Zutik ozta-ozta nator (eu)
| Zutik ozta-ozta nator | |
|---|---|
 | |
| Egilea | Benan Oregi |
| Hizkuntza | Euskaraz (eta gaztelaniaz) |
| Urtea | 2016 |
| Argitaletxea | Elkar |
| Hiria | Donostia |
Izenburu osoa
Zutik ozta-ozta nator. Kartzelatik idatzitako gutunak (1936-1940)
Liburua zertan den
Benan Oregik Benantzio Iñurrieta aitxaitxak espetxetik bidalitako gutunak jaso, antolatu eta komentatu ditu. Honela hasten da liburu bera:
- Kalebarreneko etxean ezagutu genituen txikitatik, kutxa batean ondo tolestuta eta gordeta, gerra-denborako ehunka karta. Umetan egindako aurkikuntza izan zen: misterioz inguratutako kartoizko kutxa batean zeuden, amamaren logelako armairuan gordeta, hariz inguratuta eta horituta.
Hiru urteko lana behar izan du 288 orrialdeko liburu mardula ontzeko. Argazki, gutun eta agiriz hornitua dago eta laurehundik gora lagunen erreferentziak jasotzen ditu, baita aititak egindako hainbat bertso ere. Liburua euskaraz idatzita dago, tartekatzen dituen gutunak eta agiriak gazteleraz badaude ere.
Benanen helburua ez da izan aititari omenaldia egitea, istorio partikular bat kontatuta belaunaldi oso baten historia kontatzea baizik. Nahi nuke liburu honek balio izatea antzeko egoerak bizi izan zituzten familiak anima daitezen euren historia kontatzera.
Benantzio Iñurrietari buruzkoak
Gerraurreko urteetan EAJko zinegotzia izan zen Benantzio Iñurrieta[1].
Gerra sortu zenean, SAPAtik Irunera eraman zituzten kainoiek tiro-akatsak izan zituzten eta, horregatik, kainoi-fabrikako hainbat bururen destituzioa agindu zuten, zuzendaria zen Rafael Hernández komandantea eta José Sirvent zuzendariordearekin hasita. Hiltzeko mehatxuak ere izan ziren, baina Venancio Iñurrietak egoera bideratzea lortu zuen, eta azkenean bere etxean atxilotuta geratzera behartu zuten.
Irailak 21an Soraluze hustu zen, nazionalek aurki hartuko zuten eta. Baina Benantzioren azken umea jaio berri zenez, familiak ezin izan zuen alde egin. Aurki kartzelaratu egin zuten, eta lau urte eta erdi eman zituen preso, frankisten esku; besteak beste, 1938. urtean San Kristobal gotorlekuan (Ezkaba mendia, Iruña) egon zen, ihesaldi sonatuaren garaian[2].
1936-1940 bitartean preso zegoela, kartzeletatik etxera bidali zituen 256 gutunetatik abiatuta idatzi du Benan Oregik – lehengusuen laguntzarekin- aititaren ibilbide politiko, erlijioso eta kulturalaren gaineko liburua: Zutik ozta-ozta nator.
Etxera bueltatu zeneko bertsoak
Ondorengoa da kartzelatik etxera bueltatu zenean Benantziok senideei kantatu zizkien bi bertsoetako bat, liburuari izenburua ematen diona:
| Zutik ostostan nator ni kartzelatikan azurrak agirian da indarrik barikan. Ez uste orregaitik ni aldatzerikan kastigatuagatik gogor arturikan burua oraindik dakart lengo lepotikan. |
Lenbiziko agurra sendi maiteari: guraso, ta emaste seme-alaberi. Besarkada goxo bat emanik danori otoitz egin dayogun gaur goiko Jaunari Bisirik etorri naiz eskerrak Berari. |
|---|
Liburuaren aurkezpenak
Liburua Boisen (Idaho) aurkeztu zuen 2016eko abuztuan. Benanek hogeita zazpi urte daramatza Gasteizen bizitzen eta hogei urte inguru Eusko Jaurlaritzak Diasporako Euskal Komunitatearentzako eratuta duen zuzendaritzan lanean. Ondorioz, lotura sendoak ditu Boiseko euskal komunitatearekin.
Aurkezpen ofiziala Soraluzen egin zen, 2016eko irailak 22, herriko antzokian. Herritar mordoxka hurreratu ziren bertara, tartean, Iñurrietatarren familiako kide asko.
Une hunkigarriz betetako ekitaldia izan zen. Aititak etxera bueltatu zenean kantatu zituen bertsoak kantatuz hasi zen ekitaldia eta, ostean, Benan Oregik aitititak Iruñeako Ezkabako San Cristobal gotorlekuan egindako gartzelaldiaren berri eman zuen, bitartean Joxean Iñurrietak gutunen pasarteak irakurri zituela. Aurkezpenaren amaieran Benanek aititari idatzi dion gutuna irakurri zuen hunkituta eta ostean, Maite Iñurrietak, Ane Ugaldek eta Joanes Iñurrietak gerraren inguruko hiru bertso kantatu zituzten ekitaldiari amaiera emanez.
2016eko urrian liburuaren hirugarren aurkezpena egin zuten, Gasteizen.
Irudiak
Handitzeko sakatu
Benan Oregi Iñurrieta liburuaz
(E. Unamuno 2016)
Benan Oregi eta Joxean Iñurrieta
(E. Unamuno 2016)
Maite Iñurrieta eta Ane Ugalde
(E. Unamuno 2016)
Joanes Iñurrieta
(E. Unamuno 2016)
Bertaratutako Iñurrietatarrak
(E. Unamuno 2016)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Gaztelaniazko bertsioa eta artxibategia
Benantzio Iñurrietaren jatorrizko gutun sorta, oso kontserbazio-egoera onean gordeta, familiak 2017 urtean Eusko Jaurlaritzari eman zion[3]. Gogora Memoriaren, Bizikidetzaren eta Giza Eskubideen Institutuko dokumentu-funtsaren parte izango da, eta Euskadiko Artxibo Historikoan gordeko da.
Urte hartan bertan Benan Oregik liburuaren erderazko bertsioa prestatu zuen, [A duras penas (es)|A duras penas] izenekoa, eta Gogora Institutuak argiraratu zuen, euskerazkoaren bigarren argitalpenarekin.
Erreferentziak
- ↑ Benantzio ez zen heroia, bere garaiko pertsona arrunta zen. Benan Oregi. Plaentxia.eus
- ↑ [San Kristobal gotorlekuko ihesa]. Wikipedia (euskaraz).
- ↑ Soraluzeko zinegotzi izan eta gerra zibilean preso egon zen Venancio Iñurrietak eskuz idatzitako gutunen funts baten dohaintza jaso du Eusko Jaurlaritzak.