«Soraluzeko esamoldeak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    (Orria sortu da. Edukia: Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: berba solteak, esamoldeak eta Soraluzeko esaera zaharrak (eu)|esaer...)
     
    No edit summary
    1. lerroa: 1. lerroa:
    Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: [[Soraluzeko berbak (eu)|berba solteak]], esamoldeak eta [[Soraluzeko esaera zaharrak (eu)|esaera zaharrak]].
    Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: [[Soraluzeko berbak (eu)|berba solteak]], esamoldeak eta [[Soraluzeko esaera zaharrak (eu)|esaera zaharrak]].


    Hemen jasotakoak hiru iturri nagusi dute:
    Hemen jasotakoak hiru iturri nagusi dute: Antxon eta Edu Oregi<ref>[[Plazentziako berbak eta esamoldeak (eu) | Plazentziako berbak eta esamoldeak]]. Antxon Oregi eta Edu Oregi (Soraluzeko Jaiak 1.995).</ref>, Ramiro Larrañaga<ref>[[Palabras euskéricas de Soraluze (eu) | Relación de algunas palabras euskéricas habituales en Soraluze-Placencia de las Armas]]. Ramiro Larrañaga (Atal Koadernoak. Hizkuntza eta Literatura 13. Eusko Ikaskuntza 1.995).</ref> eta Soraluzeko AEK.
    * [[Plazentziako berbak eta esamoldeak (eu) | Plazentziako berbak eta esamoldeak]]. Antxon Oregi eta Edu Oregi (Soraluzeko Jaiak 1.995).
    * [[Palabras euskéricas de Soraluze (eu) | Relación de algunas palabras euskéricas habituales en Soraluze-Placencia de las Armas]]. Ramiro Larrañaga (Atal Koadernoak. Hizkuntza eta Literatura 13. Eusko Ikaskuntza 1.995).
    * Soraluzeko berbak. Soraluzeko AEK.  




