Hautx herrikoak (eu)

Hautx herria edo Autx errixa

Aspalditik, Soraluzeren "beste" izena Autx errixa izan da; hau da, "hauts erria".

Zergatik? Batetik, armagintzari lotutako lanetan, batez ere lima lanetan, hauts ugari sortzen zelako. Era bestetik soraluzerarron ahoskera bereziagatik, z beharrean x jotzen dugulako. Adarra jotzeko edo, hortik Autx errixa izenaren jatorria.

Soraluzetarrak, beraz, hautx herrikoak izan gara inguruko herrietan, batez ere Eibarren, eta halaxe izendatu gaituzte:

Plaentziatarreri, autx-errikuak esaten bagentsen, eurak, euren aldetik, xapuerrikuak esaten zeskuen eibartarrori^[1].

Autx-errixa. Auzotarren norgehiagoka zaharretan, autx-erriak Placencia de las Armas, Soraluce zaharreko bizilagunak ziren, auzotarrek s-ak txistuka egin eta "tza" zein "tze" ahosabaian itsatsi zituztelako. "Shiboleth" hitzarekin efraimitak frogatzen zituzten moduan, gure auzoak "autz" ospetsuarekin frogatzen ziren, "autx" esaten zutela^[2].

Inguruko herriak

Soraluzez gain, Debarroan herri gutxik dute ezizena.

Eibar

Eibar xapu herria izan da, eta eibartarrak xapu herrikuak.

Beste ezinezna ere badute: txaputxeruak.

Bergara

Bergarakoak, berriz, mokoluak izan dira, eta dira. Emakumezkoak izendatzean, mokoliak plurala ere erabiltzen da.

Herria berak ez dauka ezizenik.

Beste herriak

Mutrikuarrei lapazorrixak esaten zaie. Debakoak tarinak dira eta oñatiarrak, berriz, txantxikuak.

Gainontzeko herriek (Elgoibar, Elgeta, Mendaro, Ermua, Mallabia, Antzuola, Arrasate, Aretxabaleta, Eskoriatza eta Gatzaga) ez dute ezizenik; ezta bertakoek ere.

Erreferentziak

↑ Eibarko euskararen esakerak eta bestelako berezitasun batzuk. J. A. Argoitia, N. Azkarate eta X. Gezuraga (Eibarko Udala 1995).
↑ “En las viejas competencias de vecindades, los autx-erris eran los vecinos de Placencia de las Armas, la antigua Soraluce, por silbar las eses y pegar al paladar las tza, tze. Como los Efraimitas que eran probados por la palabra shiboleth, así nuestros vecinos eran probados con el famoso autz, que decían autx”. Lexicòn del euskera dialectal de Eibar. Toribio Etxebarria (1965).

[1] Eibarko euskararen esakerak eta bestelako berezitasun batzuk. J. A. Argoitia, N. Azkarate eta X. Gezuraga (Eibarko Udala 1995).

[2] “En las viejas competencias de vecindades, los autx-erris eran los vecinos de Placencia de las Armas, la antigua Soraluce, por silbar las eses y pegar al paladar las tza, tze. Como los Efraimitas que eran probados por la palabra shiboleth, así nuestros vecinos eran probados con el famoso autz, que decían autx”. Lexicòn del euskera dialectal de Eibar. Toribio Etxebarria (1965).

[1]

[2]