«Arkitektura erlijiosoa (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

Hauxe da oraingo bertsioa, 09:41, 11 iraila 2021 data duena

Soraluzen 17 erakin erlijioso izan dira gutxienez: parrokia bera, hiru serorategi edota komentu, lau ospitale-kapera, kanposantua bere kaperarekin, Ezoziako santutegia eta zazpi ermita.

Herri kaskoarenak

Soraluzeko herri kaskoan eraikin erlijioso zaharrena parrokia da, hiribildua sortu zutenean aipatzen da eta.

Bi ermita ere aipatu izan dira. Bata San Salvador edo Espiritu Santua, 1.834ko ufalak eraman zuena. Eta Maala bestea, inoiz eraiki gabekoa.

Honetaz gain, Santa Ana komentua egon izan da. Aurretik serorak Errukia izeneko serorategian egon ziren, eta handik Ormaetxea dorretxera pasa.

Eta ez da ahaztu behar Babesetxe-Ospitalak, bere kapera izan dute eta.

Izena	Irudia	Mota	Aipamena	Egoera	Beste izenak
Santa Maria la Real		Parrokia	1267	Zutik	Nuestra Señora de la Asunción
Abadetxeko kapera		Kapera	1980	Zutik	Beheko kapera
San Salvador		Ermita	1545	1834an ufalak eruanda	Espiritu Santua Humilladeroa
Maala		Ermita	1625	Inoiz bukatu gabe	Santa Maria Magdalena
Errukia		Serorategia	1531	Etxea zutik 1.584 urtean lagata	La Piedad
Ormaetxea		Komentua	1584	Etxea zutik 1650 urtean lagata
Santa Ana		Komentua	1650	1975ean botata	Ama Agustinak
Errabaleko ospitaleko kapera		Kapera	1517	Etxea zutik 1695 urtean lagata	Hirutasun Santuko Ospitala
Errekaldeko ospitaleko kapera		Kapera	1695	Etxea zutik 1759 urtean lagata	Erruki-Ospitalea / Hospital de la Misericordia Madalena / La Magdalena Hirutasun Santua / La Santísima Trinidad
Babesetxe-ospitaleko kapera		Kapera	1896	1978an botata	Mesedetako Andramaria Ama Mesedetakoa
Zaharren egoitzako kapera		Kapera	1978	2007an desakralizatua (Jangela moduan erabilia)	Mesedetako Andramaria Ama Mesedetakoa
Kanposantua		Kapera	1858	Zutik

Bailaretakoak

Bailara bakoitzak bere ermita dauka, batzuk oso zaharrak (Irureko San Esteban) eta azkena 1.957 urtekoa (Txurrukako San Ignazio).

Gainera, bi baserrik beren ermitak dituzte: San Martzial eta Santa Ageda.

Ermita guztiek zutik diraute.

Izena	Irudia	Mota	Bailara	Aipamena	Beste izenak
Ezoziako santutegia		Santutegia	Ezozia	1541
San Roke ermita		Ermita	Ezozia	1518	Santa Cruz
San Andres ermita		Ermita	San Andres	1584
San Ignazio ermita		Ermita	Txurruka	1957
San Esteban ermita		Ermita	Irure	1415
San Martzial ermita		Ermita	Irure	1625	San Emeterio eta San Zeledonio
Santa Ageda ermita		Ermita	Irure

Kokapena

Mapa kargatzen...

Erreferentziak

Noticias sobre el templo y ermitas de la villa. Ramiro Larrañaga (Soraluzeko jaiak 1974).

