«Santa Maria la Real eliza. 1950ko hamarkadaren lanak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 23:13, 21 urtarrila 2021 data duena

Gerraosteko lehen urteak latzak izan ziren, baina 1950ko hamarkadan gauzak hobetzen hasi ziren, ekonomikoki behintzat.

Orduko parrokoek aprobetxatu zuten elizan hainbat aldaketa eta hobekuntza egiteko.

Porlan sasoia: Soraluce zinema, sakristia, terrazak...

Itokinena aspaldiko arazoa zen, eta XX mendeak "behin betiko" konponbidea eskaintzen zuen: porlana. Gainera, eta beste herri askotan bezela, Soraluzeko aisialdi aukerak zabaltzeko (eta kontrolatzeko ere) asmoarekin zinema berria egitea bururatu zitzaion^[1].

Frontoitik
Zeleta bidetik
(Indalecio Ojanguren)
Zeleta bidetik
(Indalecio Ojanguren)
Zeleta bidetik
(Indalecio Ojanguren)
Parrokia eta frontoia
Frontoian foballean

Beraz, hegoaldeko kaperen ondoan, Frontoiaren aldean, Soraluce zinema eraiki zuten. Azpian sakristia berria (komuna eta guzti!) eta bulego bat antolatu zuten, elizatik sartzen zela.

XX mende hasieratik kaperen gainean aretoak eraiki zituzten, baina itokinen arazoa zuten. Orduan, zinemarekin batera, areto hauen teilatuak kendu eta porlanezko terraza ureztatuak jarri zituzten.

Eta iparraldeko kaperen gainean gauza bera: teilatuak kendu eta porlana jarri. Azpitik ere kaperak porlanezko sabai lauekin geratu ziren.

Teilatu eta porlanezko terrazak
Soraluce zinema
Dorrea eta Soraluze zinema
(Garikoitz Estornés 1997)
Sakristia
(Arantza Cuesta Ezeiza)

Erretaula eta eskudelak eta pulpitoa

Barrutik ere elizaten itxura hobetu zuten, beti garaiko estiloa jarraituz. Hiru izan ziren aldaketa nagusiak, zoru berria, erretauleko azpikaldea eta pulpitua.

Zoruan garai bateko sepulturak zeuden, egurrezkoak. Nahiz eta barruko hezurrak aspaldi aterata izan, familia bakoitzak bere sepultura zuen, hileta edota urteurrenetan bertan argizaiolak edo argimutilak pizteko. 1950ko hamarkadan terrazoz estali zuten zoru osoa, garbiagoa eta politagoa zelakoan.

Garai hartako debozioak indartzeko asmoz, erretaula nagusiko azpikaldean bi medailoi handi jarri zituzten, Jesusen Bihotza eta MAriaren Bihotza irudikatuz.

Azkenik, mikrofonoak eta bozgailuak jarri zituzten. Eta orduan pulpitu zaharra kendu zuten eta San Andres ermitara eruan. Pulpitu hau, Berpizkunde garaikoa, elizaren erdi-erdian zegoen, eskumako paretaren kontra; hau da, eleiztar guztien erdian, predikua hobeto heltzeko denei.

Pulpitu zaharraren ordez presbiterioan marmolezko bi jarri zituzten, ezker-eskuma. Eta presbiterioan zegoen burdinezko errejeria ere kendu zuten^[2], pulpitu berriekin bat zetozen marmolezko eskudelekin ordeztuz.

Erretaula nagusi zaharra (Indalecio Ojanguren)
Erretaula nagusia aldatuta
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Erretaula nagusia aldatuta
Labegaraietako San Jose eliza
(Indalecio Ojanguren 1957)

Oharra: Erretaula XXI mendeko zaharberritzerakoan lehengoratu zuten, eta pulpitu berriak kendu ere.

Santa Barbara kapera

Soraluce zinema egiterakoan sakristia bere azpian antolatu zuten, eta zaharraren tokia, eskumako bigarren kapera, hutsik geratu zen.

Hura betetzeko kapera berria egitea bururatu zitzaien, eta Santa Barbarari eskeini. Besteak beste Santa Barbara artilleroen patroia denez, SAPAk ordaindu zuen erretaula eta irudia.

Santa Barbara erretaula
(Indalecio Ojanguren 1953)
Santa Barbara erretaula
(Arantza Cuesta Ezeiza)
Santa Barbara
(Garikoitz Estornes 1997)

Oharra: Kapera hau XXI mendeko zaharberritzerakoan kendu zuten.

