«Udala. Konstituzionalismoa (1931-1936) (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
    1. lerroa: 1. lerroa:
    [[Fitxategi: Udaletxea._Ikuspegi_orokorra_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1991).jpg | thumb | right | 400px | Udaletxea (Garikoitz Estornés 1991)]]
    [[Fitxategi: Udaletxea._Ikuspegi_orokorra_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1991).jpg | thumb | right | 400px | Udaletxea (Garikoitz Estornés 1991)]]
    ==Udal hauteskundeak==
    ==Udal hauteskundeak==
    Francisco Francoren diktadura ostean, Espainian hainbat aldaketa egin ziren erregimena aldatzeko. Aldaketa politikoaren erreferenduma (1976/12/15), lehen hauteskunde askeak (1977/06/15), konstituzioa onartzeko erreferenduma (1978/12/06) eta bigarren hauteskunde orokorrak (1979/03/01).
    1931ko apirilak 12ko udal bozketak Espainiako Errepublika aldarrikatzeko balio izan zuten (gogoratu Eibar izan zela lehen udalerria Errepublika aldarrikatzen).


    Ostean lehen udal hauteskundeak egin ziren, 1979/04/03 egunean. Ordutik hona, lau urtetan behin egin izan dira (gehienetan maiatzean).
    Soraluzen aukeratutako zinegotzi guztiak eskumakoak ziren: jeltzaleak, karlistak eta katolikoak. Ezkerrekoek kontra azaldu ziren, eta emaitzak inpugnatu. Epaiak bozketak atzera egiteko esan zuen, eta bitartean kudeaketa batzordea eratu zuen.


    Udal hauteskundeetan herriko zinegotziak aukeratzen dira. Zerrendak aurkezten dira, gehienetan alderdi politikoenak, eta hautesle bakoitzak berea hautatzen du. Botoen arabera zinegotziak aukeratzen dira, D'Hondt legea erabiliz. Lehen udal batzarrean zinegotziek alkatea aukeratzen dute, gehiengo osoz; hala ez balitz, alkatea zerrenda bozkatuen lehena izango da.
    Bigarren bozketa horretatik Udala irten zen, baina ez ezin izan zuen aginte denbora bukatzeko: 1934 urtean, beste leku askoren moduan, Espainiako gobernuak kargutik kendu zituen zenegotzi denak, kudeaketa batzorde batez ordezkatzeko.


    Udal hauteskundeak egiten diren egun berberean Gipuzkoako Batzar Orokorrak aukeratzen dira; eta Batzarrek, gero, Diputatu Nagusia.
    Batzorde honen lanak urte t'erdi iraun zuten. Fronte Popularrak hauteskinde orokorrak izabazi zituenean, segituan berrezarri zituen eragotzitako udalkideak.


     
    Hala ere, hauek ezin izan zuten legezko epea bete, bost hilabetetara gerra sortu zen, eta bi hilabete geroago nazionalak Soraluzen sartu ziren.
    ==Bitxikeriak==
    ===Zinegotzi kopurua===
    Zinegotzien kopurua biztanleen arabera denez, 1979 urtean Soraluzek 13 zinegotzi aukeratu zituen. Baina biztanleria behera zetorrenez, 1991 urteko hauteskundeak 11 zinegotzi aukeratu ziren, erroldak 5.000 biztanle baino gutxiago zuen eta. Ordutik hona zinegotzi kopurua mantendu egin da.
     
    Beraz, 1983-2019 tartean 127 hautetsi aukeratu dira. Baina udaletik pasatakoen kopurua ez da hori: alde batetik, zinegotzi batzuk ezin izan dute bere epeak bukatu eta ordezkoak sartu dira; bestetik, zinegotzi batzuk behin baino gehiagotan izan dira Udalbatzaren partaide. Denetara, aipatutako tarte horretan 80 pertsona izan dira guztira.
     
    ===Alkate aukeratzeko modua===
    2015 urte artean, alkatea beti izan da zerrenda bozkatuarena. Azken bi agintaldietan jokabide hau eten da, eta bi zerrenden arteko koalizioak izan dira.
     