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
-==Herrikaskoarenak==
+Soraluzen 17 erakin erlijioso izan dira gutxienez: parrokia bera, hiru serorategi edota komentu, lau ospitale-kapera, kanposantua bere kaperarekin, Ezoziako santutegia eta zazpi ermita.
-Sarrera hau osatzeko, batez ere, 2.013 urtean herrian garatutako ''Oikonimia''<ref>Grekotik: ''oikos''/ etxe eta ''onoma''/ izena.</ref> izeneko proiektuaren emaitzak erabili dira. Emaitza hauek txosten batean jaso ziren<ref>Oikonimia. Soraluzeko Udala 2014.</ref>.
-Urte hartan Soraluzeko Udalak eta Euskaltzaindiak hitzarmen bat sinatu zuten, herriko toponimia ikertzeko eta arautzeko. Azken helburua, Soraluzeko toponimoak eta herriko ageriko hizkuntza-paisajea normalizatzea zen.
+==Herri kaskoarenak==
+Soraluzeko herri kaskoan eraikin erlijioso zaharrena parrokia da, hiribildua sortu zutenean aipatzen da eta.
-Sei hilabeteko lana izan zen, eta Jon Basauri ikerlariak egin zuen, Euskaltzaindiaren Onomastika batzordeak izendatutako Jon Ander Ramosen zuzendaritzapean.
+Bi ermita ere aipatu izan dira. Bata San Salvador edo Espiritu Santua, 1.834ko ufalak eraman zuena. Eta Maala bestea, inoiz eraiki gabekoa.
-Ikerketa bi zatitan gauzatu zen: lehenengoan Udal Artxibategian eta besteetan zegoen dokumentazioa ikertu, eta bigarrenean ahozko bilketa egin zen.
+Honetaz gain, Santa Ana komentua egon izan da. Aurretik serorak Errukia izeneko serorategian egon ziren, eta handik Ormaetxea dorretxera pasa.
-{| class="wikitable" align="center" style="text-align:left"
+Eta ez da ahaztu behar Babesetxe-Ospitalak, bere kapera izan dute eta.
+::{| class="wikitable" align="center" style="text-align:left"
 !  style="background:Orange" | Izena
-!  style="background:Orange" | Helbidea
+!  style="background:Orange" | Irudia
-!  style="background:Orange" | Lehenetsia?
+!  style="background:Orange" | Mota
+!  style="background:Orange" | Aipamena
+|  style="background:Orange" | Egoera
 !  style="background:Orange" | Beste izenak
 |-
-| Abadetxea || Kalebarren, 6 ||  || Unamuno etxea, Santikoa
+| [[Santa Maria la Real eliza (eu)|Santa Maria la Real]]
+   || [[Fitxategi: Santa_Maria_la_Real_parrokia._Eliza_eta_elizataria.jpg | 200px]]
+   || Parrokia || 1267 || Zutik || Nuestra Señora de la Asunción
+|-
+| [[Abadetxeko kapera (eu)|Abadetxeko kapera]]
+   || [[Fitxategi: Abadetxea._Kapera.jpg | 200px]]
+   || Kapera|| 1980 || Zutik || Beheko kapera
+|-
+| [[San Salvador ermita (eu)|San Salvador]]
+   || [[Fitxategi: Olabarrena._Presa_(Florencio_Josep_Lamot_1753).png | 200px]]
+   || Ermita || 1545 || 1834an ufalak eruanda || Espiritu Santua <br> Humilladeroa
+|-
+| [[Maala ermita (eu)|Maala]]
+   || [[Fitxategi: Errekalde_kalea._Gurutzea.jpg | 200px]]
+   || Ermita || 1625 || Inoiz bukatu gabe || Santa Maria Magdalena
+|-
+| [[Errukia serorategia (eu)|Errukia]]
+   || [[Fitxategi: Atxuri_kalea._9._zenbakia_(Google_2013).jpg | 200px]]
+   || Serorategia || 1531 || Etxea zutik <br> 1.584 urtean lagata || ''La Piedad''
+|-
+| [[Ormaetxea jauregia (eu)|Ormaetxea]]
+   || [[Fitxategi: Ormaetxea_jauregia._Ikuspegi_orokorra_(Juan_Carlos_Astiazarán_2017).jpg | 200px]]
+   || Komentua || 1584 || Etxea zutik <br> 1650 urtean lagata ||
+|-
+| [[Santa Ana komentua (eu)|Santa Ana]]
+   || [[Fitxategi: Santa_Ana_komentua._Arku_barik_02_(1977).jpg | 200px]]
