«Arma museoa. Txispa-pistolak (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
     
    (2 erabiltzailek tartean egindako 57 berrikusketa ez dira erakusten)
    1. lerroa: 1. lerroa:
    {{Osatu barik}}
    Pistolak [[Suzko arma motzak (eu) | suzko arma motzak]] dira. XVI mende bukaeran sortuak, bilakaera teknologikoa arma luzeen paraleloa izan zen: aurrekargako pistolak XIX mende arte iraun zuten.


    ::<small>Arma Museoko sarrera itzultzeko, sakatu [[Arma museoa (eu) | hemen]]</small>
    Agiri zaharrek erakusten dutenez, Soraluzen mota guztietakoak egin ziren. XVI-XVII mendeetan argi-mukizko giltzakin lehen eta errobera giltzakin gero; XVII-XIX mendeetan suharri giltzakin, eta pistoi giltzakin XIX mendean.


    Gordetzen diren guztiak XIX mendekoak dira, eta gehienek [[Teknologia: suharri giltza (eu)|suharri giltza]] erabiltzen badute ere, badaude batzuk [[Teknologia: pistoi giltza (eu)|pistoi giltza]] erabiltzen dutenak.
    ==Zalditeriarentzako pistolak==
    ''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''
    ''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''


    [[Pistolak (eu)|Pistolak]] suzko arma motzak dira. XVI mende bukaeran sortuak, aurrekargakoak XIX mende arte iraun zuten.
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    | izena    = Zalditeriarentzako pistola luzea
    | irudia  = Zalditeriako_pistola_01_(Arluciaga_1789).jpg
    | egilea  = Bartolomé de Arlvziaga (Elgoibar) <br> Giltza: D. Ciaran (Soraluze)
    | noizkoa  = 1789
    | kokapena = Bilduma pribatua
    | oharrak  = ''REGIMto. DE CABALLa. DEL YNFANTE'' idazkuna dauka, eta Espainiako armarria
    }}
     
    {| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"
    |-
    | <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3">
        Zalditeriako_pistola_02_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
        Zalditeriako_pistola_03_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
        Zalditeriako_pistola_04_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
        Zalditeriako_pistola_05_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
        Zalditeriako_pistola_06_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
        Zalditeriako_pistola_07_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
        Zalditeriako_pistola_08_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
        Zalditeriako_pistola_09_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
        Zalditeriako_pistola_10_(Arluciaga_1789).jpg | Zalditeriarentzeko pistola <br> (Arluciaga & Ciaran 1789)
      </gallery>
    |}
     


    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    | izena    = Corpseko Guardien Errege Gorputzeko Zalditeriako ofizialaren pistola
    | irudia  = Pistola._Zalditeriarentzat_5._Fran_Artaechevarria_(Bilboko_Euskal_Museoa).jpg
    | egilea  = Fran(cisco) Artaechevarria
    | noizkoa  = XVIII mendea
    | kokapena = Bilboko Euskal Museoa
    | oharrak  = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/egileak-artaechevarria-fran-/izenburua-corpseko-guardien-errege-gorputzeko-zalditeriako-ofizialaren-pistola/objektua-pistola/ciuVerFicha/museo-57/ninv-AAAA/0677-013 hemen]
    }}


    ==Zalditeriarentzako pistola==
     
    [[Fitxategi: Pistola._Zalditeriarentzat_Soraluzen_egindakoa_(Armagintza_museoa_1815).jpg | thumb | 200px | left | Zalditeriarentzako pistola (1815)]]
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    {| class="wikitable col1lef col2lef"
    | izena    = Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    ! width=  "80 px" style="background:Khaki" | Zer
    | irudia  = Pistola._Zalditeriarentzat_11_(1815_eredua).jpg
    ! width= "300 px" style="background:Khaki" | Azalpena
    | egilea  = Soraluzeko Erret Lantegiak
    | noizkoa  = ''(ezezaguna)''
    | kokapena = Bilduma pribatua
    | oharrak  = Frantziako 1777.eko giltzak kopiatzen, hainbat pistola egin ziren aurretik. Baina 1815 ezarri zen eredu hau Zalditeriarentzako Arautegiko pistola moduan.
    }}
     