    ===Jenero kontuak===
    Andrarik ez da agertzen.
     
    ===Ibilbide luzeko zinegotzi eta alkateak===
    Aurretik zeintzuk.. eta ostean inor...




    33. lerroa: 19. lerroa:




    ==1931/05/01eko udalbatza==
    ==1931/05/22eko kudeaketa batzordea==
    1931ko apirilak 12ko udal hauteskundetan Soraluzen 5 zinegotzi jaimista, 4 jeltzale eta katoliko bat aukeratuak izan ziren. Batzuk ez zituzten emaitzak onartu, eta auzitara jo zituzten. Epaiaren arabera, udal bozketak errepikatu behar zituzten maiatzak 31an, eta bitartean kudeaketa batzordea izendatu zuten.
     
    ::{| class="wikitable col1cen col2cen col3cen"
    ::{| class="wikitable col1cen col2cen col3cen"
    ! width="200 px" style="background:Tan" | Izena
    ! width="200 px" style="background:Tan" | Izena
    40. lerroa: 28. lerroa:
    ! width="200 px" style="background:Tan" | Azalpenak
    ! width="200 px" style="background:Tan" | Azalpenak
    |-
    |-
    | Lorenzo Suárez || || 1931 || Alkatea
    | Lorenzo Suárez || Katolikoak || 1931 || Alkatea
    |-
    |-
    | Nicolás Errasti ||  || 1931 ||  
    | Nicolás Errasti || Alderdi Karlista || 1931 ||  
    |-
    |-
    | Venancio Iñurrieta || EAJ-PNV || 1931 ||  
    | Venancio Iñurrieta || EAJ-PNV || 1931 ||  
    |-
    |-
    | José Zubiaurre || || 1931 ||  
    | José Zubiaurre || Errege kontrako blokea || 1931 ||  
    |-
    |-
    | Celestino Cano Lizarralde || || 1931 ||  
    | Celestino Cano Lizarralde || Errege kontrako blokea || 1931 ||  
    |}
    |}


    82. lerroa: 70. lerroa:


    ==1934/09/07 Kudeaketa Batzordea==
    ==1934/09/07 Kudeaketa Batzordea==
    1934ko iraultzaren ostean, Espainiako Gobernuak hainbat eta hainbat udal desegin zuen, eta kudeaketa batzordeak antolatu zuen ordezteko.




