Urteurrenak. Otsaila (eu)

    Sorapediatik
    Urteko urteurrenak ikusteko, sakatu hemen.
    Herriko jaiak. Kandelaria eguna.jpg 2 Kandelaria eguna. Egun honetan bedeinkatutako kandelak ondo gordetzen ziren, urtean zehar erabiltzeko: etxean estuasunik bazen, edo ekaitz bortitzak baziren, kandela bedeinkatu haiek pizten zituzten. Modu honetan etxekoak, pertsonak zein animaliak, babestuta geratzen ziren.

    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Santa Maria la Real parrokia. San Blas. Arantza Cuesta Ezeiza.jpg 3 [[San Blas eguna. Oso jai soraluzetarra… nahiz eta, batzuren iritziz, Eibartik etorri!

    Sasoi batean, sanblasopilak aurreko egunetan egiten ziren, familiako bakoitzeko bana. Eskolan jai izaten zen goizean, mezetara joateko, ia familiko guztiak, zapi handi batean bilduta sanblasopilak, frutak, gozokiak... eramaten zirela. Mezatan ez zen girorik umeen artean: fardelak hauskorrak ziren oso eta, elkarren artean bultza eta kolpeka ari ziren besteon fardelak (eta sanblasopilak) apurtzeko asmoz. Meza ostean, bedeinkatzeko momentuan, fardelak ahal den altuen igo behar ziren... oso momentu aproposa elkarren kontra berriro aritzeko. Mezetatik urtetzerakoan, 1960 hamarkadatik aurrera, ohitura hasi zen umeei erretratuak ateratzekoa.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Herriko jaiak. Santa Ageda. Baserrietako taldea (Plaentxia.eus 2019).jpg 4 Santa Ageda bezpera.
    Euskal Herriko herri askoren moduan, sasoi batean mutil gazteak ibiltzen ziren Santa Agata eskean, baserrietan eta kalean. Etaratakoarekin, afarimerienda egiten zuten.
    XX mendeko azken hamarkadez geroztik emakumeek eta adin talde guztietakoek ere parte hartzen dute.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)
    Ciarán familia. Agiri zaharrak.jpg 5 1481.ko otsailak 5an herriko errolda egin zen, udal eta probintziako gastuak banatzeko familiaren ondasunen arabera.


    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Florencio Aspe. Beasaingo Udaletxea (Zarateman 2012).jpg 5 1924.ko otsailak 5ean Florentzio Aspe abade soraluzetarrak (1871-1957) Beasaingo erretore-kargua hartu zuen, egun bertan plazako eskola berriak eta Udaletxe berria inauguratu zituelarik. Mateo Muxika Urrestarazu Doktoreak, Gasteizko apezpiku izendatu berriak, bedeinkatu zituen.

    Historiazale porrokatua eta marrazkilari trebea, 1912 urtean ""Zarauz'ko erriya"" liburua argitaratu zuen, euskaraz.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Arzabaleta baserria. Hondarrak 01 (Juan Carlos Astiazarán 1979).jpg 7 1907.ko otsailak 7an Arzabaleta baserria bertan behera erori zen, bertako semea hil zela.

    Aurreko irailarean 29an baserria erre egin zen ia osorik, baina denbora izan zuten ganaua ateratzeko, eta altzari eta lanabes gehienak ere. Familia baserrian jarraitu zen bizi izaten, zutik zegoen zatian. Baina 1907ko otsailaren 7an, gaueko hamar t'erdiak aldera, zaratak eta dardarak sentitu zuten. Nahiz eta familia guztia baserritik atera, Juan Jose Aldazabal eta Daniel (1884-1907) bere semea atzera sartu ziren baliozko gauzak hartzeko; bapatean etxeak barruan harrapatu egin zituen biak: aita larri zaurituta, eta semea hilda.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 8 1934.ko otsailak 8an Mutualidad Catequística elkarteak bere Arautegia aurkeztu zuen Gipuzkoako Gobernu Zibilean. Sorospen helburua zuen, eta Kalebarrenean zuen egoitza.


    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 9 1939ko otsailaren 9an Erantzukizun Politikoen Legea onartu zuten (gaztelaniaz "Ley de Responsabilidades Políticas") eta 1939ko otsailaren 13an BOEan argitaratu. Bi helburu zituen: Errepublika aldekoek zigortu eta dirua jaso.

