«Komunikabideak. Trenbidea (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

18:22, 15 abuztua 2019(e)ko berrikuspena

Adi! Artikulu hau oraindik argitaratze prozesuan dago.

Zuzentzen baduzu, edo informazioa gehitzen baduzu, mesedez ez kendu ohar hau. Eskerrik asko!

Durango-Zumarraga trenbidea

XIX mendearen bukaeran, Bilbao eta Donostia ez ziren trenez lotuta, gurdiz eta diligentziaz baizik. Gauzak zein pertsonak garraiatzeko Mirandako buelta egin behar zen: Bilbao >> Urduña >> Ebroko Miranda >> Gazteiz >> Altsasu >> Zumarraga >> Donostia.

Halako buelta handia ekiditzeko, Ferrocarril Central de Vizcaya enpresa sortu zuten Bilbao-Durango trenbidea egiteko (1882). Arrakasta handia lortu zutenez, trenbidea luzatzea erabaki zuten, Zumarragaraino hain zuzen. Modu honetan Donostiarako bidea asko mozten zen: Bilbao >> Durango >> Eibar >> Soraluze >> Bergara >> Zumarraga.

Trenbidea lau zatitan eraiki eta zabaldu zuten:

Durango-Zaldibar. 1887.ko uztailak 1an zabaldu zen.
Zaldibar-Elgoibar (Karkizano). 1887.ko irailak 22an zabaldu zen.
Maltzaga-Bergara. 1888.ko uztailak 1an zabaldu zen.
Bergara-Zumarraga. 1888.ko abuztuak 26an zabaldu zen.

Trenbidea bukatu zenean, Bilbaotik mugarainoko garraiobide azkarrena (bidaiariak, merkantziak) trenbidea zen, eta Soraluzetik pasatzen zen.

Elgoibar-Donostia trenbidea

Zumarragarainoko trenbidea eginda, Bilbotik Donostiarako bidea asko murriztu zen, bai denbora zein kostuan. Arrakasta bikoitza izan zuen, merkantzia zein bidaiarien aldetik.

Baina oraindik koxka bat zegoen, trenbideen zabalera: Bilbaotik Zumarragarainoko trenbidea metro bateko zabalera zuen, eta handik Donostiarainokoa zabalera iberikoa zuen^[1]. Bidaiariek tren batetik jaitsi eta bestera igo behar zuten, baina merkantzia-bagoiak trenbide batetik bestera pasa ezin zirenez, bagoiez aldatu behar ziren; honek denbora eta kostua gehitzen zuen garraioari.

Horregatik, Elgoibar - Donostia trenbidea zabaldu zuten, zatika (Elgoibar - Deba alde batetik, Donostia - Zumaia bestetik eta, azkenik, Deba-Zumaia). 1901 urtean martxan zen trenbide berria, eta 1906 urtean tren konpania guztiak batuta Ferrocarriles Vascongados enpresa sortu zuten, sare hau ustiatzeko.

Ondorioz, ardatz nagusia Bilbo-Donostia bihurtu zen, eta Maltzaga-Zumarraga, berriz, adarra. Soraluzek ez zuen 20 urte iraun komunikabide ardatzan.

Gasteiz eta Lizarrarako trena

Beste aldetik, XIX mendean Gasteiz eta Bilbo trenez zuzenean lotzeko proiektuak egin ziren, baina ez ziren gauzatu. Azkenik, eta gehiegizko inbertsioak ez egiteko, Ferrocarriles Vascongados-en sarea erabiltzea erabaki zuten, lotunea bergarako Mekolalden eginez.

Lanak 1887 urtean hasi baziren ere, hainbat aldiz eten ziren diru faltaz eta enpresen porrotez. 1897 urtean Estatua egin zen kargu eta, gorabehera askoren ostean, 1919 urtean Mekolalde-Gasteiz tartea inauguratu zuten. Hamar urte geroago Gasteiz-Lizarra tartearen ttanda izan zen.

