«Elizburu kalea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
     
    (2 erabiltzailek tartean egindako 9 berrikusketa ez dira erakusten)
    1. lerroa: 1. lerroa:
    {{Osatu barik}}
    ==Kokapena==
    ==Kokapena==
    Kaleak Soraluzeko parrokia ([[Santa Maria la Real eliza (eu)|Santa Maria la Real]]) inguratzen du. Lehenik ezkerreko aldetik, kalearen beste aldean etxebizitzak direla; eta gero elizaren atzetik, gara bateko [[San Andres bailara (eu)|San Andreserako]] bidea jarraituz, gaur egun [[Alejandro Calonge auzunea (eu)|Alejandro Calonge auzunera]] doana.
    Kaleak Soraluzeko parrokia ([[Santa Maria la Real eliza (eu)|Santa Maria la Real]]) inguratzen du. Lehenik ezkerreko aldetik, kalearen beste aldean etxebizitzak direla; eta gero elizaren atzetik, gara bateko [[San Andres bailara (eu)|San Andreserako]] bidea jarraituz, gaur egun [[Alejandro Calonge auzunea (eu)|Alejandro Calonge auzunera]] doana.
    19. lerroa: 17. lerroa:
       Elizburu_kalea._Ikuspegi_orokorra.jpg                          | Ikuspegi orokorra
       Elizburu_kalea._Ikuspegi_orokorra.jpg                          | Ikuspegi orokorra
       Plaza_Barria._Iturria.jpg                                      | ''Sakristaukoa'' etxea eta Plaza Barria
       Plaza_Barria._Iturria.jpg                                      | ''Sakristaukoa'' etxea eta Plaza Barria
      Elizburu_kalea._Serora_etxea_(Juan_Carlos_Astiazarán_2019).jpg | ''Serora etxea <br> (J.C. Astiazarán 2019)
       Elizburu_kalea._Guardia_Zibilaren_koartela_01.jpg              | Guardia Zibilaren koartela
       Elizburu_kalea._Guardia_Zibilaren_koartela_01.jpg              | Guardia Zibilaren koartela
       Elizburu_kalea._Guardia_Zibilaren_koartela_02.jpg              | Guardia Zibilaren koartela
       Elizburu_kalea._Guardia_Zibilaren_koartela_02.jpg              | Guardia Zibilaren koartela
       Maristen_ikastetxea._Ikuspegi_orokorra.jpg                    | Maristen ikastetxea
      13_Guardia_Zibilaren_koartela._Lehen.jpg                      | Guardia Zibilaren koartela
      26_Maristen_ikastetxea._Lehen.jpg                              | [[Maristen ikastetxea (eu)|Maristen ikastetxea]]
       Maristen_ikastetxea._Ikuspegi_orokorra.jpg                    | [[Maristen ikastetxea (eu)|Maristen ikastetxea]]
    </gallery>
    </gallery>




    ==Historia==
    ==Historia==
    Garai batean San Andres eta Azkoitirako bidea herri kaskotik abiatzen zen, elizaren ezkerraldetik eta atzekaldetik gero. Harrizko galtzada zen, nahikoa harri gorabeheratsua, idi gurdiak eta antzekoak erabiltzeko modukoa.
    Garai batean Azkoitirako errepidea, [[San Andres ermita (eu)|San Andres]] eta [[Pagobedeinkatu (eu)|Pagobedeinkatutik]] pasatzen zena, herri kaskotik abiatzen zen, elizaren ezkerraldetik eta atzekaldetik gero. Harrizko galtzada zen, nahikoa harri gorabeheratsua, idi gurdiak eta antzekoak erabiltzeko modukoa.
     
    Herriak zabaltzen hasten direnean sarrera-irteeretan eraikitzen dira etxe berriak, eta Soraluze ez zen salbuespena. Hemen ere, kaskotik gertueneko tartean, eliza ondoan hain zuzen, etxeak egin ziren. Hortik kalearen izena: Elizburu.


