«Pedro de Placencia (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    (Orria sortu da. Edukia: {{Pertsona (eu) | izena = Pedro de Placencia | irudia = Argazkirik_ez.jpg | jaio = XV mendea | hil = XVI mendea | profila = Hargina }} ==Bizitza== Pedro de...)
     
    No edit summary
     
    (Erabiltzaile berak tartean egindako 12 ekarpen ez dira erakusten)
    4. lerroa: 4. lerroa:
      | jaio    = XV mendea
      | jaio    = XV mendea
      | hil    = XVI mendea
      | hil    = XVI mendea
      | profila = Hargina
      | profila = Maisu hargina <br> Kontratista militarra
    }}
    }}


    ==Bizitza==
    ==Bizitza==
    Pedro de Placencia hargina zen, soraluzetarra. XV eta XVI mende artean bizi zen.
    Pedro de Placencia hargina zen, soraluzetarra. XV eta XVI mende artean bizi zen.
    Espainiako Fernando erregeak Nafarroa konkistatu zuenean, Orreaga inguruan Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María izenekoa eraiki zuten.
    Pedro de Placencia izan zen bertako hargin bat. Iruñan gordetzen diren agirien arabera, 1516 urtean Hastategi tokia aztertzen Juan Rena eta Pedro de Malpasorentzat (gotorleku berriak egiteko arduradunak).
    Hurrengo hilabetetan hainbat lan egin zituen bertan. Bertako hargin naguzia izango zen, ze Juan Pérez jaunak, Pedro de Placenciaren fiatzaileak, Juan Renari esan zion gainontzeko harginei kentzeko fidantza.
    Carta a Juan Rena comunicando la intención de Juan Pérez, fiador de Pedro de Placencia, de anular la fianza por la adjudicación de las obras de El Peñón a otros maestros canteros (Pamplona, 19-8-1517)
    1517ko urrian 29.200 marabedi ordaindu zioten, 31 horma egiteagatik.
    Hilabete geroago, urte bereko azaroan, beste 390 dukat ordaindu zioten 39 hormengatik (baliteke ordainketa berbera izatea?)
    Eta azaro hartan Pedro de Placenciak beste kontratu sinatu zuen, “kare eta harrizkoak beste 50 horma” egiteko.


