«Herriko abestiak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
     
    (Erabiltzaile berak tartean egindako 2 ekarpen ez dira erakusten)
    1. lerroa: 1. lerroa:
    ==Soraluzeko abesti eta doinuak==
    ''Soraluzeko abesti eta doinuak'' multzoa osatzeko hiru irizpide erabili dira. Alde batetik, Soraluzen "betidanik" abestu direnak; gero, adituek Soraluzen jasotakoak; azkenik, Soraluzen sortu diren abesti eta doinuak.




    ==Iturriak==
    Soraluzeko abesti eta doinu multzo hau biltzeko hainbat iturri erabili izan dira.


    Iturri oparoena soraluzetarren memoria izan da.


    ==Aratosteak==
    Halan da be, Soraluzen bertan beste bi iturri antolatuagoak topa ditugu. Alde batetik, Eustaki Maiztegik, ''Txiket''-ek, osatutako [[Ander Ezenarro (eu)|Ander Ezenarroren]] abesti bilduma. Eta bestetik [[Ascensio Gurruchaga funtsa (eu)|Don Ascencio Gurruchaga funtsa]].
    Aratuste hontako (eu)
    Arraunlariak (eu)
    De Francia venimos (eu)
    Zapatariak (eu)
    Placencia tiene su entrada (eu)


    Honetaz gain, Ramiro Larrañagaren [[Soraluze. Monografía histórica (eu)|Soraluze-Placencia de las Armas. Monografía histórica]] liburuan hainbat abesti agertzen dira, herrikoiak batzuk eta egile ezaguna dutenak besteak.


    ==Ume kantak==
    Azkenik, Interneten bidez Resurrección Maria Azkueren [[Cancionero popular vasco (eu)|''Cancionero Popular Vasco'']]-n lau abesti agertu dira, Aita Donostiaren [[Euskel Eres-Sorta (eu)|''Euskel Eres-Sorta'']]-n beste lau, beste bat Antonio Zavalaren ''Euskal Erromantzeak'' bilduman eta Madrilgo Liburutegi Nazionalean ere beste bat.
    Aitxaitxa ta amama (eu)
    Ama murgil (eu)
    Atxia motxia (eu)
    Juanito potxolo (eu)




    ==Zotz egiteko kantak==
    ==Jatorria==
    Hiru multzo daude. Gehienak Soraluzen sortuak edo egokituak izan dira. Hemen, betez ere, egile ezaguna dutenak sartzen dira.


    Bigarren multzo batean abesti herrikoiak daude, Soraluzeko inguruan edota Euskal Herri osoan ezagunak. Ezin asmatu nun sortu diren eta nola zabaldu diren.


    Azkenik, beste herri batetik "ekarritakoak" leudeke; hau da, etorkinek beraiekin ekarrita edota alboko herri batekoak pasata.


    ==Erlijiosoak==
    Ezoziko Ama (eu)
    San Roke goratzarre (eu)
    Zeruko erregiña (eu)


    ==Aintzinatasuna==
    Abesti erdiak herrikoak izanik, zaila da noizkoak diren eta egilea asmatzea.


    ==Gabon kantak==
    Jatorri eta egile ezaguna dutenen artean, zaharrena 1818koa da, [[Canción al Rey y a la Reyna (eu)|Canción dedicada al Rey y a la Reyna N.S.Q.D.G.]], eta berriena XXI mendekoa, berrehun urte geroagokoa, [[Atxolin biribilketa (eu)|Atxolin biribilketa]].
    Gabon gabonete (eu)
    Iru errege datoz (eu)
    Jesus yaio zan (eu)


    Baina abesti gehienak bi momentuei erantzuten diete: gerra aurreko aratosteei batzuk, eta 1960-1980 tarteari besteak.


