«Sagar-erreka (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
    135. lerroa: 135. lerroa:
    Erreka honek laupabost kilometro ditu, eta Bergara udalerritik dator. Azken bi kilometroatan Soraluzeko lurretan sartzen da, bi izen hartzen dituela zatiaren arabera:
    Erreka honek laupabost kilometro ditu, eta Bergara udalerritik dator. Azken bi kilometroatan Soraluzeko lurretan sartzen da, bi izen hartzen dituela zatiaren arabera:
    * goian Olakorta, Bergarako mugatik Sagar-errekako ur jauziraino. 690 metro luze, eta % 6ko aldapa (205 m > 160 m). Eskumatik [[Sasibaltz erreka (eu)|Sasibaltz]] erreka bilzen zaio.
    * goian Olakorta, Bergarako mugatik Sagar-errekako ur jauziraino. 690 metro luze, eta % 6ko aldapa (205 m > 160 m). Eskumatik [[Sasibaltz erreka (eu)|Sasibaltz]] erreka bilzen zaio.
    * Ur jauzitik aurrera Sagar-erreka edo Sagarraga erreka. 1.300 metro luze, eta % 5ko aldapa (160 m > 95 m). Ur jauziaren azpian [[Ganbela erreka (eu)|Ganbela]] eta [[Aierdi erreka (eu)|Aierdi]] erreka biltzen zaizkio, biak ur jauziak dituztela.
    * Ur jauzitik aurrera Sagar-erreka edo Sagarraga erreka. 1.300 metro luze, eta % 5ko aldapa (160 m > 95 m). Ur jauziaren azpian [[Ganbela erreka (eu)|Ganbela]] eta [[Aierdi erreka (eu)|Aierdi]] erreka biltzen zaizkio, biak ur jauziak dituztela. Bada esaten duena izena errekara eroritako sagar ugariek eman ziotena, ibaiak Debaraino eramaten zituena eta bertan sagardoa egiten zutela.  


    Ur jauzia kenduta, erreka honek ez du aldapa handirik (% 5koa). Deba ibaiaren adarretatik emari gehien duena da.
    Ur jauziak kenduta, erreka honek ez du aldapa handirik (% 5koa). Deba ibaiaren adarretatik emari gehien duena da.
     
    Erreka honen ertzetan industri jarduera ugari izan da. Oleaz gain, Soraluzeko armagintza Sagar-errekan hasi zen XV mendetik aurrera:[[Mutxaneko etxe zarra (eu)|Mutxaneko ola]], [[Barrena baserria (eu)|Barrena]], [[Galtzaidukua baserria (eu)|Galtzaidukua]], [[Errotabarri baserria (eu)|Errotabarri]], [[Igarate baserria (eu)|Igarate]]... eta Olakorta izen bera, gerora ogi errotak bihurtu zirenak. XX mende hasieran [[Irurak-Bat zentrala (eu)|Irurak-Bat zentrala]]) eta, azkenik, bertako industrialdeetako ([[Sagar-erreka industrialdea (eu)|Sagar-erreka]] eta [[Sagarraga industrialdea (eu)|Sagarraga]]) enpresak.
     
    Errekaren paraleloan gurdi-bidea zihoan, Ibarrola (Basalgo auzoa, Bergara) eta Azurtzatik (Eibar) Elgerataino. 1956 urtean Azurtzarainoko zatia errepidea bihurtu zuten, eta handik porlanezko pistaz Elgetako errepidera<ref>GI-2639. Kanpazarretik Eibarra Elgetan zehar.</ref> heldu daiteke.
     
     
    La pérdida de los restos históricos, sin que fueran previamente registrados en fotos o planos, comenzó seguramente en 1956, cuando fue construida la carretera a Azurtza sobre el camino carretil.  


    Erreka honen ertzetan industri jarduera ugari izan da: XV mendetik aurrera burdinolak ([[Mutxaneko etxe zarra (eu)|Mutxaneko ola]], [[Barrena baserria (eu)|Barrena]], [[Galtzaidukua baserria (eu)|Galtzaidukua]], [[Errotabarri baserria (eu)|Errotabarri]], [[Igarate baserria (eu)|Igarate]]... eta Olakorta izen bere), ogi errotak gero, XX mende hasierako zentral elektrikoak ([[Sagar-erreka zentrala (eu)|Sagar-erreka zentrala]]) eta, azkenik, bertako industrialdeetako ([[Sagar-erreka industrialdea (eu)|Sagar-erreka]] eta [[Sagarraga industrialdea (eu)|Sagarraga]]) enpresak.


    Honetaz gain herriko zabortegia eta hiltegi berria Sagar-errekan egon ziren. Eta Olakortako zatian Eibarrera urak eruateko bi presa, zaharra eta berria.
    Honetaz gain herriko zabortegia eta hiltegi berria Sagar-errekan egon ziren. Eta Olakortako zatian Eibarrera urak eruateko bi presa, zaharra eta berria.


    Bertako errepideak Elgetarako errepidera<ref>GI-2639. Kanpazarretik Eibarra Elgetan zehar.</ref> eramaten du, Ibarrola (Basalgo auzoa, Bergara) eta Azurtzatik (Eibar) barrena.
     
     
     
     
     
     
     
     
    Después fueron demolidos gradualmente varios caseríos, con sus respectivas presas (Sagarraga, Barrena, Errota-berri y Bane-
    kua), para permitir la construcción de bloques de viviendas y pabellones industriales.
     
    Las obras de la variante de Placencia, terminadas en 1985, hicieron que la zona de Igarate, desembocadura del Sagar en el Deba, quedara completamente desfigurada con la demolición de la casa de Igarate y con el desvío y soterramiento del cauce del Sagar.
     
