«Gizaburua trikuharria (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 21:34, 17 uztaila 2022 data duena

Gizaburua / Gizaburuaga

Estiloa	Historiaurrekoa
Mendea	Neolito-Brontzea
Kokapena	Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa
Mota	Trikuharria

Azalpena

Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria. Irukurutzetara igotzen den bideska eta Urteaga Zelaiarantz igotzen diren bidegurutzetatik gertu, itsas mailatik 764 metrotara. Iruiya trikuharria 450 metro hego-ekialderantz dago.

Nahiz eta jatorrizko izena Gizaburua izan, monumentu moduan erregistratzerakoan Gizaburuaga izena erabili zuten (agian Bizkaiako Gizaburuaga herriarekin nahastuta) eta azken urteetan bi formatan azaltzen ari da.

Tumuluak 10 metrotako diametroa eta 30 zentimetrotako altuera ditu, erabat nahastua eta zulo ugarirekin bere barnean. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.

2016 urteko indusketan zista baten harlosa aurkitu zuten, ekialde-mendebalde orientazioa duena.

360 gradutako ikuspegia (Jose)

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

Inguruak
(Jose)
Inguruak
(Inaxio)
Ikuspegi orokorra
(Gipuzkoako ondarea)
Ikuspegi orokorra
(Gipuzkoako ondarea)
Ikuspegi orokorra
(Gipuzkoako ondarea)
Ikuspegi orokorra
(Eusko Jaurlaritza)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ikuspegi orokorra
(Jose)
Ikuspegi orokorra
(Inaxio)

Gizaburua 3Dtan (Stoa & Degebesa)

Kokapena

(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

Mapa kargatzen...

Historia

Aranzadi, Barandiaran eta Egurenen indusketak (1921)

Telesforo Aranzadik, José Miguel Barandiaranek eta Enrique Egurenek aurkitu zuten 1921 urteko udan^[1], bertako mendilerroko trikuarrien miaketa egiteko etorri zirenean.

Egoera tamalgarrian zegoenez, ikerlari hauek albo batera utzi zuten.

Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia liburuan jasotakoa:

Iduiya trikuarriaren 200 metrotara ipar-mendebalderuntz. Neurriak eta kanpo itxura Sabua tumuluaren antzekoak dira, eta goian aipatu dira.

Egoera tamalgarria zela eta, ez genuen uste induskatzeak merezi zuenik.

Izendapena (2003)

Eusko Jaurlaritzak 2003eko ekainak 24an kalifikatu zuen.

Arbasoak egitasmoaren indusketak (2016-2017)

Sarrera nagusia: Gizaburua tumulua. Indusketak (eu)

2016 urteko otsailean Soraluzeko Udalak Gizaburua inguruko sailak erosi zituen, eta hurrengo bi irailetan (2016 eta 2017) Aranzadi Zientzia Elkartekoek indusketak egin zituzten. Aranzadik, Barandiaranen eta Egurenek uste zutenaren kontra, estazio megalitiko osoan baino material gehiago aurkitu zuten, eta oso kalitate onekoak gainera: giza hezurrak, zeramika-puxkak eta, batez ere, Brontze Aroko bi errauste.

Arkeologoak lanean
(SER katea 2016)
Ganbararen harlauzak
(Aranzadi 2016)
Indusketa bukatuta
(Oscar Pérez 2016)
Indusketa bukatuta
(J.C. Astiazarán 2017)
Trikuharriaren edukiak
(Aranzadi 2017)

Erreferentziak

Gizaburuaga. Debabarrena Turismoa.
Gizaburuaga. Behin-behineko txostena. Jesus Tapia (Aranzadi Zientzia Elkartea, Donostia 2016)
Gizaburuaga (2. fasea). Txosten arkeologikoa. Jesus Tapia (Aranzadi Zientzia Elkartea, Donostia 2017)

↑ Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia

[1] Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia

[1]