    Jatorrizko abizena ez zen Placencia izango, segururena. Baina Soraluzetik irtenda Nafarrora joan zenez, bertan [[Abizenak (eu)|abizena]] aldatuko zioten jatorria adierazteko: Pedro de [[Placencia abizena (eu)|Placencia]].
    [[Fitxategi: Pedro_de_Placencia._Sinadura.jpg | thumb | 800px | center | Pedro de Placenciaren sinadura (1517)]]
    Aragoiko Fernando erregeak Nafarroa konkistatu zuenean (1512), Hastategi tontorrean ''Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María'' izenekoa eraiki zuten. Pedro de Placencia izan zen bertako maisu hargin bat, garrantzitsuena agian.
    Iruñan gordetzen diren agirien arabera, 1516 urterako Hastategin zegoen lanean, eta Iruñeko Juan Rena arduradun nagusiari hustuketak bidaltze zizkion<ref>[http://www.navarra.es/home_es/Temas/Turismo+ocio+y+cultura/Archivos/Programas/Archivo+Abierto/Documentos/Carta-de-Pedro-de-Placencia-a-Juan-Rena-sobre-las-obras-en-la-fortaleza-de-El-Penon-de-San-Juan-de-Santa-Maria-y-la-llegada-de-Malpaso_h6jdIOUs*HzeoYLQyRq*Fg Carta de Pedro de Placencia a Juan Rena sobre las obras en la fortaleza de El Peñón de San Juan de Santa María y la llegada de Malpaso] (Eiheralarre 1516/09/20). Nafarroako Artxibo Orokorra.</ref>.
    Lanak eskuratzeko Pedro de Placenciak fidatzaile bat aurkeztu izan behar zuen, Juan Pérez izenekoa. Honek, Pedro de Placenciaz gain, beste hargin batzuren lana bermatzen zuen. Pedro de Placencia bertako maisu hargin nagusienetakoa izango zen, ze 1517ko abuztutik aurrera Juan Pérez honek Pedro de Placencia bakarrik babestu zuen, gainontzeko hargineei bermea kenduz<ref>[http://www.navarra.es/home_es/Temas/Turismo+ocio+y+cultura/Archivos/Programas/Archivo+Abierto/Documentos/Expediente-de-adjudicacion-del-destajo-para-las-obras-en-la-fortaleza-de-El-Penon-de-San-Juan-de-Santa-Maria-a-favor-de-Domingo-de-Apalasagasti-y-Juan-de-Arrese-maestros-canteros-vecinos-de-Asteasu_UqXS-4kuK5rZjaDIrIX45g Carta a Juan Rena comunicando la intención de Juan Pérez, fiador de Pedro de Placencia, de anular la fianza por la adjudicación de las obras de El Peñón a otros maestros canteros] (Iruña 1517/08/19). Nafarroako Artxibo Orokorra.</ref>.
    [[Fitxategi: Pedro_de_Placencia._Gutuna.jpg | thumb | 400px | left | Pedro de Placenciaren gutuna (1517)]]
    Hurrengo urtean ordainketa batzuk egin zioten<ref>[http://www.navarra.es/home_es/Temas/Turismo+ocio+y+cultura/Archivos/Programas/Archivo+Abierto/Documentos/Registro-de-gastos-de-Juan-Rena-por-contratos-de-destajo-y-socorros-de-obras_2PQKZ5Kt9hnDbZlTFmxzKg Pagos por obras de El Peñón de San Juan de Santa María, rematadas por Pedro de Placencia] (1517).Nafarroako Artxibo Orokorra.</ref>. Eta 1517ko urrian 29.200 marabedi ordaindu zioten, 31 horma egiteagatik<ref>[http://www.navarra.es/home_es/Temas/Turismo+ocio+y+cultura/Archivos/Programas/Archivo+Abierto/Documentos/Expediente-de-adjudicacion-del-destajo-para-las-obras-en-la-fortaleza-de-El-Penon-de-San-Juan-de-Santa-Maria-a-favor-de-Domingo-de-Apalasagasti-y-Juan-de-Arrese-maestros-canteros-vecinos-de-Asteasu_UqXS-4kuK5rZjaDIrIX45g  Recibo de Pedro de Placencia de 29.200 maravedís entregados por Juan Rena para pago de 31 tapias labradas] (Donibane Garazi 1517/10/16). Nafarroako Artxibo Orokorra.</ref>. Hilabete geroago, urte bereko azaroan, beste 390 dukat ordaindu zioten 39 hormengatik<ref>
    [http://www.navarra.es/home_es/Temas/Turismo+ocio+y+cultura/Archivos/Programas/Archivo+Abierto/Documentos/Expediente-de-adjudicacion-del-destajo-para-construir-50-tapias-en-la-fortaleza-de-El-Penon-de-San-Juan-de-Santa-Maria-a-favor-de-Pedro-de-Placencia-maestro-cantero-vecino-de-Placencia_qg2ORjcRPPHwq1RzNRpihw Traslado del contrato... con Pedro de Placencia, maestro cantero, vecino de Placencia,... y del pago de 390 ducados por la ejecución de 39 tapias] (Pamplona, 23-11-1517).</ref> Baliteke aurreko ordainketa berbera izatea?
    Azkenik, azaro hartan Pedro de Placenciak beste kontratu sinatu zuen, “kare eta harrizkoak beste 50 horma” egiteko<ref>.
    [http://www.navarra.es/home_es/Temas/Turismo+ocio+y+cultura/Archivos/Programas/Archivo+Abierto/Documentos/Expediente-de-adjudicacion-del-destajo-para-construir-50-tapias-en-la-fortaleza-de-El-Penon-de-San-Juan-de-Santa-Maria-a-favor-de-Pedro-de-Placencia-maestro-cantero-vecino-de-Placencia_qg2ORjcRPPHwq1RzNRpihw Expediente de adjudicación del destajo para construir 50 tapias en la fortaleza de El Peñón de San Juan de Santa María a favor de Pedro de Placencia, maestro cantero, vecino de Placencia] (Pamplona, 23-11-1517). Nafarroako Artxibo Orokorra.</ref>.
    Lan honetaz gain, ez da Pedro de Placenciaren beste arrastorik gordetzen.