    {| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"
    |-
    |-
    | Arma mota || Aurrekarga pistola
    | <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3">
    |-
        Pistola._Zalditeriarentzat_12_(1815_eredua).jpg | Ikuspegi orokorra
    | Noizkoa   || 1.815
        Pistola._Zalditeriarentzat_13_(1815_eredua).jpg | Giltza
    |-
        Pistola._Zalditeriarentzat_14_(1815_eredua).jpg | Gainetik
    | Kokapena || Eibarko Armagintza Museoa
        Pistola._Zalditeriarentzat_15_(1815_eredua).jpg | Azpitik
        Pistola._Zalditeriarentzat_16_(1815_eredua).jpg | Baioneta
      </gallery>
    |}
     
     
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    | izena    = Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    | irudia  = Pistola._Zalditeriarentzat_(Armagintza_Museoa_1815).jpg
    | egilea  = Soraluzeko Erret Lantegiak
    | noizkoa  = 1815.etik aurrera
    | kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]
    | oharrak  = Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA010 sakatu hemen]
    }}
     
     
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    | izena    = Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    | irudia   = Pistola._Zalditeriarentzat_2_(Armagintza_Museoa_1815).jpg
    | egilea  = Soraluzeko Erret Lantegiak
    | noizkoa  = 1815.etik aurrera
    | kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]
    | oharrak  = Tutuan ''2º 2ª.N.4'', platinan ''A GARATE'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA003 sakatu hemen]
    }}
     
     
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    | izena    = Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
      | irudia  = Pistola._Zalditeriarentzat_3_(Armagintza_Museoa_1815).jpg
    | egilea  = Soraluzeko Erret Lantegiak
    | noizkoa  = 1815.etik aurrera
    | kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]
    | oharrak  = Tutuan ''R.P.'' idazkuna, kutxan ''3.'' <br> Gehiago jakiteko, [http://www.armia-eibar.eus/armas/arma_larga/EA011 sakatu hemen]
    }}
     
     
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    | izena    = Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    | irudia  = Pistola._Zalditeriarentzat_4_(Arabako_Arma_Museoa_1832).jpg
    | egilea  = Soraluzeko Erret Lantegiak
    | noizkoa  = 1832 (1815 eredua)
    | kokapena = Arabako Arma Museoa
    | oharrak  = Gehiago jakiteko, sakatu [https://apps.euskadi.eus/emsime/katalogoa/izenburua-zalditeriarako-espainiako-pistola-md-1815/objektua-pistola/ciuVerFicha/museo-15/ninv-0524 hemen]
    }}
     
     
    ==Suharri giltzadun pistolak==
    ''(argazkiak handitzeko, sakatu gainean)''
     
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    | izena    = Sukarrizko pistola
    | irudia  = Pistola_01_(Martin_Berraondo_1810).jpg
    | egilea  = Martin Berraondo
    | noizkoa  = 1810 ggb
    | kokapena = Bilduma pribatua
    | oharrak  = Luxuzko pistola, armadako goi buruzagi batentzat egina. <br> Luzeera 398 mm. Kañoiaren laurdena otxabatua da, eta borobila gainontzekoa, luzeera 250 mm. <br> Intxaurrezko kutxa, letoiez apainduta. <br> Giltzak patila espainiarra motakoa da, B letraz markatuta (Bizkaian ekoiztua Espainiako Independentzia Gerran).
    }}
     
    {| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"
    |-
    |-
    | Oharrak  ||  
    | <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3">
        Pistola_02_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_03_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_04_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_05_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_06_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_07_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_08_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_09_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_10_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
        Pistola_11_(Martin_Berraondo_1810).jpg | Sukarrizko pistola (Martin Berraondo 1810)
      </gallery>
    |}
    |}




    ==Astiazarán armagilea==
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    XIX mendekoa, segururena Juan Francisco Astiazarán Ciarán.  
    | izena    = Pistola baionetaduna (Urquiola)
    | irudia  = Pistola_baionetaduna._Suharri_giltza_01_(Urquiola_1810).jpg
    | egilea  = Urquiola (giltzagilea)
    | noizkoa  = 1810-1835
    | kokapena = Museo del Ejército (Madrid)
    | oharrak  = Intxaurrezko kutxa. Baioneta 12 cm luze da, eta erretraktila <br> Kainoian ‘’UR / QUI / OLA’’ grabatua dauka. <br> Sakatu [http://bibliotecavirtualdefensa.es/BVMDefensa/i18n/catalogo_imagenes/grupo.cmd?path=76945&interno=S hemen] 3Dtan ikusteko
    }}