    ==Jaietakoak==
    Iriarena (eu) Zezena dator arkupetik (eu)
    Plazentziako bandia (eu) Nire Plazentziatxo (eu)
    Plazentziatarrak esaten dotse (eu)
    Brasil eta Argentina (eu)


    ==Egileak==
    ::<small>Gehiago jakiteko, sakatu  [[Musikagileak (eu)| ''hemen''].</small>


    ==Politika==
    Arestian esan dugu moduan, gehienak herrikoiak dira; hau da, egile ezagunik gabekoak.
    Gure Karlos erregeaz (eu)
    Hau da barregarria (eu)


    Hala ere, kasu batzuetan izenak ezagutzen ditugu: [[Ascensio Gurruchaga (eu)|Ascensio Gurruchaga]], Domentx Ucin, Ines Mari Maiztegi, [[Manuel Tapia (eu)|Manuel Tapia]], Juan Bautista Gisasola. Doinuaz gain, hitzak gehienetan beraienak dira, baina inoiz Anton Oregi, [[Policarpo Larrañaga (eu)|Policarpo Larrañaga]] eta [[Idazleak (eu)#Unamuno Loidi, Arianne|Arianne Unamuno]]renak.


    ==SailkaTu gabekoak==
    Aipamen berezia merezi du [[Ander Ezenarro (eu)|Ander Ezenarro]]-k, hamar bat abesti laga zituenak.
    Aita San Migel Iurretako (eu)
     
    Amillatei ta Marixa (eu)
     
    Asko lagunengandik (eu)
    ==Hizkuntza==
    Beti asarre dago (eu)
    Abesti gehien gehienak (49tik 43) euskaraz daude. Baina, sasoi batean gipuzkeraren eragina alde batetik (esateko, Ander Ezenarro Irungoa zen) eta azken urteetan batuarena, Soraluzeko euskalkian daudenak ez dira asko.
    Bi eta iru bider (eu)
     
    Canción al Rey y a la Reyna (eu)
    Bakar batzuk gaztelaniaz daude, elebitan, latinez... Azkenik, ez dira ahaztu behar hitz gabeko doinu soilak.
    El que tenga una maleta (eu)
    Etorri nintzanian (eu)
    Zotz egiteko kantetan bost euskarazkoak dira, bat gaztelaniaz dago, beste bat elebitan eta azkena, agian, frantzesez.
    Nik baditut iru tatxa (eu)
     
    Or goyan etxia (eu)
     
    Peru ekarzazu (eu)
    ==Gaiak==
    Espero denez, mota guztietako abesti eta doinuak bildu dira Soraluzen. Gehienak jaietakoak (kalejirakoak, aratostekok…) badira ere, beste tankerakoak ere jaso dira: umorekoak, ume kantak, erlijiosoak, kutsu politikoak…
     
    Hona hemen sailkapen posible bat (abesti eta doinu batzuk bi edo hiru multzotan agertzen dira).
     
    ===Kalejirak===
    * Atxolin biribilketa
    * Aupa Soraluze!
    * Brasil eta Argentina
    * El que tenga una maleta
    * Nire Plazentziatxo
    * Plazentziako bandia
    * Plazentziatarrak esaten dotse
    * Santa Ageda (erromerian)
    * Santa Ageda abestia
    * Zezena dator arkupetik
     
    ===Aratosteak===
    * Aratoste hontako
    * Arraunlariak
    * Baserriko ezkontza
    * Beti asarre dago
    * De Francia venimos
    * Lisiberak
    * Pintoriak
    * Sorgiñak
    * Sorgiñena
    * Sudango Sultana
    * Zapatari ta andra-gizonak
    * Zapatariak
     
    ===Umorezkoak===
    * Aita San Migel Ixurretako
    * Amillatei ta Marixa
    * Ezkontza ostekoak
    * Nik baditut iru tatxa
    * Plazentzian antzinatik
     
    ===Ume kantak===
    * Aitxaitxa ta amama
    * Ama murgil
    * Atxia motxia
    * Juanito potxolo
    * Kukumixo abestia
    * Zotz egiteko kantak
     
