Mertzedariak (eu)

Izena

Andre Maria Mesedetakoaren Lagundiaren Karitateko Mojek, edo Hermanas de la Caridad de la Congregación de Religiosas de Nuestra Señora de las Mercedes.

Laburpena

Asilorako berrirako ekarri 1.896ean, bertan 110 urte eman eta joan ziren.

Tartean eskolak ere eman zituzten (1.896-1.972).

Aurrekariak

XV-XVIII mendeetan Soraluzek bi ospitale izan zituen, hurrenez hurren. Aurrekoa Hirutasun Santuaren Ospitala, Errabal 18 kalean zegoena. Gordetzen den lehen aipamena 1.517 urtekoa bada ere, zaharragoa zen.

XVII mende bukaeran ospitala oso egoera txarrean zegoen, berria eraikitzea erabaki zuten, Errekalde kaleko 1 zenbakiaren ondoan, Madalena ermitaren gurutzea dagoen tokian<ref>Madalena ermita hau inoiz ez zen eraiki, baina gurutzea orandik gordetzen da, Errekalde eta Atxuri artean.<ref>. Ospitalea 1.685 urtean hasi zen, eta 1.701 urterako bukatuta zegoen. Erruki-Ospitalea deitzen zioten erregistroetan, herriak Madalena esaten zion eta Udalak erabiltzen zuen izen ofiziala Hirutasun Santua zen.

1.759 urtean desegin zen ospitala eta, XVIII oparoa izanik, arazo handirik ez zen sortu.

Baina XIX mendea bestelakoa izan zen, etaurtetan ibili ziren ospital berria egiteko ahaleginetan. Azkenean, eta Isidoro Iturriagak indianoak emandako diruari esker, 1.896 urtean Mendizabal etxea erosi zuten eta Babesetze-Ospitala antolatu.

Beste ongile bat Mikaela Maiztegi izan zen, Dama Mikaela. Dirua eman bai, baina baldintza oso estuetan. 1.901 urtean hil zen, eta 1.904 Udalak baldintzak onartu zituen.

Mertzedariak Soraluzen

Babesetxe-Ospitale berria. Isidoro Yturriaga dirua eman 1896. Mendizabal etxean (Erekalde 1) Urte hartan bertan Mertzedariak ekarri MIKAELA MAIZTEGI ALDASORO. Gora beherak, 1901 urtean hil eta kitto. San Vicente de Paul-eko Alaben (Karitateko Alabak) edo beste erlijio-erakunde edo kongregazio baten ardurapean egon dadin saiatuko da] 1904 urtean dena konpondu.

Hasieran lau lagun: Soraluzeko Babesetxea ireki zuten Mesedetako mojak Araceli Royo, Bautista Oset eta Gertrudis Mendiguren ziren. Hurrengo urteko urtarrilaren 29an Rosenda Santos etorri zen Andaluziatik . 7 banestu hasi, eta askoigo. Araceli Royo Mesedetako Mojen Lagundiko Ama Nagusi Orokorra iritsi zen

1920. urteko abenduaren bukaera aldera 11 babestu eta 6 moja zeuden, Arrasateko Victoria Arinek zuzenduta

1935. urtearen amaieran, hamabost babestu zeuden eta horien adinen batezbestekoa 54 urtekoa zen. Mojak, ostera, sei ziren , Margarita Larrañagaren zuzendaritzapean, eta bataz-beteko adina 31 urtekoa zen.

Une horretan, Babesetxeak 19 ohe zeuzkan. Baina garai jakin batzuetan, momentuko egoerak masifikazioa ekarri zuen. Adibidez, 1936ko abuztutik 1937ko uztailera beste hamalau pertsona sartu ziren (oso kopuru handia halako tarte laburrerako).

40ko hamarkadako beste zuzendari batzuk Antzuolako Sor Piedad, Sor Aranzazu Olalde Goitia eta Sor María Aranzazu Vélez de Mendizabal Zubia izan ziren. Hamarkada horretan, babestuen kopurua hamar bat pertsonakoa zen, hori zen behintzat joera, nahiz eta garaiko egoera nahiko txarra izan. Hala ere, joera hori hurrengo urteetan apurtu egin zen eta 1955ean hemeretzi babestu eta bederatzi moja zeuden .

Bost urte geroago, 1960an, babestuen kopuruak joera berarekin jarraitzen zuen baina Mesedetako mojak zortzi baino ez ziren

Babesetxeko mojen kopuruak gora egingo du berriro ere; bederatzi guztira. Oso garai latza jasan behar izan zuten, 1967an Udalbatzarrak

Urte haretan ixtekotan

1990etik gaur egunerarte Amezketako Teresa Agirrezabala Larreta da Zaharretxe berriko ama nagusia. Gainerako mojen izenak hauek dira: Felisa Imaz, Francisca Alkorta, Antonia Amundarain, Ascensión Unda, Carmen Inza eta Vicenta Ormazabal. 1996, 35 babestu eta zazpi moja daude.

Ikasteyxea Herrira etorri eta eskolaurrea umentzeako 1996 1901an ahaleginak Udalak, baina ezin, biemnik ez 1903 nesken eskola zabaldu. Administrazioak alkateari 1905 ixteko Konpondu zen, eta 35-40 neska gutxi gora behera hortik aurrera (1923-1940 uniformea, gero ez) 1940an, 122 neska joaten ziren Babesetxeko eskoletara (guztira, 431 ikasle herrian, horietatik maristetan 110) Lau urteko mutikoak ere 1940 inguruan . 1954an, adibidez, herrian zeuden 570 ikasleetatik 192 ikaslek Babesetxean ikasten zuten; 192 horietatik, erdia baino zerbait gutxiago sei urtetik beherakoak ziren.

1956an, Mesedetako mojek zeuzkaten ikasleak herriko ikasle guztien %25 ziren, eta 1959an %32, hau da, 207 ikasle honela banatuta: • 4 urtetik 6ra = 71 • 6 urtetik 8ra = 34 • 8 urtetik 10era = 30 • 10 urtetik 12ra = 46 • 12 urtetik 14ra = 26

1972an alegia, ikastetxea gaimbeheran hasi zen eta azkenik itxi egin zuten. 1961-1962 ikasturtean 237 lagunek ikasi zuten bertan, horietatik 97 ikasle 4 eta 6 urte bitartekoak. Bitxia bada ere, eta agian etorkizunaren iragarpen gisa, hurrengo ikasturtean 26 ikasle gutxiago izan zituen. Etapa honen hasieran Batxilergoa jarri zen 1967an, Liga de Patronato Local delakoak bultzatuta, Geltoki kaleko ikastetxe mistoa eraiki zen eta Mesedetako lekaimeek ematen zituzten batxilergo-planetako ikasturteak zentro berri horretara pasatu zirenez, ikasle-murrizketa izugarria izan zen. Hala eta guztiz ere, Mesedetako ikastetxeak aurrera jarraitu zuen, eskolaurrea eta haur-hezkuntza bakarrik emateko bazen ere. 1971-1972 ikasturtea bukatu zenean, Atxuri kaleko ikastetxeak behin betiko itxi zituen ateak

Eraikuntz aberria 1954ko uztailean, hasi mugitzen, 1976-1978 lanak, denak eraikin berria. Joatea Noiz azkena? Zein geratu zen?