    [[Fitxategi: Pistola_01_(Astiazarán_1857).png | thumb | 200px | left | Txispa giltzadun pistola (1857)]]
    {| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"
    {| class="wikitable col1lef col2lef"
    ! width=  "80 px" style="background:Khaki" | Zer
    ! width= "300 px" style="background:Khaki" | Azalpena
    |-
    | Arma mota || Aurrekarga pistola
    |-
    |-
    | Noizkoa  || 1.857
    | <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3">
    |-
        Pistola_baionetaduna._Suharri_giltza_02_(Urquiola_1810).jpg | Pistola baionetaduna <br> (Urquiola 1810)
    | Kokapena  || Eibarko Armagintza Museoa
        Pistola_baionetaduna._Suharri_giltza_03_(Urquiola_1810).jpg | Pistola baionetaduna <br> (Urquiola 1810)
    |-
        Pistola_baionetaduna._Suharri_giltza_04_(Urquiola_1810).jpg | Pistola baionetaduna <br> (Urquiola 1810)
    | Oharrak   ||
        Pistola_baionetaduna._Suharri_giltza_05_(Urquiola_1810).jpg | Pistola baionetaduna <br> (Urquiola 1810)
       </gallery>
    |}
    |}




    ==Astiazarán armagileak==
    Armagile familia hau XIX mendean nabarmendu zen, bai industrian zein herri politikan (liberalak).


    [[Fitxategi: Pistola_02_(Astiazarán_1857).jpg | thumb | 200px | left | Txispa giltzadun pistola (1857)]]
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    {| class="wikitable col1lef col2lef"
    | izena    = ''Mikelete'' motako pistola
    ! width=  "80 px" style="background:Khaki" | Zer
    | irudia  = Pistola._Mikeletea_01_(Astiazarán_1815).jpg
    ! width= "300 px" style="background:Khaki" | Azalpena
    | egilea  = M. Astiazarán de Ribas (ermuarra, gurasoak Soraluzekoak)
    | noizkoa  = 1815
    | kokapena = Bilduma pribatua
    | oharrak  = Pistola 39 zm luze da, eta tutua 10ekoa <br> Kirtena intxaurrezkoa, eta baketa burua bolizkoa <br> Urrezko grabatuak ''Año de 1815'' dio.
    }}
     
    {| class="wikitable" style="margin:auto; text-align:left" width= "900 px"
    |-
    |-
    | Arma mota || Aurrekarga pistola
    | <gallery mode="packed-hover" heights="125px" perrow="3">
    |-
        Pistola._Mikeletea_02_(Astiazarán_1815).jpg | ''Mikelete'' motako pistola <br> (Astiazarán 1815)
    | Noizkoa  || 1.857
        Pistola._Mikeletea_03_(Astiazarán_1815).jpg | ''Mikelete'' motako pistola <br> (Astiazarán 1815)
    |-
        Pistola._Mikeletea_04_(Astiazarán_1815).jpg | ''Mikelete'' motako pistola <br> (Astiazarán 1815)
    | Kokapena  || Bilduma pribatua
        Pistola._Mikeletea_05_(Astiazarán_1815).jpg | ''Mikelete'' motako pistola <br> (Astiazarán 1815)
    |-
        Pistola._Mikeletea_06_(Astiazarán_1815).jpg | ''Mikelete'' motako pistola <br> (Astiazarán 1815)
    | Oharrak   ||
        Pistola._Mikeletea_07_(Astiazarán_1815).jpg | ''Mikelete'' motako pistola <br> (Astiazarán 1815)
       </gallery>
    |}
    |}
    {{Arma Museoaren erakusmahaia (eu)
    | izena    = Txispa pistola
    | irudia  = Pistola_01_(Astiazarán_1857).png
    | egilea  = Bartolomé de Astiazarán y Ascaray
    | noizkoa  = 1857
    | kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]
    | oharrak  = Gehiago jakiteko, [https://armia-eibar.eus/armas/arma_corta/EA014 sakatu hemen]
    }}
    {{Arma Museoaren erakusmahaia 2 (eu)
    | izena    = Txispa pistola
    | irudia_1 = Pistola._Suharri_giltza_02_(Astiazarán).jpg
    | irudia_2 = Pistola._Suharri_giltza_03_(Astiazarán).jpg
    | egilea  = Bartolomé de Astiazarán y Ascaray
    | noizkoa  =
    | kokapena = [[Eibarko Armagintza Museoa (eu)|Eibarko Armagintza Museoa]]
    | oharrak  = Gehiago jakiteko, [https://armia-eibar.eus/armas/arma_corta/EA013 sakatu hemen]
    }}
    ==Arma Museoaren bisita jarraitzeko==
    Museo sarrerara itzultzeko, [[Ramiro Larrañaga Arma Museoa (eu) | sakatu hemen]]. Bestela, hurrengo gela aukeratu:
    {{Arma Museoaren gelak (eu)}}





