Urteurrenak. Martxoa (eu)

    Sorapediatik
    Inprimatzeko bertsioa dagoeneko ez dago onartuta, eta baliteke errepresentazio erroreak izatea. Egunera itzazu zure nabigatzaileko laster-markak, eta horren ordez erabil ezazu nabigatzaileko inprimatze funtzio lehenetsia.
    Urteko urteurrenak ikusteko, sakatu hemen.
    San Roque ermita. San Roque txiki. Arantza Cuesta Ezeiza.jpg 1700ko martxoan, orduko izurritearen larritasunak eraginda San Roke Txiki ekarri zuten parrokiara. Nahikoa ez zelakoan, hurrengo egunotan San Sebastian eta Ezoziako Andramaria ere ekarri zituzten.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Salon baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Juan Carlos Astiazarán 1979).jpg 1 Kaiola batean urtebete baino gehiago gordeta egon eta gero, Pero de Sologoen haurra eta Catalina neskamea askatu zituzten. 1598.eko izurriteak Sologoeneko ia guztiak hil zituenean, oraindik bizirik zeuden haurra eta Catalina 1599ko Kandelaria egunean giltzapetu zituzten, 1600eko martxoak lehena arte. Hamairu hilabete hauetan 7.480 marabedi erabili zuten jaten emateko, eta medikua eta zirujauen bisita ere izan zituzten.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 1 1.993ko martxoaren batean, Soraluzeko Ametsak Elkarteko bazkideek ikastola sare publikoan integratzea erabaki zuten, batez ere arrazoi ekonomikoengatik.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    U Jaiak 15 (A. Bolumburu).jpg 3 298 urtean, Emeterio eta Zeledonio anaia eta gudari kristauei burua moztu zieten Kalagorrian, fedeari eutsi ziotelako. Urte askotan bere jaia egun honetan ospatu zen, Soraluzen (eta Osintxun) ere. Baina Santanderreko apezpikuak eskatuta, 1669 urtean orduko Aita Santuak abuztuak 30ra aldatu zuen santuen eguna.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 3 1760 urtean Maria Barbara Aguirre Yraolabeitia Azcarate Soraluzen jaio zen, 1.760ko martxoak 3an. Anaia hil zenean, 1812 urtena osabak sortutako kapelautza eskatu zuen, eta patroiak (Soraluzeko Udala) onartu. Kapelautzaren errentak eta onurak kobratzen zituen, eta beste abadeak azpikontratatzen zituen meza emateko, berak ezin zuelako. 1819 urtean Kalagorriko apezpikuak, enteratu zenean, kapelautza kendu zion... eta denak auzitan hasi ziren!

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Merzedariak 100 urte. Josefa Micaela Maiztegiren erretratua.jpg 3 Josefa Micaela Maiztegi Aldasoro, Dama Micaela, 1901 martxoaren 3an hil zen, Pintorekua etxean (Etxaburueta 6), 82 urte zituela; ete berean jaio zen, 1820ko urriaren 17an. Dama Micaelak dirua eman zuen Babesetxea sortzeko, eta berau gobernatzeko arau zorrotzak ere ezarri zituen.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Udaletxea. Ikuspegi orokorra (Garikoitz Estornés Zubizarreta 1991).jpg 3 1932ko otsailak 15ean, Getarian, jeltzale batek Ciriaco Gachaga errepublikarra hil zuen liskar batean. Hurrengo martxoak 3an Soraluzeko zinegotzi errepublikarrek 25 pezetako diru laguntza eskatu zuten haren familiarentzat. Jeltzaleak kontra agertu ziren, Errepublika sortu zenetik 14 jeltzale hil zituztela esanaz, eta inoiz ez zutela haien familientzat inolako diru laguntzarik eskatu. Proposamenak ez zuen aurrera egin.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Fabrika zaharra. Errepideko etxaurrea.jpg 4 S.A. Euskalduna enpresa sortzeko 1862 urtean Madrilen bildu ziren lagun batzuk Pedro de Zuazubizcar eta Manuel Isla jaunen gidaritzapean, eta handik urtebetera enpresa beste inbertsore batzuei zabaldu zieten. Bi bazkide nagusiez gain, bertan zeuden La Euscaldunaren bazkideak: José Ignacio de Ibarra e Iribecampos, José Ramón de Aldasoro y Uribe, Juan de Aldasoro y Uribe... Sozietate komanditarioa zen; hau da, bazkide batzuk dirua jartzen duten, eta besteak (José Ignacio de Ibarra e Iribecampos, kasu honetan) kudeaketarako gaitasuna.