    Herriak zabaltzen hasten direnean sarrera-irteeretan eraikitzen dira etxe berriak, eta Soraluze ez zen salbuespena. Hemen ere, kaskotik gertueneko tartean, eliza ondoan hain zuzen, etxeak egin ziren. Hortik izena: Elizburu.
    Horietako etxe bat, elizako ate txikiren parean zegoena, ''Serora etxea'' izan zen. Erdi Arotik aurrera bertan bizi izan ziren herriko parrokiaren zerbitzuko [[Serorak (eu)|serorak]].


    Herria bukatzen zen tokian, Elizburuko azken etxe ondoan, San Andreseko bide-gurutzearen lehen gurutzea jarri zuten.
    Herria bukatzen zen tokian, Elizburuko azken etxe ondoan, San Andreseko bide-gurutzearen lehen gurutzea jarri zuten.
    36. lerroa: 39. lerroa:
    1894 urtean iturria jarri zuten gurutzearen alboan<ref>[[Iturriak eta urteurrenak (eu) | Iturriak eta urteurrenak]]. Mengela (Soraluzeko jaiak 1994) </ref>, kaleko biztanleek ordainduta, etxetik gertu ura izateko.
    1894 urtean iturria jarri zuten gurutzearen alboan<ref>[[Iturriak eta urteurrenak (eu) | Iturriak eta urteurrenak]]. Mengela (Soraluzeko jaiak 1994) </ref>, kaleko biztanleek ordainduta, etxetik gertu ura izateko.


    Iturri ondoko etxean Guardia Zibilaren koartela zegoen, Maristen ikastetxea alboan eta, tartean, tren geltokirainoko eskilarak.
    Iturri ondoko etxean Guardia Zibilaren koartela zegoen, [[Maristen ikastetxea (eu)|Maristen ikastetxea]] alboan eta, tartean, tren geltokirainoko eskilarak.


