«Udal frontoi estalia (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 09:18, 21 uztaila 2020 data duena

Ikuspegi orokorra

Kokapena

Sasoi bateko errebote-frontoiaren eremu txikian, Frontoi kalean.

Historia

Errebote-frontoia ahaztuta

XVIII mende bukaeran errebote-frontoia egin zuten Soraluzen, baina XX menderako errebote jokoa ahaztuta zegoen herrian. Frontoia beste kirol askotarako erabili izan da: futbola, fulbitoa, esku-baloia, saski-baloia, oilar demak... Eta 1960tik aurrera bertan eraikitako eskola nazionalen jolastokia izan dira.

Dena dela, errebote-frontoiko eremu txikia eskuzko pilotarako erabili izan da, ezker pareta motako frontoi moduan.

(handitzeko, sakatu gainean)

Errebote frontoia osorik
Eremu txikia, gaur eguneko kantxa

XX mende hasierako kudeaketa

Frontoiko arduradun bat zegoen, "baraterua" izenaz ezaguna, eta kantxa zaintzea, txandak antolatzea, pilotak alokatzea... zen bere zeregina, pilotariei horrenbeste kobratuz lan horrengatik. Lanbide hau probetxugarria omen zen, zeren eta pilota-zaletasuna handia izanik, esku-pilotarako erabili ohi zen kantxa egunero bete egiten zelako, lan jarduna amaitu eta gero.

Udalak urtebeterako ematen zion errentan "baratero" postua eskaintzarik hoberena egiten zuenari. Horrela, Mantxiku-Labe ez-izenaz ezaguna zen Jose Maiztegi Urizar-i eman zion frontoia errentan mende hasieran. Frontoi inguruan bizi zen honek, eta 218 pezeta eskaini zizkion Udalari urteko errenta gisa; diru kopuru handia, kontuan izan ezkero 1900 urtean ardo litroak 60 zentimo balio zuela, ogi librak 20 zentimo eta langile batek 2,50 pezeta irabazten zuela egunean; baina bestalde, garbi uzten digu pilota zaletasun ikaragarria zegoela garai hartan.

Errematean ezarri zitzaizkion baldintzak honakoak izan ziren, laburbilduz:

Errentariak, usadiozko mota eta era guztietako beharrezko pilotak izango ditu pilotazaleen esku.
Esku-pilotan jokatutako partiduko, horrenbeste eskatuko die jokalariei: 16 tanto artekoetan 10 zentimo; 24 tanto artekoetan 15 zentimo; eta proportzio hauxe tanto gehiagokoetan ere^[1].
Norbere pilotekin jokatzen duenak ere, zenbateko berdinak ordainduko ditu.
Mojen teilatura zein ortura botatako pilotengatik, pezeta bat eskatuko die errentariak jokalariei lehendabiziko pilota denean eta 25 zentimo bigarren pilota denean.
Harlauzaz estalitako frontoi edo kantxa gehi lau metroko zabalerako lur-saila ematen ziren errentan, pilatan jokatzeka erabil zitezkeelarik bakarrik.
Gorde beharreko jai egunetan, goiz eta arratsaldeko elizkizun garaian, debekatuta zegoen pilatan aritzea eta errentariak pilotak utzi ezkero ordu horietan, bost pezetako isuna jasotzen zuen.
Aurrez eskatzen zenean frontoia erronka edo lehia partidu bat jokatzeko (horrelakoetan ez zegoen txandatzerik), 75 zentimo ordaindu behar izaten zuten 30 tanto arteko partidu batengatik bi pilotari zirenean, eta doblea bi pilotari baina gehiago izan ezkero^[2].

Frontoiaren estalkia

1960 hamarkadan frontoia estali zuten, bi aldetako teilatu batekin, baina urte gutxitara kendu behar izan zuten. Geroago, 1976. urtean Santa Ana komentuko mojek herria utzi zutenean, udal frontoi estaliaren atzeakaldean institutua, goiko frontoia eta horma bakarrekoa egin zituzten.