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    1918ko gripea. Ospital militar amerikarra.jpg 4 1918ko gripe izurritearen lehen kasuak dokumentatu ziren Estatu Batuetako Fort Rileyko base militarrean. Guztira, gripe honek 50-100 miloi pertsona hil zituen munduan; Soraluzen 36 lagun.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Udaletxea. Ikuspegi orokorra (Garikoitz Estornés Zubizarreta 1991).jpg 4 Egoera politikoa zela eta, 1936 urtean herrian ekoiztutako armak Guardia Zibilak zituen jasota, bada ezpada ere. Beste herri batzuetan halakorik egin ez zenez, martxoak 4an Soraluzeko Udalak Gipuzkoako Gobernadoreari eskatu zion armak lehenbailehen jabeei itzultzeko.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 6 1796 urtean Manuel Francisco de Juaristi jaunak ongizate elkartea sortu zuen, 1.563.834 errealekin. Korrituekin hainbat helburu bete behar ziren: berrehun dukat dontzeila umezurtz bati dotea emateko, lau urtean behin beste ehun dukat zerbitzari batentzako, urteko beste ehun dukat lehen letretako maisuarentzat... Gainerakoa lau behartsu bi urtetan behin janzteko, mojen kapilauarentzat, misioak, aitortza-lekuak eta patroien eskupekoa. Urteekin korrituak asko jaitsi zuren, baina XX mende hasieran oraindik ezagutzen ziren herrian Juaristiren diruak.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 6 1905 urtean Socorros Mutuos de la fábrica de Compañía Anónima de Placencia izango zenaren arautegia onartu zuten. Eta hurrengo 14an bertan sortu zuten.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Pistola. Zalditeriarentzat 3 (Armagintza Museoa 1815).jpg 8 1865eko martxoak 8an Soraluzeko Erret Arma Fabrikak desegiteko legea etorri zen. Aurretik, urtarrilaren 13an, Espainian arma ekoizpenaren monopolioa legez desagertu zen. Bi erabaki hauek Soraluzeko armagintza tradizionalaren errematea eragin zuten.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Ezoziako santutegia. Ikuspegi orokorra 4.jpg 9 Ochoa Ybañez Yrurekoak 1518ko martxoak 9an testamentua eman zuen, Andres Ybañez Yrure eskribauaren aurrean. Bertan bi erreal utzi zizkion Santa Maria de Oçeyçia ermitari.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Ignacio Agirregoikoa Benito.jpg 9 Ignacio Agirregoikoa abiadore soraluzetarra (Eibarren hazia) alemanek Tallinen (Estonia) bota zuten lurrera. Nahiz eta bizirik irten, bertako polizia atzetik hasi zitzaion eta bere buruaz beste egin zuen. 21 urte zituen. Gaur egun bertako kale batek bere izena daroia.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 11 José Aldazabal, Soraluzeko merkataria, hara eta hona ibili zen, tartean Ameriketan ere. 1856ko martxoak 11an Argentinara heldu zen, Frantziako Louis Gobeaux fragatan, 60 eguneko itsasaldia egin eta gero.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    José Sirvent Dargent (1942).jpg 12 José Sirvent Dargent Madrilen hil zen, 1971 urteko martxoak 12an, INIren ohorezko lehendakaria zela. 1935 urtean SAPAren zuzendariordea zen, eta gerra garaian zuzendari izendatu zuten. Irailak 22an karlistak Soraluzen sartu baino lehen, Bilbora eraman zuten gainontzeko langileekin; baina Bilbotik ihes egin zuen, Escort izeneko destroyer ingelesean, frankisten alde lan egiteko. Gerra ostean INIa[1] sortu eta zuzendu zuen.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Sologoeneko zentrala. Ikuspegi orokorra 12 (Google 2016).jpg 14 1913ko martxoak 14an Juan Jose Larrañagaren semeek Sologoeneko zentrala eta emakidak Antonio Zabala Garai jaunari saldu zizkioten. Honek Sagar-erreka zentrala ere erosi zuen 1915 urtean, eta denak Irurak Bat taldean bildu.