Zerbitzuak

Bergararako txartela

Donostiarako trenbidea zabaldu zutenean, Bilbao, Donostia eta Zumarraga lotzen zituzten trenak Maltzagan gurutzatzen ziren; eta Gasteizeko trenbidea zabaldu eta gero, denak Maltzagan elkartzen ziren.

Maltzagara heltzen aurreko trena Zumarraga eta Gasteizkoa zen: aurretik bi tren hauek Mekolalden elkartzen ziren, eta elkarretik lotuta Soraluzera heltzen zen, eta hemendik Maltzagara. Bertara heldu eta erdiko trenbidean geratzen zen.

Handik gutxira Donostiako eta Bilboko trenak heltzen ziren, eta alboetan geratzen ziren. Halaxe markatzen zuten iragarkiak: Tren a Durango y Bilbao (Durango eta Bilborako trena), Tren a Deva y a San Sebastián (Deba eta Donostiarako trena) eta Tren a Zumárraga y Vitoria (Zumarraga eta Gasteizerako trena).

Behin bidaiariak trenez aldatu eta gero, Donostirakoa eta Bilborakoa abiatzen ziren, eta ostean Zumarraga eta Gasteizerakoak Soraluzeruntz, azken biak elkartuta. Soraluzetik aurrera Mekolalderaino, eta han banatzen ziren.

Bilakaera

Langile gutxiago erabiltzeko eta gastuak murrizteko, 1962 urtean orratzak talonatzeko ekipoa ezarri zuten.

Arkaitzeko tunela 1910 hamarkadan zabaldu zuten.

Geltokiko enparantzan beste apartaderoa eta topea. Biltegiari ertza jan zioten.

Bukaera

1967 urtean Gasteizkoa, eta 1971 urtean Zumarragakoa.

Ondorioak

Komunikazio askoz hobeak, industriarako zein komertziorako. Baina trenbideak ez zuen Soraluze berriro erdibidera ekarri. Kentzea hanka sartze ederra!

Erreferentziak

↑ Zabalera iberikoa = Gaztelako 6 oin = 1668 mm.

[1] Zabalera iberikoa = Gaztelako 6 oin = 1668 mm.

[1]