    ==Ondorengoak==
    ==Ondorengoak==
    Hurrengo urteetan badaude Placencia izenekoak Nafarroako agirietan, segururena Pedro de Placenciaren ondorengoak.
    Dena dela, hurrengo berrehun urtetan badaude Placencia izenekoak Nafarroako agirietan, segururena Pedro de Placenciaren ondorengoak.
    1550ko hamarkadan Zangozan beste Pedro de Placencia agertzen da, “el castellano” gaitzizena zuena. Pedro de Placencia harginak gaztelarrekin Nafarroara etorri zenez, oso litekeena da semea izatea.
     
    Baina adar luzeena Garesekoa da. 1550-1690 artean Placencia abizena duten hainbat lagun agertzen dira: Juan (galtzagile), Miguel, Pedro, Juan eta Juan Antonio (kandelagilea).
    Esateko, 1550ko hamarkadan Zangozan beste Pedro de Placencia agertzen da, “el castellano” gaitzizenarekin. Kontutan hartuta Pedro de Placencia soraluzetarra gaztelarrekin Nafarroara etorri zenez, oso litekeena da haren semea izatea.
     
    Baina adar luzeena Garesekoa da. 1550-1690 artean Placencia abizena duten hainbat lagun agertzen dira: Juan (galtzagile), Miguel, Pedro, Juan eta Juan Antonio (kandelagile).
     
     
    [[Fitxategi: Hastategi._Hegoaldetik_(Rafael_Bartolomé_2008).jpg | thumb | 800px | center | Hastategi hegoaldetik (Rafael Bartolomé 2008)]]
    ==Hastategiko gotorlekua: ''Chateau-Pignon''==
    1512 urtean Aragoiko Fernando Katolikoaren gudarosteak, Albako dukearen agindupean, Nafarroa osoa konkistatu zuen, Benafarroa barne.
     
    Nafarroako erregeek, Albret-eko Juan IIIak eta Foix-eko Katalinak, Biarnoko beren lurretara ihes egin behar izan zuten. Urte hartan bertan, eta 1516 urtean berriro ere, erresuma berreskuratzen saiatu ziren, baina alferrik.
     
    Bitartean, eta erasoei eusteko, Albako dukeak Nafarroaren defentsarako gotorlekuak antolatzea erabaki zuen, eta horretarako Juan Rena izendatu zuen, eta Pedro de Malpaso lanen maisu aztertzailea izan zen. Beraien ardura aldekoen hiri eta gaztelu batzuk berreraiki (Iruñako gotorlekua, Santiagoko monastegia, Ilunberri, Amaiur…), kontrakoenak bota eta berriak jasotzea zen.
     
    Gotorleku berri hauetako bat Orreaga inguruan eraiki zuten, Donibane Garazitik hegoaldera zetorren bide zaharraren gainean, Hastategi<ref>[https://www.mendikat.net/eu/com/mount/1746 Hastategi]. Mendikat (Javier Urrutia 2001).</ref> mendi tontorrean (Eiheralarre udalerrian): "Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María" izenekoa. Oso litekeena da aurretik beste eraikinen bat bertan egotea, baina ez da ezer gordetzen.
     
    Lanak oso goiz hasi zituzten (1513), eta 1521 urtean oraindik konponketak egiten ari ziren. Dena dela, alperrik hartu zituzten lan guztiak, ze 1521 urteko udaberrian Albret-eko Juan-aren gudarostea Nafarroan sartu zen, nafarrak altxatzen ziren bitartean, eta hamabost egunotan Nafarroa osoa hartu eta Logroño bera setiatu zuten.
     
