«Aizpuruko Zabala trikuharria (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 19:41, 31 uztaila 2022 data duena

Aizpuruko Zabala

Estiloa	Historiaurrekoa
Mendea	Neolito-Brontzea
Kokapena	Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa
Mota	Trikuharria

Azalpena

Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria, itsas mailatik 872 metrotara. Aitzpuruko Zabala izeneko lekuan, Kutzebakaarren hegoaldeko sahietsaldean, gailur-gailurretik 200 metrotara. Kutzebakaar tumulua Iparralderantz dago, 180 metrotara.

Tumuluak 13 metrotako diametroa du, eta altuera 0,40 eta 1,15 metro artekoa. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.

3,5 metrotako diametroa eta 40 zentimetrotako sakonerako kraterra dauka erdian, eta bertan 1 x 0,3 x 0,3 metrotako harlauza dago. 1921 urtean ganbarak 3 harlosa kontserbatzen zituen ekialde-mendebalde norabidean, esparru errektangular bat gogoraraziz.

Ondorengo materialak berreskuratu ziren indusketan:

Harrizko industria: 1 triangelu eskaleno eta 1 printza.
Apaingarriak: disko-formako hezurrezko 3 lepoko ale (galduak).

Tumuloaren ertz batean, ebaketa laukia egiten diola, Brontze aroko txabola baten aztarnak agertu dira.

Ikuspegi orokorra (Jose)

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Ikuspegi orokorra
(Gipuzkoako ondarea)
Ikuspegi orokorra
(Gipuzkoako ondarea)
Ikuspegi orokorra
(Gipuzkoako ondarea)
Ikuspegi orokorra
(Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
Trikuharria industuta
(Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
Ikuspegi orokorra
(Eusko Jaurlaritza 2011)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Barruko kamara
(Jose)
Barruko kamara
(Campoarrondo 2015)
Barruko kamara
(Campoarrondo 2015)
Barruko kamara
(Campoarrondo 2015)

Kokapena

(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

Mapa kargatzen...

Historia

Aranzadi, Barandiaran eta Egurenen indusketak (1921)

Sarrera nagusia: Aizpuruko Zabala trikuharria. Indusketak (eu)

Telesforo Aranzadik, José Miguel Barandiaranek eta Enrique Egurenek aurkitu zuten 1921. urteko udan^[1], bertako mendilerroko trikuarrien miaketa egiteko etorri zirenean. Aizpuruko Zabala izan zen aztertutako bigarren trikuharria.

Trikuharriaren harlauzak zerrendatu eta neurtu zituzten, eta indusketetan zeramika zatiak topa zituzten, eta giza hezur urri batzuk (gero galdu zirenak).

Izendapena (2003)

Eusko Jaurlaritzak 2003.eko ekainak 24an kalifikatu zuen.

Arbasoak egitasmoaren indusketak (2020)

Sarrera nagusia: Aizpuruko Zabala trikuharria. Indusketak (eu)

2020 kanpainan bi tokitan egin zituzten indusketak: Sabua eta Aizpuruko Zabala.

Arbasoak egitasmoaren indusketak (2021)

Sarrera nagusia: Aizpuruko Zabala trikuharria. Indusketak (eu)

2021 kanpainan trikuharriaren ondoan agertutako etxolaren hondarrak industu eta miatu zituzten.

Erreferentziak

Aizpuruko zabala. Debabarrena Turismoa.
Memoria de la excavación del dolmen de Aitzpuruko Zabala. Jesus Tapia (Aranzadi Zientzia Elkartea, Donostia 2020)