Goiko frontoia egiteko udal frontoiaren atzeko pareta bota zuten. Era estalki berria egin zioten, diseinu zainduaz.

Ikuspegi orokorra

Ezaugarriak

Ezker pareta motako frontoi estalia, harlosazko kantxa 20 metro luze da, eta 15 metro zabal (guztira 300 bat metrotako azalera). Pareten altura 8 metrotakoa da.

Pilotaz gain, saskibaloiaz jolasteko prestatuta dago.

Erreferentziak

Pilota kontuak: 1900-1983. Mengala (Soraluzeko Jaiak 1997).
Udal frontoi estalia. Kirol Instalazioen Errolda (Eusko Jaurlaritza).
Udal frontoi estalia. Www.frontons.net

↑ Nabaria denez, oraindik arautu gabe zeuden 22 tantako partiduak.
↑ Klausula honek aditzera ematen digunez, erronkak ohizkoak ziren eta arruntena, dirudienez, 30 tanto arteko partiduak.

[1] Nabaria denez, oraindik arautu gabe zeuden 22 tantako partiduak.

[2] Klausula honek aditzera ematen digunez, erronkak ohizkoak ziren eta arruntena, dirudienez, 30 tanto arteko partiduak.

[1]

[2]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-==Argazkiak==
+[[Fitxategi: Udal_frontoi_estalia._Ikuspegi_orokorra.jpg | thumb | right | 600px | Ikuspegi orokorra]]
+==Kokapena==
+Sasoi bateko [[Errebote-frontoia (eu)|errebote-frontoiaren]] eremu txikian, [[Frontoi kalea (eu)|Frontoi]] kalean.
+==Historia==
+===Errebote-frontoia ahaztuta===
+XVIII mende bukaeran errebote-frontoia egin zuten Soraluzen, baina XX menderako errebote jokoa ahaztuta zegoen herrian. Frontoia beste kirol askotarako erabili izan da: futbola, fulbitoa, esku-baloia, saski-baloia, oilar demak... Eta 1960tik aurrera bertan eraikitako eskola nazionalen jolastokia izan dira.
+Dena dela, errebote-frontoiko eremu txikia eskuzko pilotarako erabili izan da, ''ezker pareta'' motako frontoi moduan.
 ''(handitzeko, sakatu gainean)''
 <gallery>
-   Soraluze._Ikuspegi_orokorra_03_(Indalecio_Ojanguren_1916).jpg         | Ikuspegi orokorra <br> (Indalecio Ojanguren 1916)
+_Frontoia._Lehen.jpg                                                | Errebote frontoia osorik
-_Frontoia._Lehen.jpg                                                | Frontoia osorik zenean
     Frontoia._Eremu_txikia,_gaur_eguneko_kantxa.jpg                       | Eremu txikia, gaur eguneko kantxa
 </gallery>
+===XX mende hasierako kudeaketa===
+Frontoiko arduradun bat zegoen, "baraterua" izenaz ezaguna, eta kantxa zaintzea, txandak antolatzea, pilotak alokatzea... zen bere zeregina, pilotariei horrenbeste kobratuz lan horrengatik. Lanbide hau probetxugarria omen zen, zeren eta pilota-zaletasuna handia izanik, esku-pilotarako erabili ohi zen kantxa egunero bete egiten zelako, lan jarduna amaitu eta gero.
-==Historia==
+Udalak urtebeterako ematen zion errentan "baratero" postua eskaintzarik hoberena egiten zuenari. Horrela, ''Mantxiku-Labe'' ez-izenaz ezaguna zen Jose Maiztegi Urizar-i eman zion frontoia errentan mende hasieran. Frontoi inguruan bizi zen honek, eta 218 pezeta eskaini zizkion Udalari urteko errenta gisa; diru kopuru handia, kontuan izan ezkero 1900 urtean ardo litroak 60 zentimo balio zuela, ogi librak 20 zentimo eta langile batek 2,50 pezeta irabazten zuela egunean; baina bestalde, garbi uzten digu pilota zaletasun ikaragarria zegoela garai hartan.
