«Irureko plaza (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    (Orria sortu da. Edukia: thumb | right | 600px | Irure auzoa (Kontrargi 2002) ==Geografia <ref>Soraluzeko baserriak (eu)...)
     
    No edit summary
    1. lerroa: 1. lerroa:
    [[Fitxategi: Irure_auzoa._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg | thumb | right | 600px | Irure auzoa (Kontrargi 2002)]]
    [[Fitxategi: Irure_auzoa._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg | thumb | right | 600px | Irureko plaza (Kontrargi 2002)]]


    ==Geografia <ref>[[Soraluzeko baserriak (eu) | Soraluzeko baserriak]]. ''(96. orrialdea)''</ref>==
    ==Azalpen orokorrak==
    Irure auzoa da Soraluzeko lau mendi auzoetan luzeena eta zabalena lur hedaduraz. Irurek Soraluzeko herriaren hegoaldek mendialde osoa hartzen du bere barne. Ekialdean Osintxurekin muga egiten duen [[Itzio baserria (eu)|Itzio baserria]] eta mendebaldean Eibarko lurrekin muga egiten duen [[Illordo baserria (eu)|Illordo baserria]] ere Irurekoak dira. Erdialdean Sagar-Errekako mendiartea dauka. Mendiarte hau [[Osteitta baserria (eu)|Osteitta baserriko]] lurretan Elgetako lurrekin muga egiteraino barneratzen da hegoalderantz.
    Irureko plaza izen bereko bailararen erdigunea da, nahiz eta ipar-mendebaldeko muturrean egon.


    Herriaren hegoaldera kokatua egon arren, iparraldera begira dago eta hargatik, eguzki argi gutxien jasotzen duen auzoa da. ''Añube'' inguruak ere baditu, batez ere [[Sagar-erreka (eu)|Sagar-erreka]] ingurua, eta neguan elurra egiten duenean urtu gabe irauten du denbora askoan.
    Irureko plaza esaten zaio, edo Irure, besterik gabe. Bailara aitatzeko izen osoa esaten da: ''Irure bailara''.


    Geografikoki nahiz sozialki, gorago aipatutako hiru gune nagusietan banatzen da Irure: [[Salon baserria (eu)|Salon baserri]] ingurua (ekialdean), [[San Martzial ermita (eu)|San Martzial]] eta [[Sagar-erreka (eu)|Sagar-erreka]] (erdialdean) eta Irure ingurua (mendebaldean).
    Bertan bi baserri eta ermita daude. Illordo eta Iruregañaren azpian, Eibarko mugetan. nahiz eta inguruak oso aldapatsuak izan, Irureko plaza lautada moduko batean dago.
     
    [[Fitxategi: Batallón_Baracaldo_Martínez_de_Aragón._Atsedena_(1937).png | thumb | 400px | Soldaduak atsedenean (1937)]]
    Azken inguru honek, bailarari izena ematen dionak, oso gertu dauka Irure-gain izeneko tontorra. Gain hau, bere altueragatik eta Eibar, Elgoibar eta Soraluzeri gaina hartzen dietelako, kokapen estrategikoa izan da azken gerrateetan. 1936ko gerran esaterako, Gudaroste Errepublikarrak Irure eta Illordo baserri inguruetan kokatu zituen ''Batallón Baracaldo Martínez de Aragón''-eko soldaduak.
     
    Soraluzeko mendialde osoa bezala, Irureko orografia oso aldapatsua da eremuaren zatirik gehienean. Hala ere, badira patxadatsuagoak diren inguru batzuk; Salon, [[Ernizketa baserria (eu)|Ernizketa]] eta Irure inguruak esateko. Lur eremu aldapatsuak izateak asko zailtzen du nekazaritzako jarduna eta oso gutxi dira nekazal produkzioari eusten dioten baserriak.
     
    Azken urteotako industria eta errepide alorreko azpiegituren garapen handiak eragin handia izan du Irure eta iruretarren bizimoduan. Industriari dagokionez, Sagar-erreka eta [[Iraola Etxebarri baserria (eu)|Iraola Etxebarri]] azpikaldean lantegi asko eraiki ziren. Zabortegia ere Sagar-errekan eraiki zen, eta gerora industrialdea bihurtu.
     
    Baina zalantzarik gabe, auzoan eragin handiena izan duen eraikuntza lanak errepide alorrekoak izan dira. Soraluzeko saihesbideak 80. hamarkadan eta Maltzaga-Gasteiz autopistak 20 urte geroago, auzoa alderik alde zeharkatu dute baserri askotako lurrak janez.
     