    Ez zen asko iraun garaipena: udan Carlos V-ak eraso zuen atzera eta, urtebete geroago, 1522ko uztailak 22an, Amaiur gazteluak amore eman zuen. 
     
    [[Fitxategi: Konbentzioaren_Gerra._Hastategiko_gaztelua.jpg | thumb | right | 300px | Chateau-Pignonen konkista Konbentzioaren Gerra]]
    Hurrengo urteetan gaztelarrek Benafarroa ere konkistatu zuten, eta galdu, eta hartu, eta galdu... azkenean nafar erregeen eskutan geratu zen, eta harekin "Peñón de San Juan de Santa María" gotorlekua ere. XVI mende bukaeran (1596) Nafarroako Enrike IIIa Frantziako Enrike IV bilakatu zenean, frantsesek erabili zuten gaztelua: "Château Pignon" esan zioten.
     
    Azkenik, [[Konbentzioaren Gerra (eu)|Konbentzioaren Gerra]] (1793-1795) sortu zenean, Ventura Caro jeneral espainiarrak, bere 4.000 soldaduekin, eraso zuen gaztelua; Frantziak 4.500 bat soldadu bialdu zituen defendatzeko. Azkenean, espainiarrek Chateau-Pignon hartu, zeharo desegin eta atzera bueltatu ziren.


    Gaur egunean ondarrak besterik ez dira geratzen. 2014 eta 2015 urteetan ''Eusko Arkeologia'' elkarteak miaketa arkeologikoak egin zituen<ref>[https://files.eke.eus/pdf/chateau-pignon-eusko-arkeologia.pdf Rapport des opérations archéologiques 2014 et 2015]. Christian Normand ''et al.'' (frantsesez).</ref>.


    ==Hastategiko gotorlekua==
    <gallery>
    1512 urtean Aragoiko Fernando Katolikoaren gudarosteak, Albako dukearen agindupean, Nafarroa osoa konkistatu zuen, Benafarroa barne. Nafarroako erregeek, Albret-eko Juan IIIak eta Foix-eko Katalinak, Biarnoko beren lurretara ihes egin behar izan zuten.
      Hastategi._Chateau_Pignon-en_harresiak_(Oscar_Elortza_2009).jpg | Harresiak <br> (Oscar Elorza 2009)
    Urte hartan berta, eta 1516 urtean berriro ere, Nafarroako erregeak erresuma berreskuratzen saiatu ziren, baina alferrik.
      Hastategi._Chateau_Pignon-en_hondarrak_(Oscar_Elorza_2009).jpg | Hondarrak <br> (Oscar Elorza 2009)
    Bitartean, eta erasoei eusteko, Albako dukeak aldekoen hiri eta gaztelu batzuk berreraiki (Iruñako gotorlekua, Santiagoko monastegia, Ilunberri, Amaiur…), kontrakoenak bota eta berriak jaso zituen. Ardura nagusia Juan Rena jaunari eman zion, eta Pedro de Malpaso izandetu zuten maisu aztertzailea.
    </gallery>
    Gotorleku berri hauetako bat Orreagaren inguruan eraiki zuten, Donibane Garazitik hegoaldera zetorren bide zaharraren gainean, Hastategi mendi tontorrean (Eiheralarre udalerrian): Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María izenekoa. Oso litekeena da aurretik beste eraikinen bat egotea, baina ez da ezer gordetzen.
    Ondo bizkor eraiki zuten, 1516 urtean bertan proiektua egin eta 1519rako bukatuta zegoen. Dena dela, alperrik eraiki zuten, ze 1521 urtean Albret-eko Juan-aren gudarostea Nafarroan sartu zen, nafarrak altxatzen ziren bitartean, eta hamabost egunotan Nafarroa osoa hartu zuten eta Logroño bera setiatu zuten.
    Ez zen asko iraun garaipena. Carlos V atzera eraso zuen, eta 1522ko uztailak 22an Amairur gazteluak eman zuen.   
    Benafarroa ez zuten konkistatu, eta Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María gaztelua Nafarroako erresuman geratu zen. Urteekin, Nafarroako Enrike IIIa Frantziako Enrike IV bilakatu zenean, frantsesak erabili zuten gaztelua. Chateau Pignon esan zioten.
    Konbentzio gerran (1793-1795) Chateau-Pignon-en Frantziako 4.500 bat soldadu zegoen. Ventura Caro jeneral espainiarrak, bere 4.000 soldaduekin, eraso zuen gaztelua: hartu, zeharo desegin zuen eta atzera bueltatu zen. Gaur egunean ondarrak besterik ez dira geratzen.