Bataiotegia eta korurako eskilara berria

Elizaren ponte edo bataiarri zaharra sarrera nagusiaren ezkerrean zegoen, baztertuta, oso leku ilunean. Eta bataioei zagokien maila emateko dorre barruan bataiotegia eraikitzea pentsatu zuten.

Eta dorre barrutik ere eraiki zuten korurako eskilara berria. Aurrekoa elizaren oinetan zegoen: ate nagusitik sartu eta eskumara, paretari itsatsita.

Obrak hasi zituztenean, lehenbiziko lana dorreak zuen harrizko ganga laua botatzea izan zen^[3], eta bertatik gorako eskilara eraiki.

Azpian geratu zen tokian bataiotegia eraiki zuten, horretarako ponte berria ekarriz eta Frontoirako leihoan zegokion beiratea jarriz (San Joanek Jesukristo bataiatzen).

Eskilara zaharra kendu zuten, baina ponte zaharra ez, zegoen tokian laga zuten.

Dorreko atea, eskilara zaharra eskuman zegoen
(J.C. Astiazarán 2020)
Bataio harri zaharra
(Arantza Cuesta Ezeiza)

Oharra: Ponte berria XXI mendeko zaharberritzerakoan presbiterio aldera mugitu zuten.

Frontoiko aldapa eta berogailua

1960 inguruan Eskola Nazionalak eraiki zituzten Frontoian eta, materialaren garraioa errazteko, eta etorkizuneko irisgarritasuna hobetzeko, Frontoiko aldapa eraiki zuten.

Lanak aprobetxatu zituzten elizan airezko berogailu sistema jartzeko. Kaldera-gela aldapa berriaren azpian jarri zuten, Galipotetik sartzen dela. Aire tutua eliz atariaren azpitik pasatzen zen, eta koru azpian sartzen zen elizara.

Aldapa egiteko eliz atariari zati bat kendu zioten, aldapa Frontoira ondo heltzeko.

Oharra: Berogailu sistema hau XXI mendeko zaharberritzerakoan kendu zuten.

1960ko hamarkadako lanak

Hurrengo hamarkadan ere lan batzuk egin ziren elizan, baina inundik inora 1950ko hamarkadaren tamainakoak.

XX mende hasietik kanpandorrean erlojua zegoen; ibai aldera begira (mendebaldera) eta kanpaien azpian. Jarri zutenean, herriko kale ia guztietatik ikusten zen. Baina XX mendeko bigarren erdialdean herria asko hazi zen, eta denok ezin zuten erlojua ikusi. Horregatik, hura kendu eta lau erloju jarri zituzten dorrearen buruan, gurutzearen azpian hain zuzen.

Urte haietan ere, absideko kamarinaren gaineko teilatua kendu eta porlanezkoa jarri zuten.

Bestalde, urte haietan Vaticano II (1962-1965) Kontzilioa egin zen Erroman. Ostean, bertatik ateratako ebazpenei elizak egokitu behar izan ziren: esateko, aurrerantzean meza eliztarrei begira eman behar zen, eta ez bizkarra ematen. Toki batzuetan aldare berria egin bazuten ere, Soraluzeko elizan aldarea mantendu zen, baina atzean zegoen ekisaindu edo ostensorio^[4] urrekara kendu zuten, abadeei tokia egiteko.

Erreferentziak

↑ Herrian bazen beste zinema, Gayarre zinema, baina jabego pribatukoa zen, eta programazioa, askotan, ez zen Elizaren oso gustoko.
↑ Soraluzeko errejeria eder hau Labegaraietako (Bergara) San Jose elizan dago, 1957 urtean eraikitzerakoan aprobetxatu zuten eta.
↑ Don Miguel Goicoechea orduko parrakoak kontatzen zuenez, harrizko ganga erdi apurtuta zegoenean erori zen, eta ez zuen inor azpian akabatu eguerdia zelako, eta langileak bazkaltzera irten zirelako.
↑ Kustodia gordetzeko eta erakusteko altzaria.

[1] Herrian bazen beste zinema, Gayarre zinema, baina jabego pribatukoa zen, eta programazioa, askotan, ez zen Elizaren oso gustoko.

[2] Soraluzeko errejeria eder hau Labegaraietako (Bergara) San Jose elizan dago, 1957 urtean eraikitzerakoan aprobetxatu zuten eta.

[3] Don Miguel Goicoechea orduko parrakoak kontatzen zuenez, harrizko ganga erdi apurtuta zegoenean erori zen, eta ez zuen inor azpian akabatu eguerdia zelako, eta langileak bazkaltzera irten zirelako.