    Soraluze, gutxienez 50 laguni zabaldu zioten espedientea, horietatik hiru andrak zirela: erakunde bateko kidea izatea (EAJ, A. Sozialista, UGT, ELA-STV, Emakumeak), ideologia (ezkertiarra, abertzalea), 1936 urtean herriko zinegotzia izatea, gudari edo milizianoa izatea, gerra garaian armagintzan aritu izana (herrian edo kanpoan), nazionalak sartu zireneko herritik alde egin izana (Bizkaira, Asturiasera edo erbestera), 1934 iraultzan ibilitakoa...
    Epaiketak Iruñan izan ziren, eta 35 lagunenak gordetzen dira: 5 lagun kargu guztietatik libre geratu ziren, eta gainontzekoei, guztira, 28.525 pezetako isunak jarri zieten, 59 urteko gaitasungabetzeak eta 10 urtetako erbestealdi bat.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Julian Arana Ituarte. Erretratua.jpg 11 1934.ko otsailak 11an Julián Arana peloraria, el tigre placentino, Veracruzera heldu zen, hurrengo bi urteak Mexikoko frontoietan emateko.

    1922 urte bukaeran, hamabi-hamahiru urtekin, Madrila eruan zuten, eta handik ibilbide luzea egin zuen: Cienfuegos-eko (Cuba) Jai Alai , La Habanako Habana-Madrid, Miamiko (Florida) Hai-Aleah, Orleans Berriko (Luisiana) Jai Alaia eta Chicagoko (Illinois) Rainbow. Azken frontoi honetan denboraldi batzuk egin zituen.
    Chicagotik Euskal Herrira itzuli zen, eta urtebete egin zuen Urumea (Donostia) eta Euskalduna (Bilbao) frontoietako kantxetan. Baina segituan Ameriketara itzuli zen. 1929tik 1933 arte La Habanako Jai Alai frontoian egin zuen lan (Ohiuen jauregia). Eta 1934ko otsailak 11an Veracruz-era (Mexiko) heldu zen.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Policarpo Larrañaga Aranguren (zuri-beltzean).jpg 12 1933.ko otsailak 12an Policarpo Larrañaga abade soraluzetarrak (Don Poli) Euzko Nekazarien Bazkuna sortu zuen Donostian, baserritarre sindikatua.

    Aurreko urtean, 1932eko irailak 11an, Eusko Tostarteko Bazkuna sortu zuen Ondarruan, arrantzale sindukatua. Biak ala biak abertzaleak eta ELA-SOVeri lotuak.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Zubi Nagusia. Argazki zaharra koloretan.jpg 12 1998.ko otsailak 12an Eusko Jaurlaritzaren Kultura sailburuak Soraluzeko herrigune historikoa Euskal Kultur Ondarearen Inbentario Orokorrean sartu zuen, monumentu multzoaren kategoriako kultur ondasun gisa.


    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Irurak-bat zentrala. Ikuspegi orokorra.jpg 13 1920.ko otsailak 13an Antonio Zabala jaunak bere izenean zituen hiru emakida (Sagar-erreka zentrala, Deba ibaia bera eta Urruztitik zetorren ura, azken biak Sologoen zentralak aprobetzatzen zituenak) Elektra Irurak-Bat enpresari pasa zizkion. Enpresa hau Antonio Zabala y Cía enpresarena zen, eta jabea beti Antonio Zabala.

    1934. urteko uztailak 18an Elektra Irurak-Bat enpresak izena aldatu zuen, Zabala, Unzurrunzaga y Cía bihurtuz, Antonio Zabalaren familia politikoari lekua egiteko.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Soraluze. Euskal portua (Ignacio Zuloaga).jpg 13 1978.ko otsailak 13an Juan San Martin-ek, Hoja del lunes de San Sebastián egunkarian argitaratutako artikulu baten bitartez (Zuloagaren gaztaroko irudiak), Ignacio Zuloagaren Puerto vasco grabatua Soraluzen kokatu zuen, Intxaurdieta etxean hain zuzen.

    Grabatu honen jatorria hainbat buruhauste ekarri zien orduko adituei. Miguel Olaizola konturatu omen zen, eta Ramiro Larrañagaren bidez Juan San Martin enteratu zen.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Argazkirik ez.jpg 14 1934.ko otsailak 14an La Infancia Previsora elkarteak bere Arautegia aurkeztu zuen Gobernu zibilean; hiru egun geroago, otsailak 17an, onartu zizkioten.
    Sorospen helburua zuen, eta Mutilen eskolan zuen egoitza.