     
    [[Fitxategi: Irure_auzoa._Ikuspegi_orokorra_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | thumb | center | 600px | Irure auzoa. Atzekaldean, Arrate (J.C. Astiazarán 1979)]]
     
     
    ==Jaiak==
    ::<small>Gehiago jakiteko, sakatu [[Irureko jaiak (eu) | ''hemen'']].</small>
    Irureko jaiak abuztuaren lehenengo egunetan ospatu izan ohi dira, Ama Birginaren Zeruratze jaiaren ondorengo igandean. Auzoan gero eta jende gutxiago bizi delako edo, beheranzko bidea hartu zuten eta 2003. urtetik ez da jairik antolatu.
     
     
    ==Bitxikeriak <ref>[[Soraluzeko baserriak (eu) | Soraluzeko baserriak]]. ''(97. orrialdea)''</ref>==
    [[Fitxategi: Irure_Hamengua_baserria._Armarria_01_(Kontrargi_2002).jpg | thumb | right | 250px | Irure Hamenguako armarria <br> (Kontrargi 2002)]]
    ===Santxo Jakintsuaren garaiko zezenketa===
    Irure gainek zezenketen inguruko gertakizuna ere harrigarria da benetan. Adituen arabera, Bizkaia eta Gipuzkoan egin den lehenengo zezenketa izan daiteke Irurekoa. Juan López de Unzueta eibartarrak 1594. urtean argitaratutako liburu batean ematen du XII mendean Iruren egin zen zezenketaren berri, zehaztasun osoz<ref>[[Soraluze. Monografía histórica (eu) | Soraluze. Monografía histórica]]. ''(22, 220 eta 280 orrialdeak)''</ref>.
     
    Unzuetak kontatzen duenez, Nafarroako Santxo VI.a “Jakintsuaren” garaietan (1150-1194), beronen lehengusu bat, Don Celinoz de Unzueta, Irurera aldatu omen zen bizi izatera bere ganadu–sail ugari eta bere morroi taldeekin. Bertan bizi zela, garai hartan Gipuzkoa osoko eta Bizkaiko lur zati handieneko nagusi zen Santxo VI.a Erregeak, Gipuzkoako lurrak eta lehengusuaren bizi-lekua bere begiz ezagutzeko asmoz, Don Celinoz lehengusua bisitatu omen zuen.
     
    Honek haragi-jan eta otordu oparo batez hartu omen zuen errege nafarra, eta otorduaren ostean, zezenketa bat eskaini omen zion bere omenez. Zezenketan bi zezen toreatu omen zituzten, eta ondoren hil, erregearen txakurrek jan zitzaten.
     
    Herrian Irure abizenaren hiru armarri gordetzen dira, bertan istorio honen aztarnak erakusten direla: Nafarroako armarriak, toreatutako zezenak eta beraiek jan zituzten txakurrak.
     
     
    [[Fitxategi: Paco_Vargas._Erretratua.jpg | thumb | left | 100px | Paco Vargas]]
     
    ===Salonazpiko Cristobal Colón===
    Oraindik harrigarriagoa da, Cristobal Colón itsasgizon ezaguna jaiotzez Irure auzoko [[Salonazpi baserria (eu)|Salonazpi baserrikoa]] dela dioen tesia, Colón-en jaioterriaren inguruko euskal tesitzat har daitekeena.
     
    Tesi hori, Francisco Meléndez y Polo, gaitzizenez ''Paco Vargas'' edo ''El Hidalgo de Soraluze'' zeritzonak papereratu zuen, 1936 udaberrian Salamancan kaleratu zen [[Colón vizcaino (eu)|''Colón vizcaino'']] liburuan.