+   || Komentua || 1650 || 1975ean botata || Ama Agustinak
 |-
-| Abarketerokoa || Errabal, 24 || Bai || Manuelenekoa
+| [[Errabaleko ospitalea (eu) | Errabaleko ospitaleko kapera]]
+   || [[Fitxategi: Errabaleko ospitalea (Google 2013).jpg | 200px]]
+   || Kapera || 1517 || Etxea zutik <br> 1695 urtean lagata || Hirutasun Santuko Ospitala
 |-
-| Aguadonekoa || Atxuri, 17 ||  || Tinterokoa
+| [[Errekaldeko ospitalea (eu) | Errekaldeko ospitaleko kapera]]
+   || [[Fitxategi: Errekaldeko ospitalea (Google 2013).jpg | 200px]]
+   || Kapera || 1695 || Etxea zutik <br> 1759 urtean lagata || Erruki-Ospitalea / Hospital de la Misericordia <br> Madalena / La Magdalena <br> Hirutasun Santua / La Santísima Trinidad
+|-
+| [[Babesetxea (eu)#Kapera eta kapelaua|Babesetxe-ospitaleko kapera]]
+   || [[Fitxategi: Ospital_zaharra._Ikuspegi_orokorra_02_(Indalecio_Ojanguren).jpg | 200px]]
+   || Kapera || 1896 || 1978an botata || Mesedetako Andramaria <br> Ama Mesedetakoa
+|-
+| [[Zaharren egoitza (eu)|Zaharren egoitzako kapera]]
+   || [[Fitxategi:16_Ospittala._Orain_(Kontrargi_2018).jpg | 200px]]
+   || Kapera || 1978 || 2007an desakralizatua <br> (Jangela moduan erabilia) || Mesedetako Andramaria <br> Ama Mesedetakoa
+|-
+| [[Kanposantua (eu)|Kanposantua]]
+   || [[Fitxategi:Kanposantua._Kaperaren_sarrera_(Juan_Carlos_Astiazarán_2019).jpg | 200px]]
+   || Kapera || 1858 || Zutik ||
 |}
-==Auzko eta ballarena==
-Guztira 233 izen jaso dira, 143 etxeri dagozkienak (etxe batzuk izen bat baino gehiago dute eta).
+==Bailaretakoak==
+Bailara bakoitzak bere ermita dauka, batzuk oso zaharrak (Irureko San Esteban) eta azkena 1.957 urtekoa (Txurrukako San Ignazio).
+Gainera, bi baserrik ''beren'' ermitak dituzte: San Martzial eta Santa Ageda.
+Ermita guztiek zutik diraute.
-{| class="wikitable" align="center" style="text-align:left"
+::{| class="wikitable" align="center" style="text-align:left"
 !  style="background:Orange" | Izena
-!  style="background:Orange" | Helbidea
+!  style="background:Orange" | Irudia
-!  style="background:Orange" | Lehenetsia?
+!  style="background:Orange" | Mota
+!  style="background:Orange" | Bailara
+|  style="background:Orange" | Aipamena
 !  style="background:Orange" | Beste izenak
 |-
-| Abadetxea || Kalebarren, 6 ||  || Unamuno etxea, Santikoa
+| [[Ezoziako santutegia (eu)|Ezoziako santutegia]]
+   || [[Fitxategi: Ezoziako_santutegia._Ikuspegi_orokorra_4.jpg | 200px]]
+   || Santutegia || Ezozia || 1541 ||
+|-
+| [[San Roke ermita (eu)|San Roke ermita]]
+   || [[Fitxategi: San_Roke_ermita._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg | 200px]]
+   || Ermita || Ezozia || 1518 || Santa Cruz
+|-
+| [[San Andres ermita (eu)|San Andres ermita]]
+   || [[Fitxategi: San_Andres_ermita._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg | 200px]]
+   || Ermita || San Andres  || 1584 ||
+|-
+| [[San Ignazio ermita (eu)|San Ignazio ermita]]
+   || [[Fitxategi: San_Ignacio_ermita._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg | 200px]]
+   || Ermita || Txurruka || 1957 ||
+|-
+| [[San Esteban ermita (eu)|San Esteban ermita]]
+   || [[Fitxategi: San_Esteban_ermita._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg | 200px]]
+   || Ermita || Irure || 1415 ||
 |-