    {| class="wikitable" align="center" style="text-align:left"  
    {| class="wikitable" align="center" style="text-align:left"  
    !  style="background:Red" | Esamoldea
    !  width= " 50 px" style="background:Orange" |
    !  style="background:Red" | Esanahiak eta adibideak
    !  width= "200 px" style="background:Orange" | Esamoldea
    !  width= "500 px" style="background:Orange" | Esanahiak eta adibideak
    |-
    |-
    | Adar soñuan / ''Adar soinuan''
    | Adar soñuan / ''Adar soinuan''
       || Haizeko, brometako eran. <br> <span style="color:blue"> ''Gaur be adar soinuan jabik haura; obispuari be adarra joko lezkiok.''</span>  
       || Haizeko, brometako eran. <br> <span style="color:blue"> ''Gaur be adar soinuan jabik haura; obispuari be adarra joko lezkiok.''</span>  
    |-
    |-
    | Afari legea
    |  || Afari legea
       || Gogo barik baina beharrez egiten den afari arina. <br> <span style="color:blue"> ''Merienda ederra janda nao eta afari legia eingo dot.''</span>  
       || Gogo barik baina beharrez egiten den afari arina. <br> <span style="color:blue"> ''Merienda ederra janda nao eta afari legia eingo dot.''</span>  
    |-
    |-
    | Aitaren baten / ''Aitaren batean''
    |  || Aitaren baten / ''Aitaren batean''
       || Segituan, behereala. <br> <span style="color:blue"> ''Alaba nausixak aitaren baten eitxen dostaz errekauak; gaztiak barriz, goiz guztia bihar dau.''</span>  
       || Segituan, behereala. <br> <span style="color:blue"> ''Alaba nausixak aitaren baten eitxen dostaz errekauak; gaztiak barriz, goiz guztia bihar dau.''</span>  
    |-
    |-
    | Aleritzira
    |  || Aleritzira
       || Begiz edo gutxi gora behera kalkulatua.
       || Begiz edo gutxi gora behera kalkulatua.
    |-
    |-
    | Atari aldia
    |  || Atari aldia
       || Zoritxarrek dakarten egoera penagarria.
       || Zoritxarrek dakarten egoera penagarria.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Aukeran lartxo
    Gehiegikeri txikia
    - Ez da ez jatuna, baina daukan gaixuakin aukeran lartxo jaten dau.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Azumbre t’erdi edan
    Asko edan. Azumbreak pare bat litro zuen.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Berriren barri
    Haieratik berriro zerbait hastea.
    - Oiñ arte eindakua apurtu ta berriren barri hasiko gara.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Begiratu baten
    Lehen begiratuan, lehen begi-kolpean.
    - Horrek begiratu baten daki zeñek irabaziko daben.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Beltzak ikusi
    Gaizki pasatu
    - Gorrixen denboran baltzak ikusi zittuan
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Beranduko gaztaina
    Beti berandu heltzen den pertsona
    - Hemen dator gure beranduko gaztaña; goiz guztia beran zain egon gara.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Dagoen dagoenean
    Dagoen bezala
    - Hobe dou dagon dagonian lagatzia, kanbixatzen hastia baño.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Ebro eta Miranda edan
    Asko edan
    - Horrek Ebro eta Miranda edan dittu.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Eguzki galdatan
    Erre egiten duen eguzkipean.
    - Ezeik Munetako haitzetara igo agostuan, euzki galdatan egon bihahok eta.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Esne bitsetan
    Eztitan, oso gustora.
    - Esne bitsetan bizi dora ezkonbarriz.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Euli kaka
    Huskeria
    - Ez pentsa gero hori euli kakak denik.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Euri zirin
    Ziri-miri, lanbro.
    - Txaparradiak ez nau hartu, baina euri ziriñak busti nau.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Firin-faran ibili
    Ardura gabe eta alai ibili, lana nekatu gabe egin.
    - Loterixia tokau jakonetik hor dabil, firin-faran- kolperik jo barik.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Gabonetan keixak
    Ezinezkoa eskaini edo eskatu. Kontrakoa: Sasoian keixak
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Gose antza
    Gose modukoa, jangura
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Haizeko egon
    Umore oneko egon, parrandarako gogoa eduki.
    - Ekarri dozun haiziakin golferixarako gertu zare
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Hanka joko
    Antxitxiketa, igesia.
    - Sagarrak hartzen majo zebizen mutillak, baña baserritxarrak txakurra solte laga zebanian… a zelako hanka jokua!
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Hari-harian / Ten-tenian
    Juxtu-juxtuan.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Hurre emanda
    Gutxi gora behera
    - Soraluzek hurre emanda bost mila biztanle ditxu.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Ixil poltsa
    Izkutuan gordetzen den dirua, behar denean erabiltzeko.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Ixilikoetan jardun
    Txutxu-mutxuka hitz egin.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Jan txakur
    Besteon bizkar bizi dena.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Joana joan egin
    Desagertu, alde egin
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Kazkara baten
    Segituan, behereala.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Kearena egin
    Desagertu, alde egin
    - Heu ikusi eta keiana ein jok!
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Kirrinpot egin
    Ekonomikoki porrot egin.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Lantzean behin
    Noizean behin.
    - Lantzian behin bakarrik etortzen da, entierruetara eeta Andramaixetako zezenera.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Lekuan lekuko
    Tokian tokiko.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Makila salda
    Jipoi, egurraldi.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Mela-mela eginda
    Busti-busti eginda.
    - Plaza Barriko askatik mela-mela eginda etorri jata umia.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Negar jotzaile
    Beti kexaka eta negarrez dabilena.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Noiz ipuinean / Noiz ipinian
    Noizean behin
    - Etxe horretan angulak pe jaten dabez noiz ipoñian
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Nora nora
    Norabait.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Papelada
    Antzerkia egin.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Pikunitxara joan
    Pikutara joan (Pikunitxa Azkoitiko baserri bakar eta urruna da, apenas ailegabiderik duena).
    - Juari Pikunitxako sagarpera.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Pipar egin
    Eskola ihesi egin
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Pipia jo
    Ziria sartu
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Pipian pare egon / Pipian moduan egon
    Primeran egon, oso gustora egon, ezer falta zaizula egon.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Polit askoa
    Oso polita, polita benetan.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Sasoian keixak
    Gauzak bere denboran.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span> Takian potian
    Askotan, sarritan
    - Bitorixara juan zan bizi izatera, baña takian potian hamen ikusten dou.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Terzio bat
    Neurri gabe.
    - Terzio bat ardau edan jok.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Tripa trukez
    Janaren trukez lan egin.
    - Julian Gaiarrek tripa trukez ein zeban lan Iruñako ola batian, 14 urte zittuanian.
    |-
    |  ||
      || . <br> <span style="color:blue"> ''.''</span>
    Urre urrian
    Oso gertu.
    |}
    |}


    23:07, 6 urria 2018(e)ko berrikuspena

    Gainontzeko herrien moduan, Soraluzeko euskarak badu bere hizkera propioa: berba solteak, esamoldeak eta esaera zaharrak.

    Hemen jasotakoak hiru iturri nagusi dute: Antxon eta Edu Oregi[1], Ramiro Larrañaga[2] eta Soraluzeko AEK.


    Esamoldea Esanahiak eta adibideak
    Adar soñuan / Adar soinuan Haizeko, brometako eran.
    Gaur be adar soinuan jabik haura; obispuari be adarra joko lezkiok.
    Afari legea Gogo barik baina beharrez egiten den afari arina.
    Merienda ederra janda nao eta afari legia eingo dot.
    Aitaren baten / Aitaren batean Segituan, behereala.
    Alaba nausixak aitaren baten eitxen dostaz errekauak; gaztiak barriz, goiz guztia bihar dau.
    Aleritzira Begiz edo gutxi gora behera kalkulatua.
    Atari aldia Zoritxarrek dakarten egoera penagarria.
    .
    .

    Aukeran lartxo Gehiegikeri txikia - Ez da ez jatuna, baina daukan gaixuakin aukeran lartxo jaten dau.

    .
    .

    Azumbre t’erdi edan Asko edan. Azumbreak pare bat litro zuen.

    .
    .

    Berriren barri Haieratik berriro zerbait hastea. - Oiñ arte eindakua apurtu ta berriren barri hasiko gara.