    ==Bailarako mapa==
    ==Bailarako mapa==
    {{#display_map:  
    {{#display_map:  
       43.187783, -2.437042~[[San Esteban ermita (eu)          | San Esteban]]~~Blue_marker.png;
       43.187783, -2.437042~[[San Esteban ermita (eu)          | San Esteban]];
      43.172250, -2.429550~[[Arribaso baserria (eu)            | Arribaso]];
       43.185200, -2.439600~[[Illordo baserria (eu)            | Illordo]]~~Green_marker.png;
      43.174978, -2.421945~[[Barrena baserria (eu)            | Barrena]];
       43.188200, -2.435500~[[Intxausti baserria (eu)          | Intxausti]]~~Green_marker.png;
      43.177050, -2.421650~[[Eitza baserria (eu)              | Eitza]];
      43.176313, -2.421540~[[Eitza Etxebarri baserria (eu)    | Eitza Etxebarri]];
      43.177050, -2.422850~[[Eitzakoetxetxo baserria (eu)      | Eitzakoetxetxo]];
      43.172050, -2.413050~[[Erlei baserria (eu)              | Erlei]];
      43.175900, -2.418300~[[Ernizketa baserria (eu)          | Ernizketa]];
      43.176556, -2.420567~[[Errotabarri baserria (eu)        | Errotabarri]];
      43.175300, -2.421400~[[Galtzaidukua baserria (eu)        | Galtzaidukua]];
      43.177970, -2.420517~[[Igarate baserria (eu)            | Igarate]];
       43.185200, -2.439600~[[Illordo baserria (eu)            | Illordo]];
       43.188200, -2.435500~[[Intxausti baserria (eu)          | Intxausti]];
      43.183200, -2.432300~[[Iraola baserria (eu)              | Iraola]];
      43.182582, -2.426924~[[Iraola Etxebarri baserria (eu)    | Iraola Etxebarri zaharra]];
      43.182300, -2.427600~[[Iraola Etxebarri baserria (eu)    | Iraola Etxebarri berria]];
      43.182120, -2.429683~[[Iraolabeitia baserria (eu)        | Iraolabeitia ]];
       43.187900, -2.436500~[[Irure Hamengua baserria (eu)      | Irure Hamengua]];
       43.187900, -2.436500~[[Irure Hamengua baserria (eu)      | Irure Hamengua]];
       43.188300, -2.436400~[[Irure Handikua baserria (eu)      | Irure Handikua]];
       43.188300, -2.436400~[[Irure Handikua baserria (eu)      | Irure Handikua]]
      43.164180, -2.407800~[[Itzio baserria (eu)              | Itzio]];
      43.164400, -2.409700~[[Itzio-etxetxo baserria (eu)      | Itzio-etxetxo]];
      43.164300, -2.407500~[[Itzio-etxetxo Barri baserria (eu) | Itzio-etxetxo Barri]];
      43.192179, -2.435846~[[Maltzako taberna (eu)            | Maltzako taberna]];
      43.183000, -2.432500~[[Mantxo baserria (eu)              | Mantxo]];
      43.171800, -2.426100~[[Mutxaneko etxe zarra (eu)        | Mutxaneko etxe zarra]];
      43.169400, -2.431900~[[Osteitta baserria (eu)            | Osteitta]];
      43.173200, -2.422800~[[Sagarraga baserria (eu)          | Sagarraga]];
      43.175166, -2.418657~[[Sagasai baserria (eu)            | Sagasai]];
      43.168900, -2.409600~[[Salon baserria (eu)              | Salon]];
      43.168000, -2.407500~[[Salonazpi baserria (eu)          | Salonazpi]];
      43.170300, -2.408000~[[Txurruken baserria (eu)          | Txurruken]];
      43.176900, -2.422200~[[Urretxa baserria (eu)            | Urretxa]];
      43.179933, -2.427833~[[Zabale baserria (eu)              | Zabale]]
       |type=earth |height=800px |width=1000px
       |type=earth |height=800px |width=1000px
    }}
    }}
    102. lerroa: 37. lerroa:




    ==Baserriak==
    ==Eraikinak==


    {| class="wikitable" | align="center"
    {| class="wikitable" | align="center"
    109. lerroa: 44. lerroa:
    ! style="background:Lime" | 1979
    ! style="background:Lime" | 1979
    ! style="background:Lime" | 2002  
    ! style="background:Lime" | 2002  
    |-
    |    [[Irure Hamengua baserria (eu)| Irure Hamengua]]
      || [[Fitxategi: Irure_Hamengua_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | 200px]]
      || [[Fitxategi: Irure_Hamengua_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg              | 200px]]
    |-
    |-
    |    [[Irure Hamengua baserria (eu)| Irure Hamengua]]  
    |    [[Irure Hamengua baserria (eu)| Irure Hamengua]]  
    117. lerroa: 56. lerroa:
       || [[Fitxategi: Irure_Handikua_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | 200px]]
       || [[Fitxategi: Irure_Handikua_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | 200px]]
       || [[Fitxategi: Irure_Handikua_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg              | 200px]]
       || [[Fitxategi: Irure_Handikua_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg              | 200px]]
    |-
    |   
    |-
    |    [[Illordo baserria (eu)| Illordo]]
      || [[Fitxategi: Illordo_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | 200px]]
      || [[Fitxategi: Illordo_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg              | 200px]]
    |-
    |    [[Intxausti baserria (eu)| Intxausti]]
      || [[Fitxategi: Intxausti_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | 200px]]
      || [[Fitxategi: Intxausti_baserria._Ikuspegi_orokorra_01_(Kontrargi_2002).jpg              | 200px]]
    |}
    |}