-| Abarketerokoa || Errabal, 24 || Bai || Manuelenekoa
+| [[San Martzial ermita (eu)|San Martzial ermita]]
+   || [[Fitxategi: San_Martzial_ermita._Ikuspegi_orokorra_05.jpg | 200px]]
+   || Ermita || Irure || 1625 || San Emeterio eta San Zeledonio
 |-
-| Aguadonekoa || Atxuri, 17 ||  || Tinterokoa
+| [[Santa Ageda ermita (eu)|Santa Ageda ermita]]
+   || [[Fitxategi: Santa_Ageda_ermita._Ikuspegi_orokorra_01_(Gure_Gipuzkoa).jpg | 200px]]
+   || Ermita || Irure ||  ||
 |}
@@ 42. lerroa: / 115. lerroa: @@
 ==Kokapena==
 {{#display_map:
-.172850,-2.412706 ~Mariñelanekoa;
+.174253,-2.412420 ~[[Santa Maria la Real eliza (eu) | Santa Maria la Real]];
-.172702,-2.412805 ~Espillanekoa;
+.174320,-2.413383 ~[[Abadetxeko kapera (eu) | Abadetxeko kapera]]~Beheko kapera;
-.172657,-2.412690 ~Erzillanekoa;
+.176901,-2.415000 ~[[San Salvador ermita (eu) | San Salvador]]~Espiritu Santua;
-.172727,-2.412432 ~Atxurikoa/ Beiztegi-egotza;
+.172304,-2.411399 ~[[Maala ermita (eu) | Maala ermita]];
-.172537,-2.412432 ~Sagastizabalgoa;
+.172629,-2.412251 ~[[Errukia serorategia (eu) | Errukia serorategia]];
-.172257,-2.411942 ~Mendizabal;
+.173943,-2.413212 ~[[Ormaetxea jauregia (eu) | Ormaetxea]];
-.172469,-2.411773 ~Tinterokoa/ Aguadonekoa;
+.173220,-2.412584 ~[[Santa Ana komentua (eu) | Santa Ana komentua]];
-.172420,-2.411660 ~Hauspokoa;
+.173661,-2.413783 ~[[Errabaleko ospitalea (eu) | Errabaleko ospitaleko kapera]];
-.174785,-2.414381 ~[[Dolarekua etxea (eu)|Dolarekoa]];
+.172282,-2.411393 ~Errekaldeko ospitaleko kapera;
-.175325,-2.414456 ~Iturburukoa;
+.172235,-2.411975 ~Babesetxe-ospitaleko kapera;
-.175403,-2.414418 ~[[Intxaurdieta etxea (eu)|Intxaurdieta]]/ Otolanekoa;
+.172161,-2.412332 ~Zaharren egoitzako kapera;
-.175092,-2.414786 ~Zupidebarrena/ Zupide/ Salogoengoa/ Lersundinekoa;
+.174132,-2.411391 ~[[Kanposantua (eu)#Kapera | Kanposantuko kapera]];
-.175479,-2.414405 ~Txestxena/ Txermena
+.182607,-2.420516 ~[[Ezoziako santutegia (eu) | Ezoziako santutegia]];
-.175505,-2.414687 ~Millaingerukoa/ Zamezanekoa/ Frakarresiana/ Txergorinekoa;
+.186303,-2.425116 ~[[San Roke ermita (eu) | San Roke ermita]];
-.176352,-2.414877 ~Imillaokoa/ Tapurrionekoa;
+.175002,-2.403969 ~[[San Andres ermita (eu) | San Andres ermita]];
-.175880,-2.414392 ~Igaraeta/ Iturribaltzaga/ Malmerokoa;
+.166271,-2.395586 ~[[San Ignazio ermita (eu) | San Ignazio ermita]];
-.176248,-2.414424 ~[[Mendikute dorretxea (eu)|Baltegietako dorretxea]]/ Zabalekoa/ Mendikute;
+.187783,-2.437042 ~[[San Esteban ermita (eu) | San Esteban ermita]];
-.176465,-2.414526 ~Santosenekoa/ Bizarrenekoa;
+.176232,-2.418553 ~[[San Martzial ermita (eu) | San Martzial ermita]];
-.177113,-2.415391 ~Benta Txuri;
+.179851,-2.427568 ~[[Santa Ageda ermita (eu) | Santa Ageda ermita]]
-.177162,-2.416842 ~Benta Zaharra;
-.174428,-2.412808 ~Ibarrakoa/ Sakristaukoa;
-.174457,-2.412692 ~Elizburua;
-reta/ Usatorre/ Meltxorrenekoa;
-.173072,-2.412192 ~Azkaratenekoa/
-.172717,-2.410888 ~Olalde/ Olasarte/ Kaskantenekoa;
-.173147,-2.411899 ~Konbentokoa
     |type=earth |height=800px |width=1000px
 }}
@@ 73. lerroa: / 139. lerroa: @@
 ==Erreferentziak==
+* [[Noticias sobre el templo (eu) | Noticias sobre el templo y ermitas de la villa]]. Ramiro Larrañaga (Soraluzeko jaiak 1974).
 [[Kategoria: Soraluze]]
 [[Kategoria: Arkitektura erlijiosoa]]