    ===Gabon kantak===
    * Bi eta iru bider
    * Gabon gabonete
    * Iru errege datoz
    * Jesus yaio zan
    * Or goyan etxia
    * Peru ekarzazu
     
    ===Erlijiosoak===
    * Aleluia
    * Ezoziko Ama
    * Ezoziko Ama maiteari
    * San Roke goratzarre
    * Santa Ageda (erromerian)
    * Santa Ageda abestia
    * Zeruko erregiña
     
    ===Politikoak===
    * Canción al Rey y a la Reyna
    * Gure Karlos erregeaz
    * Hau da barregarria
     
    ===Ereserkiak===
    * Aupa Soraluze!
    * Canción al Rey y a la Reyna
    * Ezoziko Ama
    * Ezoziko Ama maiteari
    * Kukumixo abestia
    * Placencia tiene su entrada
    * Zeruko erregiña
     
    ===Kanpotik ekarriak===
    * Aita San Migel Ixurretako
    * Aratoste hontako
    * Asko lagunengandik
    * Etorri nintzanian
    * Iru errege datoz
    * Jesus yaio zan
    * Nik baditut iru tatxa
    * Peru ekarzazu
     
     
    ==Erreferentziak==
     
    [[Kategoria: Herriko abestiak]]
    [[Kategoria: Soraluze]]

    Hauxe da oraingo bertsioa, 20:34, 1 apirila 2021 data duena

    Soraluzeko abesti eta doinuak

    Soraluzeko abesti eta doinuak multzoa osatzeko hiru irizpide erabili dira. Alde batetik, Soraluzen "betidanik" abestu direnak; gero, adituek Soraluzen jasotakoak; azkenik, Soraluzen sortu diren abesti eta doinuak.


    Iturriak

    Soraluzeko abesti eta doinu multzo hau biltzeko hainbat iturri erabili izan dira.

    Iturri oparoena soraluzetarren memoria izan da.

    Halan da be, Soraluzen bertan beste bi iturri antolatuagoak topa ditugu. Alde batetik, Eustaki Maiztegik, Txiket-ek, osatutako Ander Ezenarroren abesti bilduma. Eta bestetik Don Ascencio Gurruchaga funtsa.

    Honetaz gain, Ramiro Larrañagaren Soraluze-Placencia de las Armas. Monografía histórica liburuan hainbat abesti agertzen dira, herrikoiak batzuk eta egile ezaguna dutenak besteak.

    Azkenik, Interneten bidez Resurrección Maria Azkueren Cancionero Popular Vasco-n lau abesti agertu dira, Aita Donostiaren Euskel Eres-Sorta-n beste lau, beste bat Antonio Zavalaren Euskal Erromantzeak bilduman eta Madrilgo Liburutegi Nazionalean ere beste bat.


    Jatorria

    Hiru multzo daude. Gehienak Soraluzen sortuak edo egokituak izan dira. Hemen, betez ere, egile ezaguna dutenak sartzen dira.

    Bigarren multzo batean abesti herrikoiak daude, Soraluzeko inguruan edota Euskal Herri osoan ezagunak. Ezin asmatu nun sortu diren eta nola zabaldu diren.

    Azkenik, beste herri batetik "ekarritakoak" leudeke; hau da, etorkinek beraiekin ekarrita edota alboko herri batekoak pasata.


    Aintzinatasuna

    Abesti erdiak herrikoak izanik, zaila da noizkoak diren eta egilea asmatzea.

    Jatorri eta egile ezaguna dutenen artean, zaharrena 1818koa da, Canción dedicada al Rey y a la Reyna N.S.Q.D.G., eta berriena XXI mendekoa, berrehun urte geroagokoa, Atxolin biribilketa.

    Baina abesti gehienak bi momentuei erantzuten diete: gerra aurreko aratosteei batzuk, eta 1960-1980 tarteari besteak.


    Egileak

    Gehiago jakiteko, sakatu [[Musikagileak (eu)| hemen].