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Udaletxea eta Santa Maria la Real. Gauez.jpg 14 2016 urtean Sorapediarako propio idatzitako lehen artikulua argitaratu zen, Sorapedian bertan. Egilea Ramon Leturiondo izan zen, eta Santa Maria la Real parrokiaren arkitekturari buruz ari zen.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Larreategi baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Kontrargi 2002).jpg 15 Liburua argitaratu zen Valladoliden (1594/03/15) Larreategi baserriko orduko auziak jasotzen: alde batetik Francisco Ibáñez de Larriategui jaunaren oinordezkoak, eta bestetik Pedro Pérez de Arteaga eta bere alabak. Larreategi herriko baserri aberatsenetakoa izanik, bertakoak senidetuta zeuden Unzueta, Txurruka, Aseginolatza, Unamuno... familiekin.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    CAPA. Camión de vapor Thornycroft .jpg 16 1905 urtean The Placencia de las Armas Company Limited lurrin-kamioia ekoizeari ekin zion. Hurrengo urtean beste iragarkia jarri zuten El Día egunkarian, 1906ko martxoaren 16tik irailaren 8ra arte, ia egunero.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 17 1910 urtean arautegia onartu zioten Union Obrera elkarteari. Eta zazpi urte geroago, Casiuo Liberalari arautegi berria onartu zioten.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen) |

    PACL. Naval-SOMUA suhiltzaile kamioia 01.jpg 17 SECN[2] enpresak 1929ko martxoaren 17an kontratu bat sinatu zuen Frantziako SOMUArekin, beraien ibilgailu industrialak Espainiako lantegietan ekoizteko, Naval-SOMUA izenarekin. Motorrak Soraluzeko The Placencia de las Armas Company Limited egin zituen, eta horretarako 1932ko martxoan Fabrika zaharra prestatu zuten motorren saiakerak egiteko.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Saihesbidea (Mikel Valero 2019).jpg 17 Bi urtetako lanen ondoren, 1985 urtean saihesbidea zabaldu zuten. Egun berean herriko zeharbidea itxi zen, bazkari herrikoia bertan ospatu zelako.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 18 1784ko martxoak 18an Juan Ignacio de Obiagak eskutitza bidali zion berak sortutako fundazioaren patronatoari, fundazio-errenten onuradunen artean itsas armadako ikasleak ere sartzeko, fragata-tenientea maila lortu arte. Bi mende t'erdi ostean, fundazio honek bizirik dirau: Gipuzkoako zaharrenetakoa da.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Udaletxea. Ikuspegi orokorra (Garikoitz Estornés Zubizarreta 1991).jpg 18 1934 Espainiako gobernuak Udalak desegin zituzten, haien ordez Batzorde Kudeatzaileak ezarriz. 1936eko hauteskunde ostean batzorde haiek deuseztu ziren, eta Udal demokratikoak berrezarri ziren. Donostiako Udalak Batzorde Kudeatzaileen erabakiak bertan behera lagatzeko eskatu zuen, eta martxoak 18an Soraluzeko Udalak eskaerakin bat egin zuen, aho batez.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 19 1598.eko izurritea zela eta, testamentuak jasotzerakoan eskribauak ez ziren gaixoei gehiegi gerturatzen, zer gerta ere! Armagintza negozioetan aritutako Juan Iturraoren testamentuan, 1599ko martxoak 19an emana, ohean gaixorik baina buru jabea, honela irakur daiteke: ‘’Eta nire gaixotasunaren larritasunagatik, sinatzen badakidan arren eta ohitura dudan arren, ez dut sinatzen ahal ez dudalako, eta lekuko hauei eskatzen diet nire izenean sina dezatela’’.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Fabrika zaharra. Errekaldeko etxaurrea (Serapio Múgica).jpg 19 José Ignacio Ybarra Iribecampos hil zen, 1887/03/19 egunean. Segururena, Soraluzeko lehen armagile independientea izango zen: 1856 urtean Espainiako armadak 20.000 fusil behar zituen, gremioek 176 errealetan eskeini eta José Ignaciok, berriz, 154tan; ondorioz, negozioa berak eraman zuen. 1861 urtean La Euscalduna fusil-fabrika sortu zuen, sistema gremialaren gainberari aurre hartuz.