[4] Kustodia gordetzeko eta erakusteko altzaria.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+Gerraosteko lehen urteak latzak izan ziren, baina 1950ko hamarkadan gauzak hobetzen hasi ziren, ekonomikoki behintzat.
+Orduko parrokoek aprobetxatu zuten elizan hainbat aldaketa eta hobekuntza egiteko.
+==Porlan sasoia: ''Soraluce'' zinema, sakristia, terrazak...==
+Itokinena aspaldiko arazoa zen, eta XX mendeak "behin betiko" konponbidea eskaintzen zuen: porlana. Gainera, eta beste herri askotan bezela, Soraluzeko aisialdi aukerak zabaltzeko (eta kontrolatzeko ere) asmoarekin zinema berria egitea bururatu zitzaion<ref>Herrian bazen beste zinema, ''Gayarre'' zinema, baina jabego pribatukoa zen, eta programazioa, askotan, ez zen Elizaren oso gustoko.</ref>.
+<gallery mode="packed-hover" heights="150">
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Dorrea_frontoitik._Akuarela_zaharra.jpg | Frontoitik
+   Santa_Maria_la_Real._Zeleta_bidetik_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg      | Zeleta bidetik <br> (Indalecio Ojanguren)
+   Santa_Maria_la_Real._Zeleta_bidetik_02_(Indalecio_Ojanguren).jpg      | Zeleta bidetik <br> (Indalecio Ojanguren)
+   Santa_Maria_la_Real._Zeleta_bidetik_03_(Indalecio_Ojanguren).jpg      | Zeleta bidetik <br> (Indalecio Ojanguren)
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Frontoia_eta_maristak.jpg               | Parrokia eta frontoia
+   Frontoia._Futbol_partida.jpg                                          | Frontoian ''foballean''
+</gallery>
+Beraz, hegoaldeko kaperen ondoan, [[Frontoia (eu)|Frontoiaren]] aldean, ''Soraluce'' zinema eraiki zuten. Azpian sakristia berria (komuna eta guzti!) eta bulego bat antolatu zuten, elizatik sartzen zela.
+XX mende hasieratik kaperen gainean aretoak eraiki zituzten, baina itokinen arazoa zuten. Orduan, zinemarekin batera, areto hauen teilatuak kendu eta porlanezko terraza ureztatuak jarri zituzten.
+Eta iparraldeko kaperen gainean gauza bera: teilatuak kendu eta porlana jarri. Azpitik ere kaperak porlanezko sabai lauekin geratu ziren.
+<gallery mode="packed-hover" heights="200">
+   Estaziño_kalea._Parrokia_atzetik.jpg | Teilatu eta porlanezko terrazak
+   Frontoia._Soraluce_zinema.jpg        | ''Soraluce'' zinema
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Dorrea_frontoitik_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1997).jpg | Dorrea eta ''Soraluze'' zinema <br> (Garikoitz Estornés 1997)
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Sakristiako_kajoneria._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg            | Sakristia <br> (Arantza Cuesta Ezeiza)
+</gallery>
-ko hamarkadan Soraluzeko elizan lan handiak egin zituzten.
 ==Erretaula eta eskudelak eta pulpitoa==
-Barrutik ere elizaten itxura hobetu zuten, beti garaiko estiloa jarraituz: zorua terrazoz estali zuten, burdinezko errejeria [1] zein egurrezko pulpitoa kendu eta marmolezko eskudelekin ordeztu, erretaula nagusiko behekaldea aldatu,
+Barrutik ere elizaten itxura hobetu zuten, beti garaiko estiloa jarraituz. Hiru izan ziren aldaketa nagusiak, zoru  berria, erretauleko azpikaldea eta pulpitua.
+Zoruan garai bateko ''sepulturak'' zeuden, egurrezkoak. Nahiz eta barruko hezurrak aspaldi aterata izan, familia bakoitzak bere ''sepultura'' zuen, hileta edota urteurrenetan bertan argizaiolak edo argimutilak pizteko. 1950ko hamarkadan terrazoz estali zuten zoru osoa, garbiagoa eta politagoa zelakoan.
+Garai hartako debozioak indartzeko asmoz, erretaula nagusiko azpikaldean bi medailoi handi jarri zituzten, Jesusen Bihotza eta MAriaren Bihotza irudikatuz.
