Bataio agiriak (eu)

Soraluzeko bataio harri zaharra

Jaiotzak eta agiriak

Errejistro Zibila sortu artean^[1], jaiotzak ezagutzeko modu bakarra eliz agiri sakramentalak dira, bataio-liburuak hain zuzen^[2]. Jaiotza data eta bataio data ez dira berdinak, baina batetik bestera oso egun gutxi pasafzen ziren, ume heriotz tasa handia zelak

Trentoko Kontzilio Ekumenikoan, 1563ko azaroaren 11n, erabaki zuten parrokia bakoitzean bataiatutakoen eta ezkontzen erregistro bat eraman beharko zela aurrerantzean. Baina ordurako halako liburuak bazeuden parrokia askotan.

Soraluzeko agiri sakramentalak: bataioak urte urte

Bataio liburuak

1900. urtera arte Soraluzen 16 bataio liburu erabili izan dira^[3]:

Liburuak	Urteak	Orriak
01. liