofiko bezala izendatu zituzten eta 40 bat herritar hil edo desagertu ziren eta 1200 milioi euroko galera ekonomikoak pairatu behar izan ziren. Ostiral hartan, aste guztiko eurite handien ondoren, azken euri jasa erraldoi bat etorri zen; 24 ordutan, 500 bat litro bota zituen, ostiraleko goizeko 9:00etaik, Larunbateko 9.00ak bitartean.

Azken biak 1983ko abuztuaren 26an eta 1988 uztailaren 19an gertatu ziren, eta oraindik oso gogoan dituzte herritarrek orduko galera eta hondamendiak.

1988 uztailaren 19ko ufala

88ko uholdeetan, 8 hildako eta 7 desagertu egon ziren, horietatik 9 Elgoibarren gertatu ziren. Betenan larriak izan ziren euriteen eraginak gure eskualdean, minutu gutxitan sakanetan behera ur pila handiak jaitsi ziren lohi eta hondakinekin batera, herritar askok ez zuen izan denborarik gotorlekua bilatzeko. Ibaia ere asko hazi zen eta zenbait etxe bizitza 5 metroko urak hartuta gelditu ziren. Orduko kroniken arabera galera ekonomikoak 120 milioi eurokoak izan ziren.

1988ko uholdea soraluzen

Erreferentziak

Herritarren gogoan daude oraindik 1983 eta 1988-ko gertakari larriak, hainbat hildako eragin zituztenak, baita milioika euroko kalte ekonomikoak. Mota honetako hondamendiak edozein momentutan gerta daitezke berriro gure herrian eta prest egon behar dugu gertatzen direnerako.

Hodrigrafia

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 ==Ufalak zer diren==
+Ufala<ref>Ufala Soraluzeko berba da. Batuaz eta gipuzkeraz uholdea esaten zaio, eta uriola bizkaieraz.<ref> ibaiko ur emariaren hazkunde bortitza da, denbora laburrean ematen dena.
 [[Deba ibaia (eu)|Deba ibaia]] motza eta malkartsua da. Bere emaria ez da oso handia, bataz beste 11,85 m<sup>3</sup>/s, baina adierazgarria da urtean zehar dituen emari aldaketak.
@@ 42. lerroa: / 44. lerroa: @@
 ==Erreferentziak==
+Herritarren gogoan daude oraindik 1983 eta 1988-ko gertakari larriak, hainbat hildako eragin zituztenak, baita milioika euroko kalte ekonomikoak. Mota honetako hondamendiak edozein momentutan gerta daitezke berriro gure herrian eta prest egon behar dugu gertatzen direnerako.
 [[Hodrigrafia]]