«Usadio zaharrak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak
(Orria sortu da. Edukia: AUrreko mendeetan hainbat eta hanbat usadio sortu erta erabili izan dira arazoei aurre egiteko. Gaur egun, gizarteak aurrera egin ahala, gehienak galdu dira edo galtzekot...) |
|||
| 39. lerroa: | 39. lerroa: | ||
==Hiletak== | ==Hiletak== | ||
===Hil kanpaiak=== | |||
Aurrena ''hilzoriko jotzea'' izaten zen. Inor hilzorian bazegoen, jotze honek herri guztia jakinarazten zuen, pertsona horren alde otoitz egiteko. Nahiz eta kanpaiak ezin izena zabaldu, ''hiltzoriko jotze''arekin batera asmakizunak eta esamesak hasten ziren, zein izango ete zen. | |||
pertsona bat hil eta gero, hil kanpaiak jotzen ziren: andrentzat 7 jotze, eta gizonentzat 9. Eliz jendeak (abadeek, praileek eta mojek) jotze gehiago zuten, mota bakoitzak bereak. Umeentzat, berriz, kanpai-errepikea jotzen zen, ''repique de gloria'' esaten zitzaiona<ref>''Aingerutxoa'' zerura zuzenean joaten zelako.</ref>. | |||
Eta, hileta elizkizunak egun bertan baziren, kanpaien bidez ere iragartzen zen. | |||
===Hileta mezak=== | |||
Mezak maila desberdinekoak, eta aldare guztietan $$$ | Mezak maila desberdinekoak, eta aldare guztietan $$$ | ||
===Hileta mezak=== | |||
===Erramuak=== | |||
===Hilbelak eta onrak=== | |||
==Ekaitzak eta arriskuak== | |||
Candelaria eguna, kandelak piztu Kandelerio Egunean kandelak bedeinkatu eta meza ospatzen zuten. Etxean apururik bazen kandela bedeinkatu haiek pizten zituzten. Kandelak armairu batean jasotzen ziren behar ziren bitartean. Orduan mezak garrantzia handiagoa zuen, orain berriz askoz gutxiago. | Candelaria eguna, kandelak piztu Kandelerio Egunean kandelak bedeinkatu eta meza ospatzen zuten. Etxean apururik bazen kandela bedeinkatu haiek pizten zituzten. Kandelak armairu batean jasotzen ziren behar ziren bitartean. Orduan mezak garrantzia handiagoa zuen, orain berriz askoz gutxiago. | ||
Soroak bedeinkatu | Soroak bedeinkatu | ||
Ore-kanpaiak | Ore-kanpaiak | ||
18:01, 22 ekaina 2018(e)ko berrikuspena
AUrreko mendeetan hainbat eta hanbat usadio sortu erta erabili izan dira arazoei aurre egiteko.
Gaur egun, gizarteak aurrera egin ahala, gehienak galdu dira edo galtzekotan daude.
Osasuna
Barea kentzeko, digitopuntura
Askotan, aintxitxiketan[1] ari denari gerri inguruan mina sortzen zaio, gorputzeko ezkerrean edo eskuman izan daiteke.
Mina mota honen jatorria ez da zehatz mehatz ezagutzen (mediku batzuk diotenez, diafragma behartzeagatik omen da; beste batzuk, aldiz, pleuraren bi geruzak itsasten direnean sortzen omen da...), eta Soraluzen baria edo baria izan esaten zaio, barearen inguruan izaten da eta. Hortik abiatuta, limako esaten diote, batez ere erdaldunek (tener el limako).
Mina kentzeko nahikoa da musuzapi bat lotzea kontrako eskuan (hau da, mina ezkerraldean bada eskumako eskuan eta alderantziz), batez ere erpurua eta erakuslearen arteko aldea ondo estutuz: mina minutu batean edo gutxiagotan desagertzen da.
Ematen duenez, digitopunturaren puntu erreflexua omen dago bertan. Horregatik, musuzapirik ezbada nahikoa da erpurua eta erakuslearen arteko aldea beste eskuko hatzamarrekin estutzea... baina, modu honetan, aintxitxiketan jarraitzea askoz zailago da! korrikaBarea kentzeko musuzapiarena (digitopuntura)
Garatxoak kentzeko, olioa
Garatxoak kentzeko, oliotan busti behar ziren. Gero, olio hau eta San Martzial ermitara eraman behar zen eta olio lanpara batean laga.
Lanpara piztu eta, olioa desagertzearekin batera garatxoak desagertzen ziren.
Titia emateko, Santa Ageda
Garai batean, umeei titia emateko arazoak zituzten amak Santa Ageda ermitara joaten ziren.
Otoitz egin, kandela piztu eta limosna lagatzen zuten[2].
Eztarrirako, opilak
Urte guztian eztarria babesteko San Blas opilak modukorik ez zegoen.
Aurreko egunetan San Blas opilak prestatu, eta egunean bertan elizara eramaten ziren bedeinkatzera. Fruta, goxokiak... eramaten zituena ere bazegoen. Ahal bazen, neska-mutilak arduratzen ziren lan honekin, edo bestela andrak.
Eguerdian, San Blas opila apurtu eta lehen zatiarekin Aitaren egin eta gero, jan zitekeen.
Kolpeentzako, ukenduak
Betidanik ezagutu izan dira ukenduak kolpeentzat.
XX mende hasieran oso ezagunak ziren Ezequiela Galarragarenak, Santa Ana kaleko 12. zenbakian bizi zena, Ormaetxea jauregian. XX mende bukaeran, berriz, Osintxuko Paulitarenak ondo apreziatuta zeuden.
Hiletak
Hil kanpaiak
Aurrena hilzoriko jotzea izaten zen. Inor hilzorian bazegoen, jotze honek herri guztia jakinarazten zuen, pertsona horren alde otoitz egiteko. Nahiz eta kanpaiak ezin izena zabaldu, hiltzoriko jotzearekin batera asmakizunak eta esamesak hasten ziren, zein izango ete zen.
pertsona bat hil eta gero, hil kanpaiak jotzen ziren: andrentzat 7 jotze, eta gizonentzat 9. Eliz jendeak (abadeek, praileek eta mojek) jotze gehiago zuten, mota bakoitzak bereak. Umeentzat, berriz, kanpai-errepikea jotzen zen, repique de gloria esaten zitzaiona[3].
Eta, hileta elizkizunak egun bertan baziren, kanpaien bidez ere iragartzen zen.
Hileta mezak
Mezak maila desberdinekoak, eta aldare guztietan $$$
Hileta mezak
Erramuak
Hilbelak eta onrak
Ekaitzak eta arriskuak
Candelaria eguna, kandelak piztu Kandelerio Egunean kandelak bedeinkatu eta meza ospatzen zuten. Etxean apururik bazen kandela bedeinkatu haiek pizten zituzten. Kandelak armairu batean jasotzen ziren behar ziren bitartean. Orduan mezak garrantzia handiagoa zuen, orain berriz askoz gutxiago. Soroak bedeinkatu Ore-kanpaiak
- ↑ Antzitziketa, lasterka, korrika...
- ↑ Santa Águeda. Auñamendi Eusko Entziklopedia (erderaz)
- ↑ Aingerutxoa zerura zuzenean joaten zelako.