    Gerra garaian, [[Udalbatzaren erabakiak. Gerra denborak 2 (eu)#1937/09/15 | 1937ko irailak 15ean]], orduko Udalak izena aldatu zion: ''Erabateko adostasunez erabaki zen Irailak 22, Arrateko martiriak eta Montejurrako Terzioa izendatzea gaur eguneko Elizburu kalea, Barrenkale (sic) eta Plaza Berria, hurrenez hurren gogoratzeko herri honetan indar askatzaileak sartu ziren data, Arraten eraildako Serafin Atxotegi eta Manuel Lersundi (g.b.) gazteak eta Soraluze askatu zuen Terzioa.''
    Gerra garaian, [[Udalbatzaren erabakiak. Gerra denborak 2 (eu)#1937/09/15 | 1937ko irailak 15ean]], orduko Udalak izena aldatu zion: ''Erabateko adostasunez erabaki zen Irailak 22, Arrateko martiriak eta Montejurrako Terzioa izendatzea gaur eguneko Elizburu kalea, Barrenkale (sic) eta Plaza Berria, hurrenez hurren gogoratzeko herri honetan indar askatzaileak sartu ziren data, Arraten eraildako Serafin Atxotegi eta Manuel Lersundi (g.b.) gazteak eta Soraluze askatu zuen Terzioa.''
    50. lerroa: 53. lerroa:
    Etxeak eta atariak honako hauek dira:
    Etxeak eta atariak honako hauek dira:
    * '''1. zenbakia'''. Etxeari ''Ibarrakoa'' esaten zaio, eta ''Sakristaukoa'' ere. Ataria Elizburu kalean zeukan, lehen solairuan. behe solairuan sastrea egon zen garai batean, eta ''Atxolin'' taberna gero. Etxea goitik behera bota eta berria egin zutenean ataria [[Etxaburueta kalea (eu)|Etxaburueta]] aldean jarri zuten, [[Plaza Barria (eu)|Plaza Barriaren]] goiko partean.
    * '''1. zenbakia'''. Etxeari ''Ibarrakoa'' esaten zaio, eta ''Sakristaukoa'' ere. Ataria Elizburu kalean zeukan, lehen solairuan. behe solairuan sastrea egon zen garai batean, eta ''Atxolin'' taberna gero. Etxea goitik behera bota eta berria egin zutenean ataria [[Etxaburueta kalea (eu)|Etxaburueta]] aldean jarri zuten, [[Plaza Barria (eu)|Plaza Barriaren]] goiko partean.
    * '''3. zenbakia'''. ''Elizburua'' izenekoa, aurretik harategia egon zen, eta 2000 urtetik ''Elizpe'' hotz klinika dago.
    * '''3. zenbakia'''. ''Elizburua'' eta ''Serora etxea'' izenekoa, aurretik harategia egon zen, eta 2000 urtetik ''Elizpe'' hotz klinika dago.
    * Bi etxe artean, 3 eta 5 zenbakien artean, Elizburu eta Kotxebidea lotzen dituen pasabidea egon zen, baina aspalditik itxita dago bi muturretik.
    * 3 eta 5 zenbakien artean, [[Elizburuko karkaba (eu)|Elizburuko karkaba]] zegoen, Elizburu eta [[Kotxebidea (eu)|Kotxebidea]] lotzen zituen pasabidea, baina aspalditik itxita dago bi muturretik.
    * '''5. zenbakia'''. Etxe honek, ''Ondartxaetxea'' izeneakoa, bi atari ditu: Elizburukoa eta Kotxebidekoa.
    * '''5. zenbakia'''. Etxe honek, ''Ondartxaetxea'' izeneakoa, bi atari ditu: Elizburukoa eta Kotxebidekoa.
    * '''7. zenbakia'''. Etxearen atzekaldeak Kotxebidera ematen du.
    * '''7. zenbakia'''. Etxearen atzekaldeak Kotxebidera ematen du.
    * '''Estaziño kalea, 8'''. Garai batean Guardia Zibilaren koartela, ''Guardien etxea'' edo ''la casa de los guardias'' esaten zitzaion. Koartelera Elizburutik sartzen bazan ere, goiko solairuetako etxebizitzek Estaziño plazan zuten bere ataria. 1966-1967 urtean, San Andreserako errepide berria egiterakoan, bota eta berria egin zuten, ataria [[Estaziño kalea (eu)|Estaziño kaletik]] egon ziotela. Orduan ''la casa del millón'' esaten zitzaion, Soraluzen miloitik gorako lehen etxebizitzak zirelako (pezetatan, noski). ''Elorza'' haroztegia zabaldu zuten azpian, baina egun itxita dago.
    * '''Estaziño kalea, 8'''. Garai batean Guardia Zibilaren koartela, ''guardien etxea'' edo ''la casa de los guardias'' esaten zitzaion. Koartelera Elizburutik sartzen bazan ere, goiko solairuetako etxebizitzek Estaziño plazan zuten bere ataria. 1966-1967 urtean, San Andreserako errepide berria egiterakoan, bota eta berria egin zuten, ataria [[Estaziño kalea (eu)|Estaziño kaletik]] egin ziotela. Orduan ''la casa del millón'' esaten zitzaion, Soraluzen miloitik gorako lehen etxebizitzak zirelako (pezetatan, noski). Elorza aroztegia zabaldu zuten azpian eta 2016 urtean, jubilatzerakoan, Manuel Cifuentesek hartu zuen.


    [[Maristen ikastetxea (eu)|Maristen ikastetxea]] ere Elizburu kalean egon zen, elizaren atzekaldean. 1966-1967 urtean bota zuten, Estaziño kaleko 8 zenbakia moduan, San Andreserako errepide berria egiterakoan.
    [[Maristen ikastetxea (eu)|Maristen ikastetxea]] ere Elizburu kalean egon zen, elizaren atzekaldean. 1966-1967 urtean bota zuten, Estaziño kaleko 8 zenbakia moduan, San Andreserako errepide berria egiterakoan.
    60. lerroa: 63. lerroa:


    ==Eliza osteko karkaba==
    ==Eliza osteko karkaba==
    Parrokiaren absidearen inguruan, horma altu batez itxirik, ''karkaba'' esaten zitzaion tokia zegoen. Urtetan bere hartan egon zen, baina Soraluzen eskubaloiak indarra hartzen hasi zenean (1965tik aurrera), leku hura estali eta aldagelak ipini zituzten, dutxak eta guzti.
    ::<small>''Sarrera nagusia:''</small> [[Eliza osteko karkaba (eu)]]
     
    Parrokiaren absidearen ezkerreko aldean, horma altu batez itxirik, ''karkaba'' esaten zitzaion tokia zegoen (ikus 1.950 urteko planoa). Urtetan bere hartan egon zen, baina Soraluzen eskubaloiak indarra hartzen hasi zenean (1965tik aurrera), leku hura estali eta aldagelak ipini zituzten, dutxak eta guzti.
    2.010 urtean, parrokia eta ingurua zaharberritu zutenean, karkaba hau bota zuten.
     
    Beste bi karkaba zeuden herrian. Bata [[Goikokaleta (eu)#Zabaleta errekako karkaba|Zabaleta errekako karkaba]], estalia, Erregetxearen aurrean, Goikokaletatik sarrera duena. Eta bigarrena [[Kotxebidea |Kotxebidea]] eta [[Elizburu kalea (eu)|Elizburu]] kaleen artekoa, gaur egun bi aldetatik itxirik dagoena.


    2.010 urtean, parrokia eta ingurua zaharberritu zutenean, karkaba hau bota zuten eta Elizburu kalea zabaldu inguru honetan.


    ==Erreferentziak==
    ==Erreferentziak==


    [[Kategoria: Kaleak]]
    [[Kategoria: Kaleak]]

    Hauxe da oraingo bertsioa, 20:14, 9 maiatza 2020 data duena

    Kokapena

    Kaleak Soraluzeko parrokia (Santa Maria la Real) inguratzen du. Lehenik ezkerreko aldetik, kalearen beste aldean etxebizitzak direla; eta gero elizaren atzetik, gara bateko San Andreserako bidea jarraituz, gaur egun Alejandro Calonge auzunera doana.


    Mapa kargatzen...


    Argazkiak

    (handitzeko, sakatu gainean)


    Historia

    Garai batean Azkoitirako errepidea, San Andres eta Pagobedeinkatutik pasatzen zena, herri kaskotik abiatzen zen, elizaren ezkerraldetik eta atzekaldetik gero. Harrizko galtzada zen, nahikoa harri gorabeheratsua, idi gurdiak eta antzekoak erabiltzeko modukoa.

    Herriak zabaltzen hasten direnean sarrera-irteeretan eraikitzen dira etxe berriak, eta Soraluze ez zen salbuespena. Hemen ere, kaskotik gertueneko tartean, eliza ondoan hain zuzen, etxeak egin ziren. Hortik kalearen izena: Elizburu.

    Horietako etxe bat, elizako ate txikiren parean zegoena, Serora etxea izan zen. Erdi Arotik aurrera bertan bizi izan ziren herriko parrokiaren zerbitzuko serorak.

    Herria bukatzen zen tokian, Elizburuko azken etxe ondoan, San Andreseko bide-gurutzearen lehen gurutzea jarri zuten.

    XVIII mendean elizari alboko kaperak erantsi zizkioten, kalea estutuz. Gero, XIX mende bukaeran edo XX mende hasieran, espaloia egin zuten: kalea aldapatsua izanda, espaloiak eskilarak eta tarte lauak zituen. Aurreko tartean espaloia ezkerretik zegoen, etxeean aurrean; karkaba pasata, espaloia eskumako aldean jarri zuten.

    1894 urtean iturria jarri zuten gurutzearen alboan[1], kaleko biztanleek ordainduta, etxetik gertu ura izateko.

    Iturri ondoko etxean Guardia Zibilaren koartela zegoen, Maristen ikastetxea alboan eta, tartean, tren geltokirainoko eskilarak.