    Arestian esan dugu moduan, gehienak herrikoiak dira; hau da, egile ezagunik gabekoak.

    Hala ere, kasu batzuetan izenak ezagutzen ditugu: Ascensio Gurruchaga, Domentx Ucin, Ines Mari Maiztegi, Manuel Tapia, Juan Bautista Gisasola. Doinuaz gain, hitzak gehienetan beraienak dira, baina inoiz Anton Oregi, Policarpo Larrañaga eta Arianne Unamunorenak.

    Aipamen berezia merezi du Ander Ezenarro-k, hamar bat abesti laga zituenak.


    Hizkuntza

    Abesti gehien gehienak (49tik 43) euskaraz daude. Baina, sasoi batean gipuzkeraren eragina alde batetik (esateko, Ander Ezenarro Irungoa zen) eta azken urteetan batuarena, Soraluzeko euskalkian daudenak ez dira asko.

    Bakar batzuk gaztelaniaz daude, elebitan, latinez... Azkenik, ez dira ahaztu behar hitz gabeko doinu soilak.

    Zotz egiteko kantetan bost euskarazkoak dira, bat gaztelaniaz dago, beste bat elebitan eta azkena, agian, frantzesez.


    Gaiak

    Espero denez, mota guztietako abesti eta doinuak bildu dira Soraluzen. Gehienak jaietakoak (kalejirakoak, aratostekok…) badira ere, beste tankerakoak ere jaso dira: umorekoak, ume kantak, erlijiosoak, kutsu politikoak…

    Hona hemen sailkapen posible bat (abesti eta doinu batzuk bi edo hiru multzotan agertzen dira).

    Kalejirak

    • Atxolin biribilketa
    • Aupa Soraluze!
    • Brasil eta Argentina
    • El que tenga una maleta
    • Nire Plazentziatxo
    • Plazentziako bandia
    • Plazentziatarrak esaten dotse
    • Santa Ageda (erromerian)
    • Santa Ageda abestia
    • Zezena dator arkupetik

    Aratosteak

    • Aratoste hontako
    • Arraunlariak
    • Baserriko ezkontza
    • Beti asarre dago
    • De Francia venimos
    • Lisiberak
    • Pintoriak
    • Sorgiñak
    • Sorgiñena
    • Sudango Sultana
    • Zapatari ta andra-gizonak
    • Zapatariak

    Umorezkoak

    • Aita San Migel Ixurretako
    • Amillatei ta Marixa
    • Ezkontza ostekoak
    • Nik baditut iru tatxa
    • Plazentzian antzinatik

    Ume kantak

    • Aitxaitxa ta amama
    • Ama murgil
    • Atxia motxia
    • Juanito potxolo
    • Kukumixo abestia
    • Zotz egiteko kantak

    Gabon kantak

    • Bi eta iru bider
    • Gabon gabonete
    • Iru errege datoz
    • Jesus yaio zan
    • Or goyan etxia
    • Peru ekarzazu

    Erlijiosoak

    • Aleluia
    • Ezoziko Ama
    • Ezoziko Ama maiteari
    • San Roke goratzarre
    • Santa Ageda (erromerian)
    • Santa Ageda abestia
    • Zeruko erregiña

    Politikoak

    • Canción al Rey y a la Reyna
    • Gure Karlos erregeaz
    • Hau da barregarria

    Ereserkiak

    • Aupa Soraluze!
    • Canción al Rey y a la Reyna
    • Ezoziko Ama
    • Ezoziko Ama maiteari
    • Kukumixo abestia
    • Placencia tiene su entrada
    • Zeruko erregiña

    Kanpotik ekarriak

    • Aita San Migel Ixurretako
    • Aratoste hontako
    • Asko lagunengandik
    • Etorri nintzanian
    • Iru errege datoz
    • Jesus yaio zan
    • Nik baditut iru tatxa
    • Peru ekarzazu


    Erreferentziak

    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Herriko_abestiak_(eu)&oldid=23271"(e)tik jasota