«Igarate etxea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
     
    (Erabiltzaile berak tartean egindako ekarpen bat ez da erakusten)
    30. lerroa: 30. lerroa:
    ==Baserriaren inguruko kontuak <ref>[[Soraluze. Monografía histórica (eu) | Soraluze. Monografía histórica]]. ''(251 orrialdea)''</ref>==
    ==Baserriaren inguruko kontuak <ref>[[Soraluze. Monografía histórica (eu) | Soraluze. Monografía histórica]]. ''(251 orrialdea)''</ref>==
    [[Igarate (eu)|Igarate]] inguruan, Igarate etxeaz gain, barrena, errota eta [[Sagar-erreka (eu)|Sagar-erreka]] zeharkatzeko [[Igarateko zubia (eu)|zubia]] izan dira, [[Deba ibaia (eu)|Deba ibaiarekin]] biltzen den tokian.  
    [[Igarate (eu)|Igarate]] inguruan, Igarate etxeaz gain, barrena, errota eta [[Sagar-erreka (eu)|Sagar-erreka]] zeharkatzeko [[Igarateko zubia (eu)|zubia]] izan dira, [[Deba ibaia (eu)|Deba ibaiarekin]] biltzen den tokian.  
    ===XVI. mendea===
    Igerate izena, seguruenik, bertako errotatik datorkio: Soraluzeko euskera zaharrean ''igera'' eta ''igerea'' berbak erabiltzen ziren errotak izendatzeko eta.


    XV. mendearen bigarren erditik aurrera Igerate errota Juan Loiolaren familiak gobernatu zuen. Honen alaba Domenjak zioenez: ''1471.ean Igerateko errotan jaio eta anai-arrebekin bizi zela, azken hauek errentan izan zutela orain dela zortzi urte arte''<ref>...que en 1471 nació y vivió con sus hermanos en el molino de Yguerate, los cuales lo han tenido en renta hasta agora ocho años...</ref>.
    XV. mendearen bigarren erditik aurrera Igerate errota Juan Loiolaren familiak gobernatu zuen. Honen alaba Domenjak zioenez: ''1471.ean Igerateko errotan jaio eta anai-arrebekin bizi zela, azken hauek errentan izan zutela orain dela zortzi urte arte''<ref>...que en 1471 nació y vivió con sus hermanos en el molino de Yguerate, los cuales lo han tenido en renta hasta agora ocho años...</ref>.
    39. lerroa: 42. lerroa:
    1530.ean Martin Ibañez Larriategi merkatariak eta Maria Martinez Aretxaga bere emazteak erosi zuten. Eta bost urte geroago (1535), agiri batean Igerateko errota agertzen da, Martin Gomes izenekoa omen zela jabea<ref>(Soraluzeko Udal Artxibategia 1535/08/31).</ref>.
    1530.ean Martin Ibañez Larriategi merkatariak eta Maria Martinez Aretxaga bere emazteak erosi zuten. Eta bost urte geroago (1535), agiri batean Igerateko errota agertzen da, Martin Gomes izenekoa omen zela jabea<ref>(Soraluzeko Udal Artxibategia 1535/08/31).</ref>.


    ===XVII. mendea (barrena zaarra)===
    1657.ean Ana de Armendiak, besteak beste, Ygarateko etxea hipotekatu zuen, Ana de Arteaga izekoak testamentuan lagatako etxea hain zuzen.
    1657.ean Ana de Armendiak, besteak beste, Ygarateko etxea hipotekatu zuen, Ana de Arteaga izekoak testamentuan lagatako etxea hain zuzen.


    Eta 1689. urtean Udalak 60 erreal ordaindu zizkion Juan de Eyçagari, Ygarate erreka gaineko zubia egiteagatik
    XVII. mendeko agirietan agertzen den arkabuz eta moskete kainoien ''barrena zaarra'', [[Eitza baserria (eu)|Eitza]]ko lurretako beheko aldean zegoena, Igaratekoa izango zen. Honetaz gain baziren inguruan beste barrenak: barrena nagusia [[Olabarrena (eu)|Olabarrenan]] eta beste bat [[Barrena baserria (eu)|Barrena]] baserrian.
     
    1689. urtean Udalak 60 erreal ordaindu zizkion Juan de Eyçagari, Ygarate erreka gaineko zubia egiteagatik.
       