    Politikan ere sartu zen: Gipuzkoako diputatua Hernaniko Batzar Orokorretan (1855) eta herriko alkatea (1860) izan zen. Baina bigarren karlistadan (1868-1875) karlisten alde jarri zen, eta hor hasi zen gainbehera.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 19 José Pan de Soraluce Madrilen hil zen, 1948ko martxoak 19an. A Coruñako diplomatiko eta politikari gailegoa, gerra aurretik zein ostean aritutakoa. Nahiz eta euskal jatorriko izan, izenaz gain Soraluzekin ez du loturarik.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 21 1918ko gripe izurriteak eragindako azken heriotza Soraluzen, 2019ko martxoak 21an.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    SAPA. Tankeen kontrako 88-51 kainoia 01 (1950).jpg 21 SAPAk 1.951/03/21an aurkeztu zuen 88 mmtako kainoaren asmakizun-patentearen eskaera, eta ekainak 21an patentea onartu zioten, 88/51 zenbakiarekin. Dena dela, 1.955 urteko maiatzak 23an Gipuzkoako Industria Ordezkaritzaren injeniaria Soraluzeko lantegira etorri zen, patente eskaeran agertutakoak egiaztatzeko.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 22 1598.eko martxoak 22an korrejidoreak, Donostia bisitatu ostean, izurritea desagertu zela bermatu zuen. Bai zera! Gogorrena hurrengo udan etorri zen, Soraluze eta Oñati gogorren jo zituela.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 23 1910 urtean arautegia onartu zioten Casiuo Liberalari.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Sagar-errekako mendiak. Azkonabieta. Plaka (Iñigo Arruabarrena 2017).jpg 23 2013ko martxoak 23an Soraluze, Elgeta eta Eibarko mendigoizale gazteak Azkonabietan bildu ziren, elkarrekin buzoia jartzeko. Eta, gogoratzeko, buzoian bertan oroigarria ezarri zuten.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Ezoziako santutegia. Ikuspegi orokorra 5.jpg 27 1614ko martxoaren 27 egunean Pedro Yraolakoa eskribauaren aurrean aurkeztu zuten agiria: Oçeyçiako hargintza obraren Kontzertu Idazkia, Martin Landerrainekoa eta Martin Galarragakoa maisuek emana, bi hargin hauek jatorriz errexildarrak. Lan hauekin Ezoziako santutegiak gaur eguneko itxura hartu zuen.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Florencio Aspe. Beasaingo Florentzio Axpe kalea.png 28 1948ko martxoaren 28an, Beasainen apaiztu zeneko urrezko ezteiak ospatu zituenean, Udalak herriko Semeorde izendatu zuen aho batez. Kale bati ere bere izena eman zioten: Florentzio Axpe.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 31 1909 urtean Círculo Tradicionalista sortu zuten.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)


    Erreferentziak

    1. INI. Instituto Nacional de Industria. Espainako estatuarenak ziren enpresa taldea.
    2. SECN. Sociedad Española de Construcción Naval. La Naval moduan ezagutua, lantegiak zituen San Fernandon, Sestaon eta Reinosan. Beraren jabeak eta The Placencia de las Armas Company Limited enpresaren jabeak berberak ziren.