↑ Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia

[1] Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{Artelana (eu)
-  | izena    = Aizpuruko zabala
+  | izena    = Aizpuruko Zabala
   | irudia   = Aizpuruko_zabala_01_(Gipuzkoako_ondarea).jpg
   | estiloa  = Historiaurrekoa
-  | mendea   =
+  | mendea   = Neolito-Brontzea
-  | kokapena = [[Elosua-Plazentzia Estazio Megalitikoa (eu)|Elosua-Plazentzia Estazio Megalitikoa]]
+  | kokapena = [[Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa (eu)|Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa]]
   | mota     = Trikuharria
 }}
 ==Azalpena==
-Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria, 13 metrotako diametroa eta 0,40-1,15m arteko altuera dituena.
+Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria, itsas mailatik 872 metrotara. Aitzpuruko Zabala izeneko lekuan, Kutzebakaarren hegoaldeko sahietsaldean, gailur-gailurretik 200 metrotara. Kutzebakaar tumulua Iparralderantz dago, 180 metrotara.
-,5 metrotako diametroa eta 40 zentimetrotako sakonerako kraterra dauka erdian, eta bertan 1x0,3x0,3 metrotako harlauza aurkitzen da. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.
+Tumuluak 13 metrotako diametroa du, eta altuera 0,40 eta 1,15 metro artekoa. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.
+,5 metrotako diametroa eta 40 zentimetrotako sakonerako kraterra dauka erdian, eta bertan 1 x 0,3 x 0,3 metrotako harlauza dago. 1921 urtean ganbarak 3 harlosa kontserbatzen zituen ekialde-mendebalde norabidean, esparru errektangular bat gogoraraziz.
 Ondorengo materialak berreskuratu ziren indusketan:
@@ 17. lerroa: / 19. lerroa: @@
 * Apaingarriak: disko-formako hezurrezko 3 lepoko ale (galduak).
+Tumuloaren ertz batean, ebaketa laukia egiten diola, Brontze aroko txabola baten aztarnak agertu dira.
+[[Fitxategi: Aizpuruko_Zabala_trikuharria_14_(Jose).jpg | thumb | 800px | center | Ikuspegi orokorra (Jose)]]
 ==Irudiak==
@@ 24. lerroa: / 30. lerroa: @@
     Aizpuruko_zabala_03_(Gipuzkoako_ondarea).jpg | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
     Aizpuruko_zabala_04_(Gipuzkoako_ondarea).jpg | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+   Aizpuruko_zabala_01_(Aranzadi,_Barandiaran_eta_Eguren_1921).jpg | Ikuspegi orokorra <br> (Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
+   Aizpuruko_zabala_02_(Aranzadi,_Barandiaran_eta_Eguren_1921).jpg | Trikuharria industuta <br> (Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
+   Aizpuruko_Zabala_trikuharria_19_(Eusko_Jaurlaritza_2011).jpg    | Ikuspegi orokorra <br> (Eusko Jaurlaritza 2011)
+   Aizpuruko_Zabala_trikuharria_18_(Jose).jpg                      | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Aizpuruko_Zabala_trikuharria_17_(Jose).jpg                      | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Aizpuruko_Zabala_trikuharria_16_(Jose).jpg                      | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Aizpuruko_Zabala_trikuharria_15_(Jose).jpg                      | Barruko kamara <br> (Jose)
+   Aizpuruko_Zabala_trikuharria_11_(Campoarrondo_2015).jpg         | Barruko kamara <br> (Campoarrondo 2015)
+   Aizpuruko_Zabala_trikuharria_12_(Campoarrondo_2015).jpg         | Barruko kamara <br> (Campoarrondo 2015)
+   Aizpuruko_Zabala_trikuharria_13_(Campoarrondo_2015).jpg         | Barruko kamara <br> (Campoarrondo 2015)
 </gallery>
-==Historia==
+==Kokapena==
-Telesforo Aranzadik, José Miguel Barandiaranek eta Enrique Egurenek aurkitu zuten 1921. urteko udan<ref>[[Dólmenes de Elosua-Plazentzia (eu) | Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia]]</ref>, bertako mendilerroko trikuarrien miaketa egiteko etorri zirenean.
+[https://www.google.es/maps/@43.174186,-2.373797,17z?hl=eu ''(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)'']
+{{#display_map: 43.174186, -2.373797 |height=600 |zoom=18| type=earth}}
-Eusko Jaurlaritzak 2003.eko ekainak 24an kalifikatu zuen.