@@ 3. lerroa: / 3. lerroa: @@
   | irudia   = Gizaburua_01_(Gipuzkoako_ondarea).jpg
   | estiloa  = Historiaurrekoa
-  | mendea   =
+  | mendea   = Neolito-Brontzea
-  | kokapena = [[Elosua-Plazentzia Estazio Megalitikoa (eu)|Elosua-Plazentzia Estazio Megalitikoa]]
+  | kokapena = [[Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa (eu)|Elosua-Plazentzia estazio megalitikoa]]
   | mota     = Trikuharria
 }}
 ==Azalpena==
-Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria, Elgoibarreko mugan. Tumuluak 7 metrotako diametroa eta 80 zentimetrotako altuera ditu.
+Soraluzeko udalerrian dagoen trikuharria. Irukurutzetara igotzen den bideska eta Urteaga Zelaiarantz igotzen diren bidegurutzetatik gertu, itsas mailatik 764 metrotara. Iruiya trikuharria 450 metro hego-ekialderantz dago.
-Erdian 2-3 metrotako diametroa eta 45 zentimetrotako sakonera dituen kraterra dauka, bertan 100 x 60 zentimetrotako harlauza daukala. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.
+Nahiz eta jatorrizko izena ''Gizaburua'' izan, monumentu moduan erregistratzerakoan ''Gizaburuaga'' izena erabili zuten (agian Bizkaiako Gizaburuaga herriarekin nahastuta) eta azken urteetan bi formatan azaltzen ari da.
-Indusketan ez zen inolako material arkeologikorik aurkitu.
+Tumuluak 10 metrotako diametroa eta 30 zentimetrotako altuera ditu, erabat nahastua eta zulo ugarirekin bere barnean. Eraikuntzan erabilitako materialak bertako basaltoak dira.
+urteko indusketan zista baten harlosa aurkitu zuten, ekialde-mendebalde orientazioa duena.
+[[Fitxategi: Gizaburua_tumulua._Ikuspegi_orokorra_07_(Jose).jpg | thumb | 800px | center | 360 gradutako ikuspegia (Jose)]]
 ==Irudiak==
 ''(handitzeko, sakatu gainean)''
 <gallery>
-    Atxolin_02_(Gipuzkoako_ondarea).jpg                    | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+    Gizaburua_tumulua._Inguruak_01_(Jose).jpg                       | Inguruak <br> (Jose)
-    Atxolin_03_(Gipuzkoako_ondarea).jpg                    | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+   Gizaburua_tumulua._Inguruak_02_(Inaxio).jpg                     | Inguruak <br> (Inaxio)
-    Atxolin_04_(Gipuzkoako_ondarea).jpg                    | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+   Gizaburua_02_(Gipuzkoako_ondarea).jpg                           | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
-    Atxolin_05_(Aranzadi,_Barandiaran_eta_Eguren_1921).jpg | Atxolin ipar mendebaldetik <br> (Aranzadi, Barandiaran eta Eguren 1921)
+    Gizaburua_03_(Gipuzkoako_ondarea).jpg                           | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+    Gizaburua_04_(Gipuzkoako_ondarea).jpg                           | Ikuspegi orokorra <br> (Gipuzkoako ondarea)
+    Gizaburua_tumulua._Ikuspegi_orokorra_01_(Eusko_Jaurlaritza).jpg | Ikuspegi orokorra <br> (Eusko Jaurlaritza)
+   Gizaburua_tumulua._Ikuspegi_orokorra_02_(Jose).jpg              | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Gizaburua_tumulua._Ikuspegi_orokorra_03_(Jose).jpg              | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Gizaburua_tumulua._Ikuspegi_orokorra_04_(Jose).jpg              | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Gizaburua_tumulua._Ikuspegi_orokorra_05_(Jose).jpg              | Ikuspegi orokorra <br> (Jose)
+   Gizaburua_tumulua._Ikuspegi_orokorra_06_(Inaxio).jpg            | Ikuspegi orokorra <br> (Inaxio)
 </gallery>
+{| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left"
+|-
+| <youtube right width="800"> vWC8bAdlQh8 </youtube> <br> Gizaburua 3Dtan (Stoa & Degebesa)
+|}
-==Historia==
-Telesforo Aranzadik, José Miguel Barandiaranek eta Enrique Egurenek aurkitu zuten 1921. urteko udan<ref>[[Dólmenes de Elosua-Plazentzia (eu) | Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia]]</ref>, bertako mendilerroko trikuarrien miaketa egiteko etorri zirenean.
-Ikerlarien esanetan orduan bost harlauza zituelarik: haietako bat erdian zutik omen zegoen erdian, E-M norabidean, eta gainerakoak tumuluan zehar sakabanatuta.
+==Kokapena==
+[https://www.google.es/maps/@43.186225,-2.395418,17z?hl=eu ''(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)'']
+{{#display_map: 43.186225, -2.395418 |height=600 |zoom=18| type=earth}}
-Eusko Jaurlaritzak 2003.eko ekainak 24an kalifikatu zuen.
+==Historia==
-==Aranzadi, Barandiaran eta Egurenen indusketak==