-   Santa_Maria_la_Real._Erretaula_nagusia_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg | Erretaula nagusia
+Azkenik, mikrofonoak eta bozgailuak jarri zituzten. Eta orduan [[Pulpitoa. San Andres (eu)|pulpitu zaharra]] kendu zuten eta [[San Andres ermita (eu)|San Andres]] ermitara eruan. Pulpitu hau, Berpizkunde garaikoa, elizaren erdi-erdian zegoen, eskumako paretaren kontra; hau da, eleiztar guztien erdian, predikua hobeto heltzeko denei.
-   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Erretaula_nagusia_02._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg | Erretaula zaharberritu aurretik <br> Arantza Cuesta Ezeiza
-Bilatu Barrutietaren beheko partea, balego
-Labe garaietako eliza
-==''Soraluce'' zinema eta sakristia==
+Pulpitu zaharraren ordez presbiterioan marmolezko bi jarri zituzten, ezker-eskuma. Eta presbiterioan zegoen burdinezko errejeria ere kendu zuten<ref>Soraluzeko errejeria eder hau Labegaraietako (Bergara) San Jose elizan dago, 1957 urtean eraikitzerakoan aprobetxatu zuten eta.</ref>, pulpitu berriekin bat zetozen marmolezko eskudelekin ordeztuz.
-Eskumako kaperen onduan Soraluce zinema eraiki zuten, eta azpian sakristia berria (komuna eta guzti!) eta bulego bat antolatu zuten, elizatik sartzen zela. kaperen Gaineko teilatua terrazaduna, ureztatua
-      Frontoia._Soraluce_zinema.jpg                       | ''Soraluce'' zinema
+<gallery mode="packed-hover" heights="200">
-    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Dorrea_frontoitik._Akuarela_zaharra.jpg  | Akuarela zaharra
+    Santa_Maria_la_Real._Erretaula_nagusia_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg           | Erretaula nagusi zaharra (Indalecio Ojanguren)
-    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Dorrea_frontoitik_(Garikoitz_Estornés_Zubizarreta_1997).jpg | Dorrea eta ''Soraluze'' zinema frontoitik <br> (Garikoitz Estornés 1997)
+    Santa_Maria_la_Real_parrokia._Erretaula_nagusia_02._Arantza_Cuesta_Ezeiza.jpg | Erretaula nagusia aldatuta <br> (Arantza Cuesta Ezeiza)
-   (Sartu hemen sakristiako kajonera argazkia)
+    Santa_Maria_la_Real._Erretaula_nagusiaren_behekaldea.jpg                      | Erretaula nagusia aldatuta
-    Santa_Maria_la_Real._Zeleta_bidetik_01_(Indalecio_Ojanguren).jpg    | Zeleta bidetik
+    Labegaraieta._San_Jose_eliza_(Indalecio_Ojanguren_1957).jpg                   | Labegaraietako San Jose eliza <br> (Indalecio Ojanguren 1957)
-    Santa_Maria_la_Real._Zeleta_bidetik_02_(Indalecio_Ojanguren).jpg    | Zeleta bidetik
+</gallery>
-   Santa_Maria_la_Real._Zeleta_bidetik_03_(Indalecio_Ojanguren).jpg    | Zeleta bidetik
-_Frontoia._Lehen.jpg                                  | Frontoia osorik zenean
-   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Frontoia_eta_maristak.jpg | Parrokia eta frontoia
-   Frontoia._Futbol_partida.jpg                            | ''Foballean''
-Erlojua eta absideko kamarinaren gaineko teilatua porlanezkoa.
+:<small>'''Oharra''': Erretaula XXI mendeko [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Barrualdea (eu)|zaharberritzerakoan]] lehengoratu zuten, eta pulpitu berriak kendu ere.</small>
@@ 38. lerroa: / 63. lerroa: @@
 </gallery>
-<small>'''Oharra''': Kapera hau XXI mendeko zaharberritzerakoan kendu zuten.</small>
+:<small>'''Oharra''': Kapera hau XXI mendeko [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Barrualdea (eu)|zaharberritzerakoan]] kendu zuten.</small>
+==Bataiotegia eta korurako eskilara berria==
+Elizaren ponte edo bataiarri zaharra sarrera nagusiaren ezkerrean zegoen, baztertuta, oso leku ilunean. Eta bataioei zagokien maila emateko dorre barruan bataiotegia eraikitzea pentsatu zuten.