@@ 15. lerroa: / 15. lerroa: @@
 [[Fitxategi:Ferrocarriles_Vascongados_(mapa).png | center]]
 ==Elgoibar-Donostia trenbidea==
 Zumarragarainoko trenbidea eginda, Bilbotik Donostiarako bidea asko murriztu zen, bai denbora zein kostuan. Arrakasta bikoitza izan zuen, merkantzia zein bidaiarien aldetik.
-Baina oraindik koxka bat zegoen, trenbideen zabalera: Bilbaotik Zumarragarainoko trenbidea metro bateko zabalera zuen, eta handik Donostiarainokoa zabalera iberikoa zuen<ref>Zabalera iberikoa = Gaztelako 6 oin =
+Baina oraindik koxka bat zegoen, trenbideen zabalera: Bilbaotik Zumarragarainoko trenbidea metro bateko zabalera zuen, eta handik Donostiarainokoa zabalera iberikoa zuen<ref>Zabalera iberikoa = Gaztelako 6 oin = 1668 mm.</ref>. Bidaiariek tren batetik jaitsi eta bestera igo behar zuten, baina merkantzia-bagoiak trenbide batetik bestera pasa ezin zirenez, bagoiez aldatu behar ziren; honek denbora eta kostua gehitzen zuen garraioari.
+Horregatik, Elgoibar - Donostia trenbidea zabaldu zuten, zatika (Elgoibar - Deba alde batetik, Donostia - Zumaia bestetik eta, azkenik, Deba-Zumaia). 1901 urtean martxan zen trenbide berria, eta 1906 urtean tren konpania guztiak batuta ''Ferrocarriles Vascongados'' enpresa sortu zuten, sare hau ustiatzeko.
+Ondorioz, ardatz nagusia Bilbo-Donostia bihurtu zen, eta Maltzaga-Zumarraga, berriz, adarra. Soraluzek ez zuen 20 urte iraun komunikabide ardatzan.
+==Gasteiz eta Lizarrarako trena==
+Beste aldetik, XIX mendean Gasteiz eta Bilbo trenez zuzenean lotzeko proiektuak egin ziren, baina ez ziren gauzatu. Azkenik, eta gehiegizko inbertsioak ez egiteko, Ferrocarriles Vascongados-en sarea erabiltzea erabaki zuten, lotunea bergarako Mekolalden eginez.
+Lanak 1887 urtean hasi baziren ere, hainbat aldiz eten ziren diru faltaz eta enpresen porrotez. 1897 urtean Estatua egin zen kargu eta, gorabehera askoren ostean, 1919 urtean Mekolalde-Gasteiz tartea inauguratu zuten. Hamar urte geroago Gasteiz-Lizarra tartearen ttanda izan zen.
-Gero, Elgoibar - Donostia zatia egin zuten eta 1901 urtean zabaldu. Azkenik, 1906 urtean konpania guztiak batuta ''Ferrocarriles Vascongados'' enpresa sortu zuten, sare hau ustiatzeko.
+==Zerbitzuak==
+[[Fitxategi: Tren_txartela_(Soraluze_Bergara).jpg | right | thumb | 80px | Bergararako txartela]]
+Donostiarako trenbidea zabaldu zutenean, Bilbao, Donostia eta Zumarraga lotzen zituzten trenak Maltzagan gurutzatzen ziren; eta Gasteizeko trenbidea zabaldu eta gero, denak Maltzagan elkartzen ziren.
+Maltzagara heltzen aurreko trena Zumarraga eta Gasteizkoa zen: aurretik bi tren hauek Mekolalden elkartzen ziren, eta elkarretik lotuta Soraluzera heltzen zen, eta hemendik Maltzagara. Bertara heldu eta erdiko trenbidean geratzen zen.
+Handik gutxira Donostiako eta Bilboko trenak heltzen ziren, eta alboetan geratzen ziren. Halaxe markatzen zuten iragarkiak: ''Tren a Durango y Bilbao'' (Durango eta Bilborako trena), ''Tren a Deva y a San Sebastián'' (Deba eta Donostiarako trena) eta ''Tren a Zumárraga y Vitoria'' (Zumarraga eta Gasteizerako trena).
+Behin bidaiariak trenez aldatu eta gero, Donostirakoa eta Bilborakoa abiatzen ziren, eta ostean Zumarraga eta Gasteizerakoak Soraluzeruntz, azken biak elkartuta. Soraluzetik aurrera Mekolalderaino, eta han banatzen ziren.
-Trenbideak ibaiak jarraitu zuten, orduko errepideen paraleloan.
-Baina hasieran trenbide lerro garrantzitsuena Bilbo-Durango-Eibar-Soraluze-Zumarraga izan zen, eta han Norteko ferrokarrilarekin lotzen zen (189x). Ergoibarkoa adarra izan zen, nahiz eta aurki Debaraino luzatu.
+==Bilakaera==
-==Lotura berriak==
+Langile gutxiago erabiltzeko eta gastuak murrizteko, 1962 urtean orratzak talonatzeko ekipoa ezarri zuten.
-Baina (1910) Deba eta Zumaia lotu zutenean, ez zen denbora asko pasa lerro nagusia Bilbao-Donostia izatea, eta Soraluzetik pasatzen zena adarra izan zen.
-Gasteiz eta Lizarrarako trena zabaldu zutenean ere egoera ez zen aldatu.
+Arkaitzeko tunela 1910 hamarkadan zabaldu zuten.
-==Trenbidea kendu==
+Geltokiko enparantzan beste apartaderoa eta topea. Biltegiari ertza jan zioten.
+==Bukaera==
 urtean Gasteizkoa, eta 1971 urtean Zumarragakoa.
 ==Ondorioak==
 Komunikazio askoz hobeak, industriarako zein komertziorako.
 Baina trenbideak ez zuen Soraluze berriro erdibidera ekarri.
 Kentzea hanka sartze ederra!