    Gerra garaian, 1937ko irailak 15ean, orduko Udalak izena aldatu zion: Erabateko adostasunez erabaki zen Irailak 22, Arrateko martiriak eta Montejurrako Terzioa izendatzea gaur eguneko Elizburu kalea, Barrenkale (sic) eta Plaza Berria, hurrenez hurren gogoratzeko herri honetan indar askatzaileak sartu ziren data, Arraten eraildako Serafin Atxotegi eta Manuel Lersundi (g.b.) gazteak eta Soraluze askatu zuen Terzioa.

    Franco hil eta gero, demokraziarekin kaleak jatorrizko izena berreskuratu zuen.

    Maristen ikastetxea itxi zutenean, 1967-1968 urteetan geltokitik egin zuten San Andreserako errepidea. Orduan harrizko galtzada kendu zuten, eta eskilarak jarri kale zabalera osoan. Iturria eta gurutzea ere bota zituzten, baina berriak egin zituzten toki beretsuan.


    Etxeak eta atariak

    Kale honek ezkerreko aldean bakarrik ditu etxeak, eskuman eliza dago eta. Etxe gehienak, atzetik, garai bateko Kotxebidera ematen dute, gaur eguneko Etxaburuetara.

    Etxeak eta atariak honako hauek dira:

    • 1. zenbakia. Etxeari Ibarrakoa esaten zaio, eta Sakristaukoa ere. Ataria Elizburu kalean zeukan, lehen solairuan. behe solairuan sastrea egon zen garai batean, eta Atxolin taberna gero. Etxea goitik behera bota eta berria egin zutenean ataria Etxaburueta aldean jarri zuten, Plaza Barriaren goiko partean.
    • 3. zenbakia. Elizburua eta Serora etxea izenekoa, aurretik harategia egon zen, eta 2000 urtetik Elizpe hotz klinika dago.
    • 3 eta 5 zenbakien artean, Elizburuko karkaba zegoen, Elizburu eta Kotxebidea lotzen zituen pasabidea, baina aspalditik itxita dago bi muturretik.
    • 5. zenbakia. Etxe honek, Ondartxaetxea izeneakoa, bi atari ditu: Elizburukoa eta Kotxebidekoa.
    • 7. zenbakia. Etxearen atzekaldeak Kotxebidera ematen du.
    • Estaziño kalea, 8. Garai batean Guardia Zibilaren koartela, guardien etxea edo la casa de los guardias esaten zitzaion. Koartelera Elizburutik sartzen bazan ere, goiko solairuetako etxebizitzek Estaziño plazan zuten bere ataria. 1966-1967 urtean, San Andreserako errepide berria egiterakoan, bota eta berria egin zuten, ataria Estaziño kaletik egin ziotela. Orduan la casa del millón esaten zitzaion, Soraluzen miloitik gorako lehen etxebizitzak zirelako (pezetatan, noski). Elorza aroztegia zabaldu zuten azpian eta 2016 urtean, jubilatzerakoan, Manuel Cifuentesek hartu zuen.

    Maristen ikastetxea ere Elizburu kalean egon zen, elizaren atzekaldean. 1966-1967 urtean bota zuten, Estaziño kaleko 8 zenbakia moduan, San Andreserako errepide berria egiterakoan.


    Eliza osteko karkaba

    Sarrera nagusia: Eliza osteko karkaba (eu)

    Parrokiaren absidearen ezkerreko aldean, horma altu batez itxirik, karkaba esaten zitzaion tokia zegoen (ikus 1.950 urteko planoa). Urtetan bere hartan egon zen, baina Soraluzen eskubaloiak indarra hartzen hasi zenean (1965tik aurrera), leku hura estali eta aldagelak ipini zituzten, dutxak eta guzti.

    2.010 urtean, parrokia eta ingurua zaharberritu zutenean, karkaba hau bota zuten eta Elizburu kalea zabaldu inguru honetan.

    Erreferentziak

    1. Iturriak eta urteurrenak. Mengela (Soraluzeko jaiak 1994)