    Hauxe da oraingo bertsioa, 22:18, 6 martxoa 2024 data duena

    Pistolak suzko arma motzak dira. XVI mende bukaeran sortuak, bilakaera teknologikoa arma luzeen paraleloa izan zen: aurrekargako pistolak XIX mende arte iraun zuten.

    Agiri zaharrek erakusten dutenez, Soraluzen mota guztietakoak egin ziren. XVI-XVII mendeetan argi-mukizko giltzakin lehen eta errobera giltzakin gero; XVII-XIX mendeetan suharri giltzakin, eta pistoi giltzakin XIX mendean.

    Gordetzen diren guztiak XIX mendekoak dira, eta gehienek suharri giltza erabiltzen badute ere, badaude batzuk pistoi giltza erabiltzen dutenak.


    Zalditeriarentzako pistolak

    (argazkiak handitzeko, sakatu gainean)


    Zalditeriarentzako pistola luzea
    Zalditeriako pistola 01 (Arluciaga 1789).jpg
    Egilea Bartolomé de Arlvziaga (Elgoibar)
    Giltza: D. Ciaran (Soraluze)
    Noizkoa 1789
    Kokapena Bilduma pribatua
    Oharrak REGIMto. DE CABALLa. DEL YNFANTE idazkuna dauka, eta Espainiako armarria




    Corpseko Guardien Errege Gorputzeko Zalditeriako ofizialaren pistola
    Pistola. Zalditeriarentzat 5. Fran Artaechevarria (Bilboko Euskal Museoa).jpg
    Egilea Fran(cisco) Artaechevarria
    Noizkoa XVIII mendea
    Kokapena Bilboko Euskal Museoa
    Oharrak Gehiago jakiteko, sakatu hemen




    Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    Pistola. Zalditeriarentzat 11 (1815 eredua).jpg
    Egilea Soraluzeko Erret Lantegiak
    Noizkoa (ezezaguna)
    Kokapena Bilduma pribatua
    Oharrak Frantziako 1777.eko giltzak kopiatzen, hainbat pistola egin ziren aurretik. Baina 1815 ezarri zen eredu hau Zalditeriarentzako Arautegiko pistola moduan.




    Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    Pistola. Zalditeriarentzat (Armagintza Museoa 1815).jpg
    Egilea Soraluzeko Erret Lantegiak
    Noizkoa 1815.etik aurrera
    Kokapena Eibarko Armagintza Museoa
    Oharrak Gehiago jakiteko, sakatu hemen




    Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    Pistola. Zalditeriarentzat 2 (Armagintza Museoa 1815).jpg
    Egilea Soraluzeko Erret Lantegiak
    Noizkoa 1815.etik aurrera
    Kokapena Eibarko Armagintza Museoa
    Oharrak Tutuan 2º 2ª.N.4, platinan A GARATE
    Gehiago jakiteko, sakatu hemen




    Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    Pistola. Zalditeriarentzat 3 (Armagintza Museoa 1815).jpg
    Egilea Soraluzeko Erret Lantegiak
    Noizkoa 1815.etik aurrera
    Kokapena Eibarko Armagintza Museoa
    Oharrak Tutuan R.P. idazkuna, kutxan 3.
    Gehiago jakiteko, sakatu hemen




    Zalditeriarako pistola (1815 eredua)
    Pistola. Zalditeriarentzat 4 (Arabako Arma Museoa 1832).jpg
    Egilea Soraluzeko Erret Lantegiak
    Noizkoa 1832 (1815 eredua)
    Kokapena Arabako Arma Museoa
    Oharrak Gehiago jakiteko, sakatu hemen