       
    ===XVIII. mendea===
    1728. urtean Soraluzeko Udalak Manuel de Mendiola sindiko prokuradorea ahalbidetu zuen 850 dukateko auzia hasteko. Berme gisa, 25 jauntxok (eta gainontzeko biztanleek) beren ondasunak bahian eman zituzten; tartean Juan de Horias de Solarte zen, Igarate etxea hipotekatu zuela<ref>(Soraluzeko Udal Artxibategia. Eskritura Publikoen Erregistroa 1728/10/25).</ref>.


    1689    Ytem 60 reales pagados a Juan de Eyçaga por hacer la puente del arroyo de Ygarate al camino de Sagarraga.
    1762.ean, berriz, Bañezcua maiorazgoari zegokion Igarateko errota konpondu zuten<ref>Almoneda pública y remate de las obras de reparación del molino de Igarate, perteneciente al vínculo y mayorazgo de Bañezcua, jurisdicción de la villa de Placencia (1762).</ref>.
    1728    El concejo apodera a D. Manuel de Mendiola, sindico procurador de la villa, para acusar 850 Ds. Para ello hipotecan:
    …
    - Juan de Horias de Solarte - Casa de Igarate.
    …
    1762    Almoneda pública y remate de las obras de reparación del molino de Igarate, perteneciente al vínculo y mayorazgo de Bañezcua, jurisdicción de la villa de Placencia.
    Instancia: Alcalde ordinario de la villa de Placencia.
    1774    Se menciona la casa de "Joseph Joaquín de Espilla, que es en la calle del raval de esta villa de Placencia". Parece que entre sus bienes está la casa denominada de Uribarrua, también unas tierras sembradías correspondientes a dicha casa (de Espilla) que se hallan "frente del molino de Ygarate" a la otra banda o parte del río principal de la villa.
    1827    Arriendo del molino de Igarate para 12 años.
    1827    Francisco Martin de Aranguren, en nombre de Luciano Porcel da en arriendo por cinco años el molino de Igarate a José Domingo de Urquía.
    Gaurko egoera    Zuzendariaren etxea egiteko eraitsi zuten, eta 1974.ean etxe hau ere bota zuten Soraluzeko saihesbidea egiteko.
    Irteerako estoldaren bi arkuak ikusten dira errepide azpian, ibaiaren ondoan. Barruan ezer gehiago duen… auskalo!
    Mehatxuak    Geratzen diren ondar bakarrak saihesbideak ondo estalita daude.
    Lege babesa    Ez du inolako babesik
     


    ===XIX. mendea===
    XVII. mendetik errota Villaalegre eta San Millan-go markesena zen. 1827. urtean Francisco Martin de Arangurenek, Luciano Porcel markesaren izenean, hamabi urterarako alokatu zion Jose Domingo de Urquiari Igarateko errota.


    1860. urterako Villaalegre eta San Millán-go markesak fusilak egiteko lantegia eratuta zuen bertan. 1860.eko urriak 16an Luciano Porcel y Valdivia jaunak, orduko markesak, Jose de Ibarra e Iribecamposi saldu zion Igarate, Sagarragako barrenoa eta txarako lurrak [[Zuazubizcar, Isla y Cía S.A. (eu)|La Euscalduna]] enpresa sortzeko. Eta ordutik aurrera Igarate lotuta egon zen La Euscalduna lantegiarekin.


     
    ==XX. mendea==
     
    XX. mende hasieran [[Compañía Anónima Placencia de las Armas (eu)|Compañía Anónima Placencia de las Armas]] enpresak Igarate lantegi zaharra bota zuen, biltegiak eta zuzendarientzat etxea egiteko (hortik izena, ''zuzendariaren etxea'' edo ''casa del director''<ref>Eli Lakuestaren argazkian, zuzendarien etxea agertzen da.</ref>. Bertan bizi izan zen, besteak beste, [[Francisco Meléndez y Polo (eu)|Francisco Meléndez y Polo]] jauna, ''Paco Vargas'', [[Colón vizcaino (eu)|Colon vizcaino]] liburuaren egilea.
     
    Barrena hau [[Eitza baserria (eu)|Eitza]]ko lurretan, beheko aldean, arkabuz eta moskete kainoien ''barrena zaarra'' deiturikoa izango zen, XVII mendeko agirietan agertzen dena. Honetaz gain baziren inguruan beste barrenak: barrena nagusia [[Olabarrena (eu)|Olabarrenan]] eta beste bat [[Barrena baserria (eu)|Barrena]] baserrian.
     
    1728. urtean Soraluzeko Udalak Manuel de Mendiola sindiko prokuradorea ahalbidetu zuen 850 dukateko auzia hasteko. Berme gisa, 25 jauntxok (eta gainontzeko biztanleek) beren ondasunak bahian eman zituzten; tartean Juan de Horias de Solarte zen, Igarate etxea hipotekatu zuela<ref>(Soraluzeko Udal Artxibategia. Eskritura Publikoen Erregistroa 1728/10/25).</ref>.
     