    .
    .

    Begiratu baten Lehen begiratuan, lehen begi-kolpean. - Horrek begiratu baten daki zeñek irabaziko daben.

    .
    .

    Beltzak ikusi Gaizki pasatu - Gorrixen denboran baltzak ikusi zittuan

    .
    .

    Beranduko gaztaina Beti berandu heltzen den pertsona - Hemen dator gure beranduko gaztaña; goiz guztia beran zain egon gara.

    .
    .

    Dagoen dagoenean Dagoen bezala - Hobe dou dagon dagonian lagatzia, kanbixatzen hastia baño.

    .
    .

    Ebro eta Miranda edan Asko edan - Horrek Ebro eta Miranda edan dittu.

    .
    .

    Eguzki galdatan Erre egiten duen eguzkipean. - Ezeik Munetako haitzetara igo agostuan, euzki galdatan egon bihahok eta.

    .
    .

    Esne bitsetan Eztitan, oso gustora. - Esne bitsetan bizi dora ezkonbarriz.

    .
    .

    Euli kaka Huskeria - Ez pentsa gero hori euli kakak denik.

    .
    .

    Euri zirin Ziri-miri, lanbro. - Txaparradiak ez nau hartu, baina euri ziriñak busti nau.

    .
    .

    Firin-faran ibili Ardura gabe eta alai ibili, lana nekatu gabe egin. - Loterixia tokau jakonetik hor dabil, firin-faran- kolperik jo barik.

    .
    .

    Gabonetan keixak Ezinezkoa eskaini edo eskatu. Kontrakoa: Sasoian keixak

    .
    .

    Gose antza Gose modukoa, jangura

    .
    .

    Haizeko egon Umore oneko egon, parrandarako gogoa eduki. - Ekarri dozun haiziakin golferixarako gertu zare

    .
    .

    Hanka joko Antxitxiketa, igesia. - Sagarrak hartzen majo zebizen mutillak, baña baserritxarrak txakurra solte laga zebanian… a zelako hanka jokua!

    .
    .

    Hari-harian / Ten-tenian Juxtu-juxtuan.

    .
    .

    Hurre emanda Gutxi gora behera - Soraluzek hurre emanda bost mila biztanle ditxu.

    .
    .

    Ixil poltsa Izkutuan gordetzen den dirua, behar denean erabiltzeko.

    .
    .

    Ixilikoetan jardun Txutxu-mutxuka hitz egin.

    .
    .

    Jan txakur Besteon bizkar bizi dena.

    .
    .

    Joana joan egin Desagertu, alde egin

    .
    .

    Kazkara baten Segituan, behereala.

    .
    .

    Kearena egin Desagertu, alde egin - Heu ikusi eta keiana ein jok!

    .
    .

    Kirrinpot egin Ekonomikoki porrot egin.

    .
    .

    Lantzean behin Noizean behin. - Lantzian behin bakarrik etortzen da, entierruetara eeta Andramaixetako zezenera.

    .
    .

    Lekuan lekuko Tokian tokiko.

    .
    .

    Makila salda Jipoi, egurraldi.

    .
    .

    Mela-mela eginda Busti-busti eginda. - Plaza Barriko askatik mela-mela eginda etorri jata umia.

    .
    .

    Negar jotzaile Beti kexaka eta negarrez dabilena.

    .
    .

    Noiz ipuinean / Noiz ipinian Noizean behin - Etxe horretan angulak pe jaten dabez noiz ipoñian

    .
    .

    Nora nora Norabait.

    .
    .

    Papelada Antzerkia egin.

    .
    .

    Pikunitxara joan Pikutara joan (Pikunitxa Azkoitiko baserri bakar eta urruna da, apenas ailegabiderik duena). - Juari Pikunitxako sagarpera.

    .
    .

    Pipar egin Eskola ihesi egin

    .
    .

    Pipia jo Ziria sartu

    .
    .

    Pipian pare egon / Pipian moduan egon Primeran egon, oso gustora egon, ezer falta zaizula egon.

    .
    .

    Polit askoa Oso polita, polita benetan.

    .
    .

    Sasoian keixak Gauzak bere denboran.

    .
    . Takian potian

    Askotan, sarritan - Bitorixara juan zan bizi izatera, baña takian potian hamen ikusten dou.

    .
    .

    Terzio bat Neurri gabe. - Terzio bat ardau edan jok.

    .
    .

    Tripa trukez Janaren trukez lan egin. - Julian Gaiarrek tripa trukez ein zeban lan Iruñako ola batian, 14 urte zittuanian.

    .
    .

    Urre urrian Oso gertu.


    Erreferentziak

    1. ↑ Plazentziako berbak eta esamoldeak. Antxon Oregi eta Edu Oregi (Soraluzeko Jaiak 1.995).
    2. ↑ Relación de algunas palabras euskéricas habituales en Soraluze-Placencia de las Armas. Ramiro Larrañaga (Atal Koadernoak. Hizkuntza eta Literatura 13. Eusko Ikaskuntza 1.995).
    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Soraluzeko_esamoldeak_(eu)&oldid=11004"(e)tik jasota