+===Aranzadi, Barandiaran eta Egurenen indusketak (1921)===
+Telesforo Aranzadik, José Miguel Barandiaranek eta Enrique Egurenek aurkitu zuten 1921 urteko udan<ref>[[Dólmenes de Elosua-Plazentzia (eu) | Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia]]</ref>, bertako mendilerroko trikuarrien miaketa egiteko etorri zirenean.
-===Kokapena===
+Egoera tamalgarrian zegoenez, ikerlari hauek albo batera utzi zuten.
-Atxolineko haitzen altuaren ondoan (805 metro itxaso gainetik), toki ikusgarri batean, izen bereko trikuharria kokatzen da. Tontor honetatik Izarraitz, Ernio, Andutz, Irimo, Aizkorri, Zaraia, Udalatx, Anboto, Gorbea, Oiz, Santa Eufemia, Arno eta Soraluze, Elgoibar, Bergararen zati bat eta harutzago, mendebalderutz, Durangoko hiribildua.
-Handik antzematen genituen, osotasunean, aldapa azkarrak, sakanak, haitzarte estuak eta lurraren beste mila gorabehera; noizean behin agertzen diren ohian itxiekin piztien kabi eta gaizkileen gordelekurako eskualde oso aproposa osatzen oi dutela. Hala ere, mendi honen azpian Soraluze, Elgoibar eta beste herri batzuk kokatzen dira, industria eta arteetan gizon saiatu eta azkarren bizileku.
+[[Dólmenes de Elosua-Plazentzia (eu) | Exploración de dieciseis dólmenes de la sierra Elosua-Plazentzia]] liburuan jasotakoa:
-''(hemen [[Txandrua (eu)|Txandruaren]] historia tartekatzen dute)''
+:''Iduiya trikuarriaren 200 metrotara ipar-mendebalderuntz. Neurriak eta kanpo itxura Sabua tumuluaren antzekoak dira, eta goian aipatu dira.''
-===Tamaina eta indusketa===
+:''Egoera tamalgarria zela eta, ez genuen uste induskatzeak merezi zuenik.''
-Trikuharriren mugak ezin dira antzeman, inguruko harri multzoa oso beheratuta eta nahastuta dagoelako.
-Gainera (urrezko idinarruaren sinismenak irauten dira eta) altxor bilatzaileak ez omen daude lo, inguruetan jentilen hilobiak berriro aipatzen direla, gure ikerketak direla eta. Asuntua zera da, zortzi egunetik hona trikuharri hau berriro arakatu eta nahastu dute. Apaltasun itxuraz langileei galdetu diegu ea inguruko herrietan aberats azkarren bat aipatu den azken egunetan: ezetz erantzun digute.
+===Izendapena (2003)===
+Eusko Jaurlaritzak 2003eko ekainak 24an kalifikatu zuen.
-Tumulu erdian harlosa bat agertzen da, zutik, 1,80 metrotako luzeera, 90 zentimetrotako altuera eta 20 zentimetrotako lodiera duena, ekialde-mendebalde orientatuta. Beste lau harlosak tumuluaren gainean daude, trikuharriaren ganbararenak segururena.
+===''Arbasoak'' egitasmoaren indusketak (2016-2017)===
+::<small>''Sarrera nagusia:'' [[Gizaburua tumulua. Indusketak (eu)]]</small>
-Ipar mendebaldetik argazkia hartu genien hondakinei (11. argazkia).
+urteko otsailean Soraluzeko Udalak Gizaburua inguruko sailak erosi zituen, eta hurrengo bi irailetan (2016 eta 2017) Aranzadi Zientzia Elkartekoek [[Gizaburua tumulua. Indusketak (eu)|indusketak]] egin zituzten. Aranzadik, Barandiaranen eta Egurenek uste zutenaren kontra, estazio megalitiko osoan baino material gehiago aurkitu zuten, eta oso kalitate onekoak gainera: giza hezurrak, zeramika-puxkak eta, batez ere, Brontze Aroko bi errauste.
-Indusketan ez zen ezer interesgarririk agertu, eta Iruiya trikuharrira jaitsi ginen, [[Sabua trikuharria (eu)|Sabua]] tumulutik pasatzen.
+<gallery>
+   Gizaburua_tumulua._Indusketa_(Cadena_SER_2016).jpg     | Arkeologoak lanean <br> (SER katea 2016)
+   Gizaburua_tumulua._Harlauzak_(Aranzadi_2016).jpg       | Ganbararen harlauzak <br> (Aranzadi 2016)
+   Gizaburua_tumulua._Indusketa_02_(Oscar_Pérez_2016).jpg | Indusketa bukatuta <br> (Oscar Pérez 2016)
+   Gizaburua_tumulua._Indusketa_(Juan_Carlos_Astiazarán_2017).jpg | Indusketa bukatuta <br> (J.C. Astiazarán 2017)
+   Gizaburua_trikuharria._Edukiak_(Aranzadi_2017).jpg | Trikuharriaren edukiak <br> (Aranzadi 2017)
+</gallery>
 ==Erreferentziak==
+* [https://www.debabarrenaturismo.com/eu/dolmenen-ibilbidea/dolmenak/gizaburuaga Gizaburuaga]. Debabarrena Turismoa.
+* [https://www.debabarrenaturismo.com/eu/dolmenen-ibilbidea/txostenak/behin-behineko-txostena-gizaburua-txiki-2016.pdf Gizaburuaga. Behin-behineko txostena]. Jesus Tapia (Aranzadi Zientzia Elkartea, Donostia 2016)
+* [https://www.debabarrenaturismo.com/eu/dolmenen-ibilbidea/txostenak/behin-betiko-txostena-gizaburua-2017.pdf Gizaburuaga (2. fasea). Txosten arkeologikoa]. Jesus Tapia (Aranzadi Zientzia Elkartea, Donostia 2017)
 [[Kategoria: Historiaurrea]]