    1860. urtean fusilak egiteko lantegia zegoen bertan, eta jabea Villalegre eta San Millán-go markesa zen (Luciano Porcel y Valdivia jauna). 1860ko urriak 16an honek Jose de Ibarra e Iribecamposi saldu zion Igarate, Sagarragako barrenoa eta txarako lurrak [[Zuazubizcar, Isla y Cía S.A. (eu)|La Euscalduna]] enpresa sortzeko. Eta ordutik hona Igarate lotuta egon da La Euscalduna lantegiarekin.
     
    XX mende hasieran [[Compañía Anónima Placencia de las Armas (eu)|Compañía Anónima Placencia de las Armas]] enpresak Igarate lantegi zaharra bota zuen, biltegiak eta zuzendarientzat etxea egiteko (hortik izena, ''zuzendariaren etxea'' edo ''casa del director''<ref>Eli Lakuestaren argazkian, zuzendarien etxea agertzen da.</ref>. Bertan bizi izan zen, besteak beste, [[Francisco Meléndez y Polo (eu)|Francisco Meléndez y Polo]] jauna, ''Paco Vargas'', [[Colón vizcaino (eu)|Colon vizcaino]] liburuaren egilea.


    Etxearen atzekaldean, bidetik Sagar-errekara jaisteko eskilaretan, metal-ura zuen iturgorria egon zen. Bertako urak sendagarriak omen ziren.
    Etxearen atzekaldean, bidetik Sagar-errekara jaisteko eskilaretan, metal-ura zuen iturgorria egon zen. Bertako urak sendagarriak omen ziren.


    1970 hamarkadaren bukaeran "zuzendariaren etxea" bota zuten. Arrazoia, haren parean istripu bat baino gehiago jazo izana, errepidea bertan estutzen zenelako. Gaur egun [[Komunikabideak. Saihesbidea (eu)|saihesbidearen]] hasiera eta autobusen geltokia daude bertan.
    1974. inguruan "zuzendariaren etxea" bota zuten. Arrazoia, haren parean istripu bat baino gehiago jazo izana, errepidea bertan estutzen zenelako. Gaur egun [[Komunikabideak. Saihesbidea (eu)|saihesbidearen]] hasiera eta autobusen geltokia daude bertan.


    Gaur egun Igarate errotaren aztarnarik ez sa ia geratzen. Bakarrik errepidearen azpian bi arku, ibaiaren ondoan. Ezkerrekoa Sagar-errekari zegokion, era eskumakoa errotaren irteera estoldari. Barruan ezer gehiago duen… auskalo!


    ==Erreferentziak==
    ==Erreferentziak==

    Hauxe da oraingo bertsioa, 18:41, 16 apirila 2023 data duena

    Igarate, Igerate (Yguerate)
    Sagar-erreka Eibar. Zuzendariaren etxea Igaraten.jpg
    Izen formala Igarate
    Bailara Irure
    Altuera 100 m
    Hedadura Ha
    Kaletik 0,9 km


    Bertako familia

    Etxea aspaldi desagertu zen.


    Irudiak

    (handitzeko, sakatu gainean)

    • Antepara eta errota

      Antepara eta errota

    • Igarate txanala Igarate parean

      Igarate txanala Igarate parean

    • Igarate gaur egun (Google 2013)

      Igarate gaur egun
      (Google 2013)

    • Etxea egondako tokia (Google 2013)

      Etxea egondako tokia
      (Google 2013)


    Kokapena

    (Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

    Mapa kargatzen...


    Baserriaren inguruko kontuak [1]

    Igarate inguruan, Igarate etxeaz gain, barrena, errota eta Sagar-erreka zeharkatzeko zubia izan dira, Deba ibaiarekin biltzen den tokian.

    XVI. mendea

    Igerate izena, seguruenik, bertako errotatik datorkio: Soraluzeko euskera zaharrean igera eta igerea berbak erabiltzen ziren errotak izendatzeko eta.

    XV. mendearen bigarren erditik aurrera Igerate errota Juan Loiolaren familiak gobernatu zuen. Honen alaba Domenjak zioenez: 1471.ean Igerateko errotan jaio eta anai-arrebekin bizi zela, azken hauek errentan izan zutela orain dela zortzi urte arte[2].

    1512.ean Igerate errotaren zati bat Eizagakoen eskutan agertzen da.