    ==Kokapena==
    ==Kokapena==
    Hastategi tontorra Benafarroan dago, mugatik bizpahiru kilometrotara.
    [https://www.google.es/maps/@43.077493,-1.259034,17z?hl=eu ''(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)'']
    {{#display_map: 43.077493, -1.259034 |height=600 |zoom=14 | type=earth}}




    ==Erreferentziak==
    ==Erreferentziak==


    [[Kategoria: Pertsona ezagunak]]
    [[Kategoria: Beste pertsona ezagunak]]
    [[Kategoria: Soraluze-Placencia izenekoak]]
    [[Kategoria: Soraluze-Placencia izenekoak]]
    [[Kategoria: XVI. mendeko historia]]

    Hauxe da oraingo bertsioa, 20:36, 31 uztaila 2022 data duena

    Pedro de Placencia
    Argazkirik ez.jpg
    Jaio XV mendea
    Hil XVI mendea
    Profila Maisu hargina
    Kontratista militarra


    Bizitza

    Pedro de Placencia hargina zen, soraluzetarra. XV eta XVI mende artean bizi zen.

    Jatorrizko abizena ez zen Placencia izango, segururena. Baina Soraluzetik irtenda Nafarrora joan zenez, bertan abizena aldatuko zioten jatorria adierazteko: Pedro de Placencia.

    Pedro de Placenciaren sinadura (1517)

    Aragoiko Fernando erregeak Nafarroa konkistatu zuenean (1512), Hastategi tontorrean Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María izenekoa eraiki zuten. Pedro de Placencia izan zen bertako maisu hargin bat, garrantzitsuena agian.

    Iruñan gordetzen diren agirien arabera, 1516 urterako Hastategin zegoen lanean, eta Iruñeko Juan Rena arduradun nagusiari hustuketak bidaltze zizkion[1].

    Lanak eskuratzeko Pedro de Placenciak fidatzaile bat aurkeztu izan behar zuen, Juan Pérez izenekoa. Honek, Pedro de Placenciaz gain, beste hargin batzuren lana bermatzen zuen. Pedro de Placencia bertako maisu hargin nagusienetakoa izango zen, ze 1517ko abuztutik aurrera Juan Pérez honek Pedro de Placencia bakarrik babestu zuen, gainontzeko hargineei bermea kenduz[2].

    Pedro de Placenciaren gutuna (1517)

    Hurrengo urtean ordainketa batzuk egin zioten[3]. Eta 1517ko urrian 29.200 marabedi ordaindu zioten, 31 horma egiteagatik[4]. Hilabete geroago, urte bereko azaroan, beste 390 dukat ordaindu zioten 39 hormengatik[5] Baliteke aurreko ordainketa berbera izatea?

    Azkenik, azaro hartan Pedro de Placenciak beste kontratu sinatu zuen, “kare eta harrizkoak beste 50 horma” egiteko[6].

    Lan honetaz gain, ez da Pedro de Placenciaren beste arrastorik gordetzen.


    Ondorengoak

    Dena dela, hurrengo berrehun urtetan badaude Placencia izenekoak Nafarroako agirietan, segururena Pedro de Placenciaren ondorengoak.