    ==1936/02/23ko udalbatza==
    ==1936/02/23ko udalbatza==
    1936eko hauteskunde orokorrak Fronte Popularrak irabazi zituen. Beste gauza askoren artean, udaletako kudeaketa batzordeak desegiteko agindu zuen, eta aurreko zinegotziak, 1931 urtean aukeratuak, beren postuetara itzultzeko.
    ::{| class="wikitable col1cen col2cen col3cen"
    ::{| class="wikitable col1cen col2cen col3cen"
    ! width="200 px" style="background:Tan" | Izena
    ! width="200 px" style="background:Tan" | Izena
    120. lerroa: 111. lerroa:
    ! width="300 px" style="background:Lime" | Azalpenak
    ! width="300 px" style="background:Lime" | Azalpenak
    |-
    |-
    | EA || Eusko Alkartasuna
    | EAJ-PNV || Eusko Alderdi Jeltzalea-Partido Nacionalista Vasco
    | EAJ-PNV banandu zenetik, bost aldiz aurkeztu dira (1987-2007). <br> 2003 urtean EAJ-PNVrekin batera aurkeztu ziren. <br> 2011tik aurrera ezker abertzalearekin aurkeztu dira: EA-Alternatiba eta EH Bildu.
    |  
    |-
    |-
    | EA/Alternatiba || Koalizioa: <br> Eusko Alkartasuna & Alternatiba
    | Katolikoak || Eskumako hainbat alderdiren koalizioa, Elizaren dotrina eta ondasunak defendatzeko.  
    | Behin aurkeztu ziren, 2011 urtean. <br> Herri Batasuna eta ingurukoak legez kanpo zeudenez, zerrendetan hainbat lagun sartu ziren.
    |
    |-
    |-
    | EAE-ANV || Eusko Abertzale Ekintza-Acción Nacionalista Vasca
    | Jaimistak || Karlistak, baina Jaime de Borbón y Borbón-Parma aldekoak.
    | Behin aurkeztu ziren, 2007 urtean. <br> Herri Batasuna eta ingurukoak legez kanpo zeudenez, EAE-ANV alderdi legalak izena utzi zien
    | Karlismoaren beste bi adarrak integristak eta mellistak ziren.  
    |-
    |-
    | EAJ-PNV || Eusko Alderdi Jeltzalea-Partido Nacionalista Vasco
    | Karlista Alderdia || ''(ikus Jaimistak)''
    | Udal hauteskunde guztietara aurkeztu da, 2003koa kenduta, EArekin batera aurkeztu zelako.
    |  
    |-
    |-
    | EAJ-PNV/EA || Koalizioa: <br> Eusko Alderdi Jeltzalea-Partido Nacionalista Vasco & Eusko Alkartasuna
    | Errege kontrako blokea  || Errepublikazaleak, liberalak, sozialistak...
    | Behin bakarrik aurkeztu ziren elkarrekin, 2003 urtean.
    |-
    | EE || Euskadiko Ezkerra
    | Hiru aldiz aurkeztu zen, 1983, 1987 eta 1991. <br> Gero, PSE-PSOErekin batu ziren.
    |-
    | EH || Euskal Herritarrok
    | Herri Batasuna legez kanpo zegoenez, 1999 zerrenda hau prestatu eta aurkeztu zen.
    |-
    | EH Bildu || Euskal Herria Bildu
    | Sortu (Herri Batasuna ohia), Eusko Alkartasuna, Alternatiba eta, aldi batzuetan, Aralar. <br> Azken bi hauteskundetan aurkeztu dira, 2015 eta 2019.
    |-
    | HB || Herri Batasuna
    | Lau aldiz aurkeztu zen (1983-1995), debekatu zuten arte. <br> Ordutik aurrera hainbat modu izan ditu hauteskundetara aurkezteko: EH, SAH, EAE-ANV, EA-Alternatiba eta EH Bildu.
    |-
    | PP || Partido Popular
    |  
    |  
    |-
    | PSE-EE || Partido Socialista de Euskadi-Euskadiko Ezkerra
    | 1995tik aurrera sortu zuten bi partiduak ordezten ditu.
    |-
    | PSE-PSOE || Partido Socialista de Euskadi-Partido Socialista Obrero Español
    | 1995tik aurrera PSE-EEk ordeztu zuen.
    |-
    | SAH || Soraluzeko Askatasun Haizeak
    | Herri Batasuna eta ingurukoak legez kanpo zeudenez, 2003 zerrenda hau prestatu eta aurkeztu zen.
    |-
    | SIE || Soraluzeko Independienteen Elkartea
    | Lehen udal hauteskunderako ezkerreko abertzaleak aurkeztutako zerrenda. <br> Gerora, partaideak hainbat alderditan banandu ziren.
    |}
    |}


    17:30, 14 maiatza 2020(e)ko berrikuspena

    Udaletxea (Garikoitz Estornés 1991)

    Udal hauteskundeak

    1931ko apirilak 12ko udal bozketak Espainiako Errepublika aldarrikatzeko balio izan zuten (gogoratu Eibar izan zela lehen udalerria Errepublika aldarrikatzen).

    Soraluzen aukeratutako zinegotzi guztiak eskumakoak ziren: jeltzaleak, karlistak eta katolikoak. Ezkerrekoek kontra azaldu ziren, eta emaitzak inpugnatu. Epaiak bozketak atzera egiteko esan zuen, eta bitartean kudeaketa batzordea eratu zuen.

    Bigarren bozketa horretatik Udala irten zen, baina ez ezin izan zuen aginte denbora bukatzeko: 1934 urtean, beste leku askoren moduan, Espainiako gobernuak kargutik kendu zituen zenegotzi denak, kudeaketa batzorde batez ordezkatzeko.