    Suharri giltzadun pistolak

    (argazkiak handitzeko, sakatu gainean)


    Sukarrizko pistola
    Pistola 01 (Martin Berraondo 1810).jpg
    Egilea Martin Berraondo
    Noizkoa 1810 ggb
    Kokapena Bilduma pribatua
    Oharrak Luxuzko pistola, armadako goi buruzagi batentzat egina.
    Luzeera 398 mm. Kañoiaren laurdena otxabatua da, eta borobila gainontzekoa, luzeera 250 mm.
    Intxaurrezko kutxa, letoiez apainduta.
    Giltzak patila espainiarra motakoa da, B letraz markatuta (Bizkaian ekoiztua Espainiako Independentzia Gerran).




    Pistola baionetaduna (Urquiola)
    Pistola baionetaduna. Suharri giltza 01 (Urquiola 1810).jpg
    Egilea Urquiola (giltzagilea)
    Noizkoa 1810-1835
    Kokapena Museo del Ejército (Madrid)
    Oharrak Intxaurrezko kutxa. Baioneta 12 cm luze da, eta erretraktila
    Kainoian ‘’UR / QUI / OLA’’ grabatua dauka.
    Sakatu hemen 3Dtan ikusteko



    Astiazarán armagileak

    Armagile familia hau XIX mendean nabarmendu zen, bai industrian zein herri politikan (liberalak).


    Mikelete motako pistola
    Pistola. Mikeletea 01 (Astiazarán 1815).jpg
    Egilea M. Astiazarán de Ribas (ermuarra, gurasoak Soraluzekoak)
    Noizkoa 1815
    Kokapena Bilduma pribatua
    Oharrak Pistola 39 zm luze da, eta tutua 10ekoa
    Kirtena intxaurrezkoa, eta baketa burua bolizkoa
    Urrezko grabatuak Año de 1815 dio.




    Txispa pistola
    Pistola 01 (Astiazarán 1857).png
    Egilea Bartolomé de Astiazarán y Ascaray
    Noizkoa 1857
    Kokapena Eibarko Armagintza Museoa
    Oharrak Gehiago jakiteko, sakatu hemen




    Txispa pistola
    Pistola. Suharri giltza 02 (Astiazarán).jpg
    Egilea Bartolomé de Astiazarán y Ascaray
    Pistola. Suharri giltza 03 (Astiazarán).jpg
    Noizkoa
    Kokapena Eibarko Armagintza Museoa
    Oharrak Gehiago jakiteko, sakatu hemen



    Arma Museoaren bisita jarraitzeko

    Museo sarrerara itzultzeko, sakatu hemen. Bestela, hurrengo gela aukeratu:


    Mendeak Arma luzeak Arma motzak Kainoiak Teknologiak
    XVI-XVII Arkabuz eta mosketeak Aurrekarga
    Argimukizko giltza
    Errobera giltza
    XVII-XIX Karabina. Zabala 02 (1753).jpg
    Txispa-fusilak
    Pistola. Zalditeriarentzat 3 (Armagintza Museoa 1815).jpg
    Txispa-pistolak
    Aurrekarga
    Suharri edo txispa-giltza
    XIX Infanteria fusila. 1846 eredua 02 (MMM 1855).jpg
    Pistoi-fusilak
    Pistola. Pistoi giltza (Baltasar Ibarra 1847).jpg
    Pistoi-pistolak
    Aurrekarga
    Pistoi-giltza
    XIX-XX Fusila. Atzekargakoa, tiro bakarrekoa (Armagintza Museoa 1870).jpg
    Atzekarga fusilak
    Pistola. Euscalduna Deringer 06 (1865).jpg
    Atzekarga pistolak eta errebolberrak
    PACL. 57 mmtako Maxim-Nordenfelt kañoia 01 (Cartagena).jpg
    Kainoiak (1935 artekoak)
    Atzekarga
    Bala-zorroak
    XX Eskopeta. Mauricio Larrañaga (Armagintza museoa).jpg
    Ehiza-eskopetak eta karabinak
    Placencia 240-14 morteroa 1.jpg
    Kainoiak (1935tik aurrera)
    Teknologia modernoak


    Erreferentziak