    1515.ean Udalak hitzarmena sinatu zuen Sagarraga baserriko jabeekin, “Igerate errotatik Ernizketa elizarainoko” bidexka zabalik mantentzeko. Agiri berean beste bide bat ere aipatzen da, errota ondoan zegoen Igerate ibitik Mendiolaraino igozen zena, gero Ezoziaraino joan ahal izateko.

    1530.ean Martin Ibañez Larriategi merkatariak eta Maria Martinez Aretxaga bere emazteak erosi zuten. Eta bost urte geroago (1535), agiri batean Igerateko errota agertzen da, Martin Gomes izenekoa omen zela jabea[3].

    XVII. mendea (barrena zaarra)

    1657.ean Ana de Armendiak, besteak beste, Ygarateko etxea hipotekatu zuen, Ana de Arteaga izekoak testamentuan lagatako etxea hain zuzen.

    XVII. mendeko agirietan agertzen den arkabuz eta moskete kainoien barrena zaarra, Eitzako lurretako beheko aldean zegoena, Igaratekoa izango zen. Honetaz gain baziren inguruan beste barrenak: barrena nagusia Olabarrenan eta beste bat Barrena baserrian.

    1689. urtean Udalak 60 erreal ordaindu zizkion Juan de Eyçagari, Ygarate erreka gaineko zubia egiteagatik.

    XVIII. mendea

    1728. urtean Soraluzeko Udalak Manuel de Mendiola sindiko prokuradorea ahalbidetu zuen 850 dukateko auzia hasteko. Berme gisa, 25 jauntxok (eta gainontzeko biztanleek) beren ondasunak bahian eman zituzten; tartean Juan de Horias de Solarte zen, Igarate etxea hipotekatu zuela[4].

    1762.ean, berriz, Bañezcua maiorazgoari zegokion Igarateko errota konpondu zuten[5].

    XIX. mendea

    XVII. mendetik errota Villaalegre eta San Millan-go markesena zen. 1827. urtean Francisco Martin de Arangurenek, Luciano Porcel markesaren izenean, hamabi urterarako alokatu zion Jose Domingo de Urquiari Igarateko errota.

    1860. urterako Villaalegre eta San Millán-go markesak fusilak egiteko lantegia eratuta zuen bertan. 1860.eko urriak 16an Luciano Porcel y Valdivia jaunak, orduko markesak, Jose de Ibarra e Iribecamposi saldu zion Igarate, Sagarragako barrenoa eta txarako lurrak La Euscalduna enpresa sortzeko. Eta ordutik aurrera Igarate lotuta egon zen La Euscalduna lantegiarekin.

    XX. mendea

    XX. mende hasieran Compañía Anónima Placencia de las Armas enpresak Igarate lantegi zaharra bota zuen, biltegiak eta zuzendarientzat etxea egiteko (hortik izena, zuzendariaren etxea edo casa del director[6]. Bertan bizi izan zen, besteak beste, Francisco Meléndez y Polo jauna, Paco Vargas, Colon vizcaino liburuaren egilea.

    Etxearen atzekaldean, bidetik Sagar-errekara jaisteko eskilaretan, metal-ura zuen iturgorria egon zen. Bertako urak sendagarriak omen ziren.

    1974. inguruan "zuzendariaren etxea" bota zuten. Arrazoia, haren parean istripu bat baino gehiago jazo izana, errepidea bertan estutzen zenelako. Gaur egun saihesbidearen hasiera eta autobusen geltokia daude bertan.

    Gaur egun Igarate errotaren aztarnarik ez sa ia geratzen. Bakarrik errepidearen azpian bi arku, ibaiaren ondoan. Ezkerrekoa Sagar-errekari zegokion, era eskumakoa errotaren irteera estoldari. Barruan ezer gehiago duen… auskalo!

    Erreferentziak

    1. ↑ Soraluze. Monografía histórica. (251 orrialdea)
    2. ↑ ...que en 1471 nació y vivió con sus hermanos en el molino de Yguerate, los cuales lo han tenido en renta hasta agora ocho años...
    3. ↑ (Soraluzeko Udal Artxibategia 1535/08/31).
    4. ↑ (Soraluzeko Udal Artxibategia. Eskritura Publikoen Erregistroa 1728/10/25).
    5. ↑ Almoneda pública y remate de las obras de reparación del molino de Igarate, perteneciente al vínculo y mayorazgo de Bañezcua, jurisdicción de la villa de Placencia (1762).
    6. ↑ Eli Lakuestaren argazkian, zuzendarien etxea agertzen da.
    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Igarate_etxea_(eu)&oldid=30319"(e)tik jasota