-Errebote frontoia egiten dela, XX menderako errebotea ahaztua.
-Frontoia beste gauzatarako erabiltzen dela: futbola, fulbitoa, eslubaloia, saski baloia, oilar demak... Ahaztu gabe nazionalen parioa bihurtzen dela.
+Errematean ezarri zitzaizkion baldintzak honakoak izan ziren, laburbilduz:
+#Errentariak, usadiozko mota eta era guztietako beharrezko pilotak izango ditu pilotazaleen esku.
+#Esku-pilotan jokatutako partiduko, horrenbeste eskatuko die jokalariei: 16 tanto artekoetan 10 zentimo; 24 tanto artekoetan 15 zentimo; eta proportzio hauxe tanto gehiagokoetan ere<ref>Nabaria denez, oraindik arautu gabe zeuden 22 tantako partiduak.</ref>.
+#Norbere pilotekin jokatzen duenak ere, zenbateko berdinak ordainduko ditu.
+#Mojen teilatura zein ortura botatako pilotengatik, pezeta bat eskatuko die errentariak jokalariei lehendabiziko pilota denean eta 25 zentimo bigarren pilota denean.
+#Harlauzaz estalitako frontoi edo kantxa gehi lau metroko zabalerako lur-saila ematen ziren errentan, pilatan jokatzeka erabil zitezkeelarik bakarrik.
+#Gorde beharreko jai egunetan, goiz eta arratsaldeko elizkizun garaian, debekatuta zegoen pilatan aritzea eta errentariak pilotak utzi ezkero ordu horietan, bost pezetako isuna jasotzen zuen.
+#Aurrez eskatzen zenean frontoia erronka edo lehia partidu bat jokatzeko (horrelakoetan ez zegoen txandatzerik), 75 zentimo ordaindu behar izaten zuten 30 tanto arteko partidu batengatik bi pilotari zirenean, eta doblea bi pilotari baina gehiago izan ezkero<ref>Klausula honek aditzera ematen digunez, erronkak ohizkoak ziren eta arruntena, dirudienez, 30 tanto arteko partiduak.</ref>.
-Baina eremu txikia pilorarako erabiltzen da, ezker pareta.
+===Frontoiaren estalkia===
+hamarkadan frontoia estali zuten, bi aldetako teilatu batekin, baina urte gutxitara kendu behar izan zuten. Geroago, 1976. urtean Santa Ana komentuko mojek herria utzi zutenean, udal frontoi estaliaren atzeakaldean institutua, goiko frontoia eta horma bakarrekoa egin zituzten.
-urteetan estali. 1975an joaten dira mojak, eta beste moduko estalpea egiten dute, dotoreago. 1970-1980 urteetan frontoiaren eremu txikia estali zuten, eskuzko pilotarako erabiltzen zena. 1990. urteetan, institutua egin zuten atzeko partean eta frontoiaren estalkia berriztu zuten... horma bat kenduz.
+Goiko frontoia egiteko udal frontoiaren atzeko pareta bota zuten. Era estalki berria egin zioten, diseinu zainduaz.
+[[Fitxategi: Udal_frontoi_estalia._Kantxa.jpg | thumb | left | 400px | Ikuspegi orokorra]]
 ==Ezaugarriak==
+''Ezker pareta'' motako frontoi estalia, harlosazko kantxa 20 metro luze da, eta 15 metro zabal (guztira 300 bat metrotako azalera). Pareten altura 8 metrotakoa da.
+Pilotaz gain, saskibaloiaz jolasteko prestatuta dago.
 ==Erreferentziak==
+* [[Esku-pilota Soraluzen (eu) | Pilota kontuak: 1900-1983]]. ''Mengala'' (Soraluzeko Jaiak 1997).
+* [https://instalazioak.euskalkirola.com/instalacion/57489401 Udal frontoi estalia]. Kirol Instalazioen Errolda (Eusko Jaurlaritza).
+* [https://www.frontons.net/wall/20590-soraluze-gipuzkoa-spain-2342.html Udal frontoi estalia]. Www.frontons.net
-[[Kategoria: Arkitektura zibila]]
+[[Kategoria: Pilota]]