+Eta dorre barrutik ere eraiki zuten korurako eskilara berria. Aurrekoa elizaren oinetan zegoen: ate nagusitik sartu eta eskumara, paretari itsatsita.
+Obrak hasi zituztenean, lehenbiziko lana dorreak zuen harrizko ganga laua botatzea izan zen<ref>Don Miguel Goicoechea orduko parrakoak kontatzen zuenez, harrizko ganga erdi apurtuta zegoenean erori zen, eta ez zuen inor azpian akabatu eguerdia zelako, eta langileak bazkaltzera irten zirelako.</ref>, eta bertatik gorako eskilara eraiki.
+Azpian geratu zen tokian bataiotegia eraiki zuten, horretarako ponte berria ekarriz eta Frontoirako leihoan zegokion beiratea jarriz (San Joanek Jesukristo bataiatzen).
+Eskilara zaharra kendu zuten, baina ponte zaharra ez, zegoen tokian laga zuten.
+<gallery mode="packed-hover" heights="200">
+   Santa_María_la_Real._Zaharberritzea_05_(Juan_Carlos_Astiazarán).jpg           | Dorreko atea, eskilara zaharra eskuman zegoen <br> (J.C. Astiazarán 2020)
+   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Bataio_harri_zaharra._Arantza_Ezeiza_Cuesta.jpg | Bataio harri zaharra <br> (Arantza Cuesta Ezeiza)
+</gallery>
+:<small>'''Oharra''': Ponte berria XXI mendeko [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Barrualdea (eu)|zaharberritzerakoan]] presbiterio aldera mugitu zuten.</small>
 ==Frontoiko aldapa eta berogailua==
-Gainera, Frontoian eskolak egiteko aldapa eraiki zuten, eliz atariari hegoaldeko ertza moztu ziotela. Eta frontoiko aldaparen azpian berogailu sistema jarri zuten, airezkoa.
+inguruan Eskola Nazionalak eraiki zituzten [[Frontoia (eu)|Frontoian]] eta, materialaren garraioa errazteko, eta etorkizuneko irisgarritasuna hobetzeko, [[Frontoiko aldapa (eu)|Frontoiko aldapa]] eraiki zuten.
+Lanak aprobetxatu zituzten elizan airezko berogailu sistema jartzeko. Kaldera-gela aldapa berriaren azpian jarri zuten, Galipotetik sartzen dela. Aire tutua eliz atariaren azpitik pasatzen zen, eta koru azpian sartzen zen elizara.
+Aldapa egiteko eliz atariari zati bat kendu zioten, aldapa Frontoira ondo heltzeko.
+:<small>'''Oharra''': Berogailu sistema hau XXI mendeko [[Santa Maria la Real eliza. Zaharberritzea. Barrualdea (eu)|zaharberritzerakoan]] kendu zuten.</small>
+==1960ko hamarkadako lanak==
+Hurrengo hamarkadan ere lan batzuk egin ziren elizan, baina inundik inora 1950ko hamarkadaren tamainakoak.
+XX mende hasietik kanpandorrean erlojua zegoen; ibai aldera begira (mendebaldera) eta kanpaien azpian. Jarri zutenean, herriko kale ia guztietatik ikusten zen. Baina XX mendeko bigarren erdialdean herria asko hazi zen, eta denok ezin zuten erlojua ikusi. Horregatik, hura kendu eta lau erloju jarri zituzten dorrearen buruan, gurutzearen azpian hain zuzen.
+Urte haietan ere, absideko kamarinaren gaineko teilatua kendu eta porlanezkoa jarri zuten.
-==Koruko eskilara eta bataio tokia==
+Bestalde, urte haietan Vaticano II (1962-1965) Kontzilioa egin zen Erroman. Ostean, bertatik ateratako ebazpenei elizak egokitu behar izan ziren: esateko, aurrerantzean meza eliztarrei begira eman behar zen, eta ez bizkarra ematen. Toki batzuetan aldare berria egin bazuten ere, Soraluzeko elizan aldarea mantendu zen, baina atzean zegoen ekisaindu edo ostensorio<ref>Kustodia gordetzeko eta erakusteko altzaria.</ref> urrekara kendu zuten, abadeei tokia egiteko.
-dorreko ganga laua apurtu eta bertan korurako eskilarak zein ponte berria jarri...
-   Santa_María_la_Real._Zaharberritzea_05_(Juan_Carlos_Astiazarán).jpg | Dorreko atea eta koruko arkua <br> (J.C. Astiazarán)
-   Santa_Maria_la_Real_parrokia._Bataio_harri_zaharra._Arantza_Ezeiza_Cuesta.jpg | Bataio harri zaharra <br> (Arantza Cuesta Ezeiza)
 ==Erreferentziak==
 [[Kategoria: Arkitektura erlijiosoa]]