    Hacia 2008 otra actuación en la carretera, para la instalación de la tubería proveniente de Urkulu, afectó al margen izquierdo.
     
    Y, por último, la construcción del viaducto para la autopista AP-1, con sus taludes y pistas, cuyos escombros fueron depositados
    parcialmente en los márgenes del arroyo en su curso medio.
     
    Afortunadamente, quedan algunos restos que han subsistido gracias a su inaccesibilidad y por estar camuflados por la vegetación. De entre ellos los de mayor entidad son los de Mutxaneko Etxe Zarra, como llaman los lugareños a las ruinas de la antigua forja situada unos metros más abajo que la confluencia del afluente Aierdi y que hoy están semi engullidas por la “selva”. Es un conjunto de tres edificios y, al menos, otras tantas presas situadas al borde del Sagar, que bien pudiera tener su origen en el siglo XVI y sobre
    el que, al parecer, no se ha realizado ningún estudio. Zubitxo, en la confluencia del Sasibeltz, es otro yacimiento con restos de un puente y una edificación.
     
    Gakinontzekoa, galduta.  
     





    22:18, 17 iraila 2019(e)ko berrikuspena

    Sagar-erreka / Olakorta
    Nagusia Deba ibaia
    Luzeera 1.300 m
    Aldapa % 5koa (160 m > 95 m)
    Eskumako adarrak Sasibaltz
    Ganbela
    Ezkerreko adarrak Aierdi
    Bailara Irure


    Irudiak

    (handitzeko, sakatu gainean)


    Kokapena

    (Ibai edo erreka baten izena ezagutzeko, gainean sakatu)

    Mapa kargatzen...


    Kontuak

    Gehiago jakiteko, sakatu hemen

    Erreka honek laupabost kilometro ditu, eta Bergara udalerritik dator. Azken bi kilometroatan Soraluzeko lurretan sartzen da, bi izen hartzen dituela zatiaren arabera:

    • goian Olakorta, Bergarako mugatik Sagar-errekako ur jauziraino. 690 metro luze, eta % 6ko aldapa (205 m > 160 m). Eskumatik Sasibaltz erreka bilzen zaio.
    • Ur jauzitik aurrera Sagar-erreka edo Sagarraga erreka. 1.300 metro luze, eta % 5ko aldapa (160 m > 95 m). Ur jauziaren azpian Ganbela eta Aierdi erreka biltzen zaizkio, biak ur jauziak dituztela. Bada esaten duena izena errekara eroritako sagar ugariek eman ziotena, ibaiak Debaraino eramaten zituena eta bertan sagardoa egiten zutela.

    Ur jauziak kenduta, erreka honek ez du aldapa handirik (% 5koa). Deba ibaiaren adarretatik emari gehien duena da.

    Erreka honen ertzetan industri jarduera ugari izan da. Oleaz gain, Soraluzeko armagintza Sagar-errekan hasi zen XV mendetik aurrera:Mutxaneko ola, Barrena, Galtzaidukua, Errotabarri, Igarate... eta Olakorta izen bera, gerora ogi errotak bihurtu zirenak. XX mende hasieran Irurak-Bat zentrala) eta, azkenik, bertako industrialdeetako (Sagar-erreka eta Sagarraga) enpresak.

    Errekaren paraleloan gurdi-bidea zihoan, Ibarrola (Basalgo auzoa, Bergara) eta Azurtzatik (Eibar) Elgerataino. 1956 urtean Azurtzarainoko zatia errepidea bihurtu zuten, eta handik porlanezko pistaz Elgetako errepidera[1] heldu daiteke.


    La pérdida de los restos históricos, sin que fueran previamente registrados en fotos o planos, comenzó seguramente en 1956, cuando fue construida la carretera a Azurtza sobre el camino carretil.


    Honetaz gain herriko zabortegia eta hiltegi berria Sagar-errekan egon ziren. Eta Olakortako zatian Eibarrera urak eruateko bi presa, zaharra eta berria.





    Después fueron demolidos gradualmente varios caseríos, con sus respectivas presas (Sagarraga, Barrena, Errota-berri y Bane- kua), para permitir la construcción de bloques de viviendas y pabellones industriales.

    Las obras de la variante de Placencia, terminadas en 1985, hicieron que la zona de Igarate, desembocadura del Sagar en el Deba, quedara completamente desfigurada con la demolición de la casa de Igarate y con el desvío y soterramiento del cauce del Sagar.

    Hacia 2008 otra actuación en la carretera, para la instalación de la tubería proveniente de Urkulu, afectó al margen izquierdo.

    Y, por último, la construcción del viaducto para la autopista AP-1, con sus taludes y pistas, cuyos escombros fueron depositados parcialmente en los márgenes del arroyo en su curso medio.

    Afortunadamente, quedan algunos restos que han subsistido gracias a su inaccesibilidad y por estar camuflados por la vegetación. De entre ellos los de mayor entidad son los de Mutxaneko Etxe Zarra, como llaman los lugareños a las ruinas de la antigua forja situada unos metros más abajo que la confluencia del afluente Aierdi y que hoy están semi engullidas por la “selva”. Es un conjunto de tres edificios y, al menos, otras tantas presas situadas al borde del Sagar, que bien pudiera tener su origen en el siglo XVI y sobre el que, al parecer, no se ha realizado ningún estudio. Zubitxo, en la confluencia del Sasibeltz, es otro yacimiento con restos de un puente y una edificación.

    Gakinontzekoa, galduta.


    Erreferentziak

    1. GI-2639. Kanpazarretik Eibarra Elgetan zehar.