    ==Sorrera==
    Garai batean Irure oso leku estratejikoan zegoen. Soraluzeko hiribildua sortu baino lehen (1343 urtea) Ibaizabaleko ibia (eta zubia, gero) komunikabide lotunea garrantzitsua zen<ref>Maltzagako lotunea XVIII mende bukaera eta XIX mende hasieran egin zuten.</ref>: erregebide nagusia, Gasteiztik itsasorainokoa, Deba ibaiaren ezkerretik zetorren eta Soraluze parean eskumara pasatzen zen, San Roketik Elgoibar aldera joateko. Eta Eibar (eta Bizkaia) aldera jotzeko, bideak gora egiten zuen Irure ingururaino eta handik Azitainera jaitsi.
    Juan López de Unzueta eibartarrak 1594. urtean argitaratutako liburu batean ematen du XII mendean Irure nola sortu zuten, zehaztasun osoz<ref>[[Soraluze. Monografía histórica (eu) | Soraluze. Monografía histórica]]. ''(22, 220 eta 280 orrialdeak)''</ref>. Unzuetak kontatzen duenez, Nafarroako Santxo VI.a “Jakintsuaren” garaietan (1150-1194), beronen lehengusu bat, Don Celinoz de Unzueta, erregearen haserretu eta Irurera aldatu omen zen bizi izatera bere ganadu–sail ugari eta bere morroi taldeekin. Gogoratu behar da garai haietan lurralde osoa mugan zegoela<ref>''Markinako merindadea'', marka = muga.</ref> eta bertako herriak berrehun urte geroago sortu zirela.
    Don Celinoz jaunak jasotako etxea [[Irure Hamengua baserria (eu)|Irure Hemengua]] baserria izango zen, ''Irure Zaharra'' ere esaten zaio eta. Irure Handikua geroago egin zuten, XVI mendean edo. Hala ere, Iruretarrak armarriak jartzerakoan Irure Zaharrari berea erantsi zioten, jatorrizko etxea bera zela eta.
    [[Fitxategi: Irure_auzoa._Ikuspegi_orokorra_01_(Juan_Carlos_Astiazarán_1979).jpg | thumb | center | 600px | Irure auzoa. Atzekaldean, Arrate (J.C. Astiazarán 1979)]]
    ==Sorrera==
    ==Santxo Jakintsuaren garaiko zezenketa<ref>[[Soraluzeko baserriak (eu) | Soraluzeko baserriak]]. ''(97. orrialdea)''</ref>==
    [[Fitxategi: Irure_Hamengua_baserria._Armarria_01_(Kontrargi_2002).jpg | thumb | right | 250px | Irure Hamenguako armarria <br> (Kontrargi 2002)]]
    ==Santxo Jakintsuaren garaiko zezenketa<ref>[[Soraluzeko baserriak (eu) | Soraluzeko baserriak]]. ''(97. orrialdea)''</ref>==
    Irure gainek zezenketen inguruko gertakizuna ere harrigarria da benetan. Adituen arabera, Bizkaia eta Gipuzkoan egin den lehenengo zezenketa izan daiteke Irurekoa. Juan López de Unzueta eibartarrak 1594. urtean argitaratutako liburu batean ematen du XII mendean Iruren egin zen zezenketaren berri, zehaztasun osoz<ref>[[Soraluze. Monografía histórica (eu) | Soraluze. Monografía histórica]]. ''(22, 220 eta 280 orrialdeak)''</ref>.
    Unzuetak kontatzen duenez, Nafarroako Santxo VI.a “Jakintsuaren” garaietan (1150-1194), beronen lehengusu bat, Don Celinoz de Unzueta, Irurera aldatu omen zen bizi izatera bere ganadu–sail ugari eta bere morroi taldeekin. Bertan bizi zela, garai hartan Gipuzkoa osoko eta Bizkaiko lur zati handieneko nagusi zen Santxo VI.a Erregeak, Gipuzkoako lurrak eta lehengusuaren bizi-lekua bere begiz ezagutzeko asmoz, Don Celinoz lehengusua bisitatu omen zuen.
    Honek haragi-jan eta otordu oparo batez hartu omen zuen errege nafarra, eta otorduaren ostean, zezenketa bat eskaini omen zion bere omenez. Zezenketan bi zezen toreatu omen zituzten, eta ondoren hil, erregearen txakurrek jan zitzaten.
    Herrian Irure abizenaren hiru armarri gordetzen dira, bertan istorio honen aztarnak erakusten direla: Nafarroako armarriak, toreatutako zezenak eta beraiek jan zituzten txakurrak.
    [[Fitxategi: Batallón_Baracaldo_Martínez_de_Aragón._Atsedena_(1937).png | thumb | 400px | Soldaduak atsedenean (1937)]]
    Azken inguru honek, bailarari izena ematen dionak, oso gertu dauka Irure-gain izeneko tontorra. Gain hau, bere altueragatik eta Eibar, Elgoibar eta Soraluzeri gaina hartzen dietelako, kokapen estrategikoa izan da azken gerrateetan. 1936ko gerran esaterako, Gudaroste Errepublikarrak Irure eta Illordo baserri inguruetan kokatu zituen ''Batallón Baracaldo Martínez de Aragón''-eko soldaduak.
    ==Jaiak==
    ::<small>Gehiago jakiteko, sakatu [[Irureko jaiak (eu) | ''hemen'']].</small>
    Irureko jaiak abuztuaren lehenengo egunetan ospatu izan ohi dira, Ama Birginaren Zeruratze jaiaren ondorengo igandean. Auzoan gero eta jende gutxiago bizi delako edo, beheranzko bidea hartu zuten eta 2003. urtetik ez da jairik antolatu.


