View source for Irurak-Bat zentrala (eu)

[[Fitxategi: Irurak-bat_zentrala._Ikuspegi_orokorra.jpg | thumb | right | 400px]]
==Izenak==
Sagarraga-erreka zentrala, Sagar-erreka zentrala, Irurak-Bat zentrala


==Historia==
===Sorrera===
Emakida Angel Astaburuaga Barrutiak lortu zuen, 1911. urteko urtarrilak 14an, eta 1915.ko abuztuak 2an Antonio Zabala Garairi saldu zion.

Antonio Zabala [[Sologoeneko zentrala (eu)|Sologoeneko]] eta [[Maltzagako zentrala (eu) | Maltzagako zentralaren]] jabea zenez, emakida eta zentral guztiak enpresa bakarrean bildu zituen: ''Electra Irurak-Bat''.

Gero, 1934 urtean, ''Electra Irurak-Bat'' enpresak izena aldatu zuen, ''Zabala, Unzurrunzaga y Cía'' bihurtuz, Antonio Zabalaren familia politikoari lekua egiteko.

===Eibarko Udalaren eskutan===
1964. urtean Soraluzeko eta Eibarko Udalek elkartu ziren ''Zabala, Unzurrunzaga y Cía'' enpresari hiru zentral erosteko: [[Sologoeneko zentrala (eu)|Sologoen]], [[Ozumako zentrala (eu)|Ozuma]] eta Irurak-Bat (Sagar-erreka).

1967/07/13an zentralak erosi eta gero, urte hartan bertan (1967/09/18) elkarren artean banatu zituzten erositakoak. 7.702.625,09 pta ordainduta (%51,52a), Soraluzeko Udalak Elektrika eskuratu zuen; hau da, Sologoen eta Ozuma zentralak. Eibar, berriz, 7.248.135,61 pesetatan (%48,48a) Sagar-erreka zentralarekin geratu zen.

Eibarko Udalaren interesa ez zen indar elektrikoaren ekoizpena, edateko ur emaria baizik. Urte haietan Eibarko biztanleria asko hasi zen, eta arazoak ziren urez hornitzeko. 

Horregatik, Eibarko Udalak zentral honen urak [[Sagar-errekako uren eruatea (eu)|Sagar-errekako uren eruatearen]] emaria hobetzeko erabili zuen. Horrerarako Igaraten ur-biltegia eraiki zuten, zentralera heltzen zen ura jaso eta Illordoko tunelera ponpatzeko.

Zentralaren eraikina 1980. hamarkadan eraitsi zuten.

==Kokapena==
{{#display_map: 
   43.177470, -2.420288~Zentrala;
   43.159875, -2.443338~Presa;
   43.172993, -2.419187~San Martzialgo ur-biltegia
   |type=earth |zoom=15|height=800px |width=1000px
}}


==Datu teknikoak==
===Ibarrola presa===
Gastandola, Ibarrola eta Goimendi errekak batzen diren tokian kokatuta, Ibarrola baserriaren gertu. XX. mende hasieran Antonio Zabalaren ''Electra Irurak-Bat'' enpresak eraiki zuen.

Presak 5 metro ditu eta, nahiz eta gaur egun lohiz beteta egon, ondo mantentzen da.

===Erretena===
Ibarrola presatik San Martzial ur-biltegiraino 3.780 metrotako harrizko erretena dago, lurperatuta; bidean beste hainbat errekastoren urak jasotzen ditu.

Erretenaren sekzioak trapezio forma du, eta ertzak borobilduta daude. Harlosaz estalita dago. Azken metrotan, San Martzialeko ur-biltegiko inguruan, erretena agerian dago eta sekzio laukia du.

[[Fitxategi:Sagar-erreka_Eibar._San_Martzial_ubidea.jpg | thumb | right | 250px | San Martzialgo erretena (Javitxooo 2014)]]
===San Martzialgo ur-biltegia===
140 metro luze da, 10 metro zabal eta 2,40 metrotako sakonera du. ''Boomerang'' forma du, mendiaren formari egokitzeko. Gaur egun sastrakaz eta zuhaizkaz beteta dago.

Agerian egonda, gutxienez bi ezbehar gertatu dira bertan. Gerra garaian zauritutako errekete bat barrura erori eta bertan ito zen. 1946. urtean, berriz, baserri bateko morroia bere burua bota zuen uretara.

Ur-biltegitik zentralera 30 zm-tako tutua zegoen; gehien bat lurperatuta, baina tarte batean porlanezko zutabe gainean agertzen zen.

===Zentrala===
Eraikinak bi solairu zituen.

Eraikinaren barruan 150 CVtako Vevey markako bi turbinak (Pelton motakoak) zituen, 125 KVAko 2 alternadore Buguiau eta maniobra koadroak. Kanpoan, berriz, 300 KVAko (4000 220 V) transformadore bat eta 110 CVtako motor dinamoa.

Sortzen zuten indarra [[SAPA (eu)|SAPAri]] saltzen zioten.

===Ekoizpena===
Zentrala erosteko prozesuan Eibarko Udalak (1965) informazio mota asko erabili zuen esku artean, tartean 1958-1961 urteko energia ekoizpena.

::{| class="wikitable"
! width= "100 px" style="background:Cyan" | Urtea
! width= "100 px" style="background:Cyan" | Ekoizpena (kw)
|-
| 1958        || 388.985 kWh
|-
| 1959        || 387.085 kWh
|-
| 1960        || 317.710 kWh
|-
| 1961        || 340.706 kWh
|-
| Bataz beste || 369.964 kWh
|}

[[Fitxategi: Sagar-erreka._Ekoizpena_1958-1961.jpg | thumb | center | 600px | Irurak-Bat (Sagar-erreka) zentralaren ekoizpena (1958-1961)]]


==Erreferentziak==

[[Kategoria: Olak, errotak eta zentralak]]