    Esateko, 1550ko hamarkadan Zangozan beste Pedro de Placencia agertzen da, “el castellano” gaitzizenarekin. Kontutan hartuta Pedro de Placencia soraluzetarra gaztelarrekin Nafarroara etorri zenez, oso litekeena da haren semea izatea.

    Baina adar luzeena Garesekoa da. 1550-1690 artean Placencia abizena duten hainbat lagun agertzen dira: Juan (galtzagile), Miguel, Pedro, Juan eta Juan Antonio (kandelagile).


    Hastategi hegoaldetik (Rafael Bartolomé 2008)

    Hastategiko gotorlekua: Chateau-Pignon

    1512 urtean Aragoiko Fernando Katolikoaren gudarosteak, Albako dukearen agindupean, Nafarroa osoa konkistatu zuen, Benafarroa barne.

    Nafarroako erregeek, Albret-eko Juan IIIak eta Foix-eko Katalinak, Biarnoko beren lurretara ihes egin behar izan zuten. Urte hartan bertan, eta 1516 urtean berriro ere, erresuma berreskuratzen saiatu ziren, baina alferrik.

    Bitartean, eta erasoei eusteko, Albako dukeak Nafarroaren defentsarako gotorlekuak antolatzea erabaki zuen, eta horretarako Juan Rena izendatu zuen, eta Pedro de Malpaso lanen maisu aztertzailea izan zen. Beraien ardura aldekoen hiri eta gaztelu batzuk berreraiki (Iruñako gotorlekua, Santiagoko monastegia, Ilunberri, Amaiur…), kontrakoenak bota eta berriak jasotzea zen.

    Gotorleku berri hauetako bat Orreaga inguruan eraiki zuten, Donibane Garazitik hegoaldera zetorren bide zaharraren gainean, Hastategi[7] mendi tontorrean (Eiheralarre udalerrian): "Fortaleza del Peñón de San Juan de Santa María" izenekoa. Oso litekeena da aurretik beste eraikinen bat bertan egotea, baina ez da ezer gordetzen.

    Lanak oso goiz hasi zituzten (1513), eta 1521 urtean oraindik konponketak egiten ari ziren. Dena dela, alperrik hartu zituzten lan guztiak, ze 1521 urteko udaberrian Albret-eko Juan-aren gudarostea Nafarroan sartu zen, nafarrak altxatzen ziren bitartean, eta hamabost egunotan Nafarroa osoa hartu eta Logroño bera setiatu zuten.

    Ez zen asko iraun garaipena: udan Carlos V-ak eraso zuen atzera eta, urtebete geroago, 1522ko uztailak 22an, Amaiur gazteluak amore eman zuen.

    Chateau-Pignonen konkista Konbentzioaren Gerra

    Hurrengo urteetan gaztelarrek Benafarroa ere konkistatu zuten, eta galdu, eta hartu, eta galdu... azkenean nafar erregeen eskutan geratu zen, eta harekin "Peñón de San Juan de Santa María" gotorlekua ere. XVI mende bukaeran (1596) Nafarroako Enrike IIIa Frantziako Enrike IV bilakatu zenean, frantsesek erabili zuten gaztelua: "Château Pignon" esan zioten.

    Azkenik, Konbentzioaren Gerra (1793-1795) sortu zenean, Ventura Caro jeneral espainiarrak, bere 4.000 soldaduekin, eraso zuen gaztelua; Frantziak 4.500 bat soldadu bialdu zituen defendatzeko. Azkenean, espainiarrek Chateau-Pignon hartu, zeharo desegin eta atzera bueltatu ziren.

    Gaur egunean ondarrak besterik ez dira geratzen. 2014 eta 2015 urteetan Eusko Arkeologia elkarteak miaketa arkeologikoak egin zituen[8].


    Kokapena

    Hastategi tontorra Benafarroan dago, mugatik bizpahiru kilometrotara. (Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

    Mapa kargatzen...


    Erreferentziak