    Batzorde honen lanak urte t'erdi iraun zuten. Fronte Popularrak hauteskinde orokorrak izabazi zituenean, segituan berrezarri zituen eragotzitako udalkideak.

    Hala ere, hauek ezin izan zuten legezko epea bete, bost hilabetetara gerra sortu zen, eta bi hilabete geroago nazionalak Soraluzen sartu ziren.


    Aktak

    Garaiko erabakiak ikusteko:


    1931/05/22eko kudeaketa batzordea

    1931ko apirilak 12ko udal hauteskundetan Soraluzen 5 zinegotzi jaimista, 4 jeltzale eta katoliko bat aukeratuak izan ziren. Batzuk ez zituzten emaitzak onartu, eta auzitara jo zituzten. Epaiaren arabera, udal bozketak errepikatu behar zituzten maiatzak 31an, eta bitartean kudeaketa batzordea izendatu zuten.

    Izena Zerrenda Epea Azalpenak
    Lorenzo Suárez Katolikoak 1931 Alkatea
    Nicolás Errasti Alderdi Karlista 1931
    Venancio Iñurrieta EAJ-PNV 1931
    José Zubiaurre Errege kontrako blokea 1931
    Celestino Cano Lizarralde Errege kontrako blokea 1931


    1931/05/31ko udalbatza

    Izena Zerrenda Epea Azalpenak
    Pedro María Iriondo Arriola EAJ-PNV 1931-1934 Alkatea
    Timoteo Lascurain Ganuza EAJ-PNV 1931-1934
    Lino Alberdi Arregui EAJ-PNV 1931-1934
    Tiburcio Castañares Larreategui EAJ-PNV 1931-1934
    Angel Mendia Iraolagoitia EAJ-PNV 1931-1934
    Venancio Iñurrieta Aguirregomozcorta EAJ-PNV 1931-1934
    José Sesma Bustinduy 1931-1934
    José Zubiaurre Maiztegui 1931-1934
    Celestino Cano Lizarralde 1931-1934
    Ricardo Joaristi Gabilondo 1931-1934


    1934/09/07 Kudeaketa Batzordea

    1934ko iraultzaren ostean, Espainiako Gobernuak hainbat eta hainbat udal desegin zuen, eta kudeaketa batzordeak antolatu zuen ordezteko.


    1936/02/23ko udalbatza

    1936eko hauteskunde orokorrak Fronte Popularrak irabazi zituen. Beste gauza askoren artean, udaletako kudeaketa batzordeak desegiteko agindu zuen, eta aurreko zinegotziak, 1931 urtean aukeratuak, beren postuetara itzultzeko.

    Izena Zerrenda Epea Azalpenak
    Pedro María Iriondo Arriola EAJ-PNV 1936 Alkatea
    Timoteo Lascurain Ganuza EAJ-PNV 1936
    Lino Alberdi Arregui EAJ-PNV 1936
    Tiburcio Castañares Larreategui EAJ-PNV 1936
    Angel Mendia Iraolagoitia EAJ-PNV 1936
    Venancio Iñurrieta Aguirregomozcorta EAJ-PNV 1936
    José Sesma Bustinduy 1936
    José Zubiaurre Maiztegui 1936
    Celestino Cano Lizarralde 1936
    Ricardo Joaristi Gabilondo 1936


    Siglak eta zerrendak

    Siglak Zerrenda Azalpenak
    EAJ-PNV Eusko Alderdi Jeltzalea-Partido Nacionalista Vasco
    Katolikoak Eskumako hainbat alderdiren koalizioa, Elizaren dotrina eta ondasunak defendatzeko.
    Jaimistak Karlistak, baina Jaime de Borbón y Borbón-Parma aldekoak. Karlismoaren beste bi adarrak integristak eta mellistak ziren.
    Karlista Alderdia (ikus Jaimistak)
    Errege kontrako blokea Errepublikazaleak, liberalak, sozialistak...


    Erreferentziak

    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Udala._Konstituzionalismoa_(1931-1936)_(eu)&oldid=19715"(e)tik jasota