    ==Erreferentziak==
    ==Erreferentziak==

    21:51, 7 uztaila 2019(e)ko berrikuspena

    Irureko plaza (Kontrargi 2002)

    Azalpen orokorrak

    Irureko plaza izen bereko bailararen erdigunea da, nahiz eta ipar-mendebaldeko muturrean egon.

    Irureko plaza esaten zaio, edo Irure, besterik gabe. Bailara aitatzeko izen osoa esaten da: Irure bailara.

    Bertan bi baserri eta ermita daude. Illordo eta Iruregañaren azpian, Eibarko mugetan. nahiz eta inguruak oso aldapatsuak izan, Irureko plaza lautada moduko batean dago.


    Bailarako mapa

    Mapa kargatzen...


    Ermitak

    Irure bailarak hiru ermita ditu; horietatik bi pribatuak:

    Santa Ageda ermita. Ikuspegi orokorra 01 (Gure Gipuzkoa).jpg San Esteban ermita. Ikuspegi orokorra 01 (Kontrargi 2002).jpg San Martzial ermita. Ikuspegi orokorra 05.jpg
    Santa Ageda ermita,
    Zabale baserriarena
    San Esteban ermita San Martzial ermita,
    Ernizketa baserriarena

    Hiru ermitak Eibarrera zihoan mendi-bide zaharraren ibilbidean kokatuta daude.


    Eraikinak

    Izena 1979 2002
    Irure Hamengua Irure Hamengua baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Juan Carlos Astiazarán 1979).jpg Irure Hamengua baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Kontrargi 2002).jpg
    Irure Hamengua Irure Hamengua baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Juan Carlos Astiazarán 1979).jpg Irure Hamengua baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Kontrargi 2002).jpg
    Irure Handikua Irure Handikua baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Juan Carlos Astiazarán 1979).jpg Irure Handikua baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Kontrargi 2002).jpg
    Illordo Illordo baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Juan Carlos Astiazarán 1979).jpg Illordo baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Kontrargi 2002).jpg
    Intxausti Intxausti baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Juan Carlos Astiazarán 1979).jpg Intxausti baserria. Ikuspegi orokorra 01 (Kontrargi 2002).jpg


    Sorrera

    Garai batean Irure oso leku estratejikoan zegoen. Soraluzeko hiribildua sortu baino lehen (1343 urtea) Ibaizabaleko ibia (eta zubia, gero) komunikabide lotunea garrantzitsua zen[1]: erregebide nagusia, Gasteiztik itsasorainokoa, Deba ibaiaren ezkerretik zetorren eta Soraluze parean eskumara pasatzen zen, San Roketik Elgoibar aldera joateko. Eta Eibar (eta Bizkaia) aldera jotzeko, bideak gora egiten zuen Irure ingururaino eta handik Azitainera jaitsi.

