«Sexu delituak. Aro Modernoa (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
(Orria sortu da. Edukia: ==Lege eta arauak== Nahiz eta garai hartan Gipuzkoa Gaztelako erresumaren parte izan, ez ziren Gaztelako Partidak aplikatzen, baizik eta bertako Ordenantza Koadernoa. Lehe...) |
No edit summary |
||
| 27. lerroa: | 27. lerroa: | ||
==Datu | ==Datu basea== | ||
Soraluzeri buruzko 78 erregistroko datu basea dago, 1542-1826 tarteko urteei dagozkiola. Hau da, XVI. mendekoak (5), XVII.koak (16), XVIII.koak (52) eta XIX.koak (5). | |||
Lau dira agirien iturriak: Soraluzeko Udal Artxibo Historikoa (57), Eibarko Udal Artxibo Historikoa (3), Gipuzkoako Artxibo Orokorra (16) eta Real Cancillería de Valladolid (2). | |||
Agiri gehienak kasu bakarrekoak dira (72), eta beste 3 kasuri bina agiri dagozkie. | |||
18:41, 2 abendua 2021(e)ko berrikuspena
Lege eta arauak
Nahiz eta garai hartan Gipuzkoa Gaztelako erresumaren parte izan, ez ziren Gaztelako Partidak aplikatzen, baizik eta bertako Ordenantza Koadernoa. Lehen bertsioa 1397.an egin zuten, eta hurrengo mendeetan hainbat aldiz eguneratu zuten.
Sexu delitoak, beti gizonak andreari egindakoak, bi motakoak izan zitezkeen: bortxaketa (indarrez) eta estuproa (engainuz).
Bortxaketak
Gipuzkoako Ordenantza Koadernoak jasotzen duenez, bortxaketa heriotzarekin zigortuta zegoen: "Berakin larrua jotzeko neska birjina edo ezkondua edo bestelako emakume, edozein dela ere, bortxatzen duena hil dezaten"[1].
Atal honetan kontutan hartzen den bakarra gizonezko eta emakumezkoen genitalak batzea da; hau da, sarketa. Emakumearen egoerak (birjina, ezkongabea, ezkondua, alarguna…) edo moralak (teorian behintzat) ez dute eraginik aurrikusirako zigorrean: heriotza beti.
Gaztelan, berriz, zigorra andrearen egoeraren araberakoa zen eta muturreko kasuetan (andrea prostituta zenean) ez zegoen deliturik.
Ez Gipuzkoan, ezta Gaztelan ere, ez zen kontutan hartzen bestelako bortxaketak: emakumezkoak gizona, gizonezkoak gizona, aho edo uzki bortxaketak…
Estuproak
Sasoi hartan estuproa emakumezkoa larrua jotzeko engainuz edota lausenguz konbentzitzea zen. Ez Gipuzkoan ezta Gaztelan ez zen delitutzat hartzen, baina berataz hainbat auzi eman zuten epaileek.
Hiru kasu agertzen dira, batzutan nahastuta: emakume birjinarekin (adingabea gehienetan) engainuak erabiltzea, emakume alargunarekin lausenguak erabiltzea eta norberaren nagusitasunaz baliatzea.
Bi izaten ziren zigor motak: biktimarekin ezkontzea edo galdutakoarengatik kalte-ordainak ematea. Bestela, ondasunen erdiko isuna edo zigorkadak eta bost urte erbestean.
Bortxaketak
Estuproak
Datu basea
Soraluzeri buruzko 78 erregistroko datu basea dago, 1542-1826 tarteko urteei dagozkiola. Hau da, XVI. mendekoak (5), XVII.koak (16), XVIII.koak (52) eta XIX.koak (5).
Lau dira agirien iturriak: Soraluzeko Udal Artxibo Historikoa (57), Eibarko Udal Artxibo Historikoa (3), Gipuzkoako Artxibo Orokorra (16) eta Real Cancillería de Valladolid (2).
Agiri gehienak kasu bakarrekoak dira (72), eta beste 3 kasuri bina agiri dagozkie.
Erreferentziak
- La sexualidad no consentida. Legislación y justicia en Gipuzkoa (siglos XVI-XVIII). Milagros Álvarez Urcelay (Euskal Herriko Unibertsitatea).
- ↑ “Item qualquiera que forçare moça virgen o casada o otra mujer qualquier que sea para se echar con ella que lo maten por ello” (Gipuzkoako Ordenantza Koadernoa).