+==Historia==
+===Aranzadi, Barandiaran eta Egurenen indusketak (1921)===
+::<small>''Sarrera nagusia:'' [[Aizpuruko Zabala trikuharria. Indusketak (eu)]]</small>
+Telesforo Aranzadik, José Miguel Barandiaranek eta Enrique Egurenek aurkitu zuten 1921. urteko udan<ref>[[Dólmenes de Elosua-Plazentzia (eu) | Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia]]</ref>, bertako mendilerroko trikuarrien miaketa egiteko etorri zirenean. Aizpuruko Zabala izan zen aztertutako bigarren trikuharria.
-==Aranzadi, Barandiaran eta Egurenen indusketak==
+Trikuharriaren harlauzak zerrendatu eta neurtu zituzten, eta indusketetan zeramika zatiak topa zituzten, eta giza hezur urri batzuk (gero galdu zirenak).
-===Kokapena===
+===Izendapena (2003)===
-Uztailak biak bertan, Arribiribileta harria ikusi eta gero, Aizpuruko zabala trikuharriraino joan ginen. Trikuharri hau Kûtzebakar-retik Osintxuruntz jaisten den mendiko zabalune estu batean. Kokapena zehazteko, Kûtzebakar-retik metro gutxitara dago, Osetarako bidetik ezkerrera (begira planoan).
+Eusko Jaurlaritzak 2003.eko ekainak 24an kalifikatu zuen.
-===Tamaina eta egitura===
-Garo trinkoak ia estalita, Aizpuruko zabala osatzen duten harri nabarrak antzeman daitezke. 14 metrotako diametroa eta metro t'erdiko altuera du. Harri guztiak ofitazkoak dira, bai tumuloarenak zein trikuharriaren kamararenak. Hiru harlauzak gordetzen dira: hegoaldekoa, sarrerakoa eta ipar-ekialdekoa. Hona hemen neurriak
-* Alboko a harlauzak 2,10 metroko luzeera du, 1,70 metro altuera eta 0,25 metro lodiera.
-* Alboko b harlauzak 0,53 metroko luzeera du, 1,30 metro altuera eta 0,12 metro lodiera.
-* Sarrerakoak 0,80 metroko luzeera du eta 0,30 metro lodiera.
-Harlauza hauen kokapenari kasu eginez, trikuharriaren kamarak, apurtu aurretik, Ekialde-Mendebalde orientazioa izango zuen, eta gutxi gorabeherako neurri hauek izango zituen: 2 metro luze, metro 1 zabal eta 1,40 metroko altuera.
-===Indusketa===
-Uztailak bian garoz eta añarrez betetako ingurua garbitzen hasi ginen. Gero Polpoleko sakanetik bueltatu ginen; eta lainoak eta basoak orientazioa galerazten zutenez, denbora eta traba asko izan genituen.
-Uztailak 3, igandea. Jaia zenez ez ginen mendira igo; baina historiaurreko esparruan txangoak egiteko aukerak izan genituen, Elosuako sakristauaren memoriari esker; honek tradizio asko kontatu zigun, eta hauetako ez gutxi Aizpuruko zabala monumentua eraiki zuten jentil haietako garaitik datoz, dura barik.
-Uztailak 4. Aizpuruko zabalara itzuli ginen eta, mendebalde-hegomendebaldetik tumuluaren argazkia hartuta, hobi kamararen miaketari berrekin genion. Indusketa bukatuta, ateratako lurra miatu eta iragazi genuen. Bi sukarri pusketa agertu ziren, horietako bat triangularra, ahizto baten modukoa, eta hiru rodete lauak, 5 milimetrotako diametrokoak, Axpeako tumuluan (Arabako Trespuentes) agertutakoen antzekoak, Gasteizko Marianistek miatuta. Gainera, leundutako sukarri pusketa txiki-txikia ere agertu zen.
+===''Arbasoak'' egitasmoaren indusketak (2020)===
+::<small>''Sarrera nagusia:'' [[Aizpuruko Zabala trikuharria. Indusketak (eu)]]</small>
+kanpainan bi tokitan egin zituzten indusketak: Sabua eta Aizpuruko Zabala.
-Aizpuruko zabalan, Irukûtzeta modutan, garai batean izandako gorpuzkinak desagertu dira. Induskatutako trikuharriaren argazkia hartu eta bueltatu ginen.
+===''Arbasoak'' egitasmoaren indusketak (2021)===
+::<small>''Sarrera nagusia:'' [[Aizpuruko Zabala trikuharria. Indusketak (eu)]]</small>
+kanpainan trikuharriaren ondoan agertutako etxolaren hondarrak industu eta miatu zituzten.
 ==Erreferentziak==
+* [https://www.debabarrenaturismo.com/eu/dolmenen-ibilbidea/dolmenak/aizpuruko-zabala Aizpuruko zabala]. Debabarrena Turismoa.
+* [https://www.debabarrenaturismo.com/eu/dolmenen-ibilbidea/txostenak/informe-aitzpuruko-zabala-2020.pdf Memoria de la excavación del dolmen de Aitzpuruko Zabala]. Jesus Tapia (Aranzadi Zientzia Elkartea, Donostia 2020)
 [[Kategoria: Historiaurrea]]