    Juan López de Unzueta eibartarrak 1594. urtean argitaratutako liburu batean ematen du XII mendean Irure nola sortu zuten, zehaztasun osoz[2]. Unzuetak kontatzen duenez, Nafarroako Santxo VI.a “Jakintsuaren” garaietan (1150-1194), beronen lehengusu bat, Don Celinoz de Unzueta, erregearen haserretu eta Irurera aldatu omen zen bizi izatera bere ganadu–sail ugari eta bere morroi taldeekin. Gogoratu behar da garai haietan lurralde osoa mugan zegoela[3] eta bertako herriak berrehun urte geroago sortu zirela.

    Don Celinoz jaunak jasotako etxea Irure Hemengua baserria izango zen, Irure Zaharra ere esaten zaio eta. Irure Handikua geroago egin zuten, XVI mendean edo. Hala ere, Iruretarrak armarriak jartzerakoan Irure Zaharrari berea erantsi zioten, jatorrizko etxea bera zela eta.


    Irure auzoa. Atzekaldean, Arrate (J.C. Astiazarán 1979)


    Sorrera

    Santxo Jakintsuaren garaiko zezenketa[4]

    Irure Hamenguako armarria
    (Kontrargi 2002)

    Santxo Jakintsuaren garaiko zezenketa[5]

    Irure gainek zezenketen inguruko gertakizuna ere harrigarria da benetan. Adituen arabera, Bizkaia eta Gipuzkoan egin den lehenengo zezenketa izan daiteke Irurekoa. Juan López de Unzueta eibartarrak 1594. urtean argitaratutako liburu batean ematen du XII mendean Iruren egin zen zezenketaren berri, zehaztasun osoz[6].

    Unzuetak kontatzen duenez, Nafarroako Santxo VI.a “Jakintsuaren” garaietan (1150-1194), beronen lehengusu bat, Don Celinoz de Unzueta, Irurera aldatu omen zen bizi izatera bere ganadu–sail ugari eta bere morroi taldeekin. Bertan bizi zela, garai hartan Gipuzkoa osoko eta Bizkaiko lur zati handieneko nagusi zen Santxo VI.a Erregeak, Gipuzkoako lurrak eta lehengusuaren bizi-lekua bere begiz ezagutzeko asmoz, Don Celinoz lehengusua bisitatu omen zuen.

    Honek haragi-jan eta otordu oparo batez hartu omen zuen errege nafarra, eta otorduaren ostean, zezenketa bat eskaini omen zion bere omenez. Zezenketan bi zezen toreatu omen zituzten, eta ondoren hil, erregearen txakurrek jan zitzaten.

    Herrian Irure abizenaren hiru armarri gordetzen dira, bertan istorio honen aztarnak erakusten direla: Nafarroako armarriak, toreatutako zezenak eta beraiek jan zituzten txakurrak.


    Soldaduak atsedenean (1937)

    Azken inguru honek, bailarari izena ematen dionak, oso gertu dauka Irure-gain izeneko tontorra. Gain hau, bere altueragatik eta Eibar, Elgoibar eta Soraluzeri gaina hartzen dietelako, kokapen estrategikoa izan da azken gerrateetan. 1936ko gerran esaterako, Gudaroste Errepublikarrak Irure eta Illordo baserri inguruetan kokatu zituen Batallón Baracaldo Martínez de Aragón-eko soldaduak.


    Jaiak

    Gehiago jakiteko, sakatu hemen.

    Irureko jaiak abuztuaren lehenengo egunetan ospatu izan ohi dira, Ama Birginaren Zeruratze jaiaren ondorengo igandean. Auzoan gero eta jende gutxiago bizi delako edo, beheranzko bidea hartu zuten eta 2003. urtetik ez da jairik antolatu.

    Erreferentziak

    1. Maltzagako lotunea XVIII mende bukaera eta XIX mende hasieran egin zuten.
    2. Soraluze. Monografía histórica. (22, 220 eta 280 orrialdeak)
    3. Markinako merindadea, marka = muga.
    4. Soraluzeko baserriak. (97. orrialdea)
    5. Soraluzeko baserriak. (97. orrialdea)
    6. Soraluze. Monografía histórica. (22, 220 eta 280 orrialdeak)