    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Ormaetxea jauregia. Ikuspegi orokorra (Juan Carlos Astiazarán 2017).jpg 17 1584.ko otsailak 17an Errekaldeko Errukia serorategian zeuden 6 serora Ormaetxea jauregira pasa ziren: Maria Lopez de Yturbe (priorea), Brigida de Igeribar (azpipriorea), Berta Marina de Irure, Magdalena Perez de Mendiola, Ursula de Bagozkoitia, Clara de Churruca eta Francisca de Aritzaga, soraluzetarrak denak.

    Ormaetxea jauregia eta ondoko ortua Juan Ibañez de Irurek urte batzuk lehenago utzi zizkien, bertan klausura-monastegia sortzeko: priorea, priore-azpikoa eta beste hamaika moja. Aldatzeko baimenaren zain urte askotan pasa ziren, 1.584ko urtarrilak 30an Juan Ochoa de Salazar jaunak, Kalagorri-La Kaltzadako apezpikuak, lizentzia eman zuen arte.
    Handik urte batzuetara Santa Ana komentu berrira pasa ziren.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Indalecio Ojanguren. Egoarbitxako gailurrean (Indalecio Ojanguren 1943).jpg 18 1972.ko otsailak 18an Indalecio Ojanguren Arrillaga eibartarra hil zen. Euskal Herriko argazkilari eta mendizale ezaguna izan zen. Eibarren Kajoitxu ezizenez zen ezaguna, XX. mende hasieran argazkilariek erabiltzen zituzten kutxa itxurako argazki-kamerengatik; gaztelaniaz, berriz, el Fotógrafo Águila goitizena erabili zuen.

    Euskal Herri osoa korritu zuen argazkiak hartzen, tartean Soraluze: ia 100 argazki gordetzen dira.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Elizburu kalea. Guardia Zibilaren koartela 01.jpg 25 1932.ko otsailak 25ean Koarteleko buruak telefonoa jartzeko eta fakturen kargu egiteko eskatu zion Udalari, Guardia Zibilaren Zuzendari Orokorrak eskatzen zuen moduan.

    Urteko 200 edo 300 pezetako gastua izango zelakoan, eta aurrekontua oso estua zenez, Udalak ezetz erantzun zuen.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Fabrika zaharra. Errepideko etxaurrea.jpg 28 1888.ko otsailak 28an The Placencia de las Armas Company Limited elkarteak 187.500 pezetatan erosi zuen La Euscalduna lantegia (fabrika zaharra). Elkarte hori Londresen sortu zuten hilabete batzuk aurretik, 1887ko azaroak 23an hain zuzen.


    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Tren geltokia. Ikuspegi orokorra (José Berrueta).jpg 28 1971.ko otsailak 28an Maltzaga-Zumarraga tren adarra itxi zuten, eta Soraluzeko geltokia zerbitzuri gabe geratu zen. Aurretik, 1967ko abenduaren 31tik, Gasteizerako trena ere (The Anglo Vasco-Navarro Railroad Company) kendu zuten.

    1975 urtea arte istalazioak mantendu ziren, katenaria erabiltzen ari zirela indarra Bergaratik Maltzagaraino eramateko. Maltzagako azpiestazio elektriko berria zabaldu zutenean Soraluzeko trenbidearen istalazio guztiak desegin zituzten.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)

    Justo Iriondo Aranburu. Erretratua.jpg 29 1944.ko otsailak 29an Justo Iriondok, Sansonek, erretiroa hartu zuen.

    Ziortzan (Bizkaia) jaio zen, eta Elgoibarreko Sansongua baserrian hazitakoa. Zurgina ofizioz, 1889ko urriaren 1ean Soraluzeko Euscalduna fusil fabrikan sartu zen, gerora The Placencia de las Armas Company Limited eta SAPA izan zena.
    Indar handikoa eta abilezia bereziko gizona omen zen, batez ere bolumen eta pisu handiko (kanoi eta makinak) ondasunak manipulatu eta garraiatzeko. Izaera gogorrekoa, pioien maixuari dagokion indarrez agintzen zion sei peoiko talde bati. Herriaren etorriak laster jarri zien izena: Sanson eta sei filistiarrak.
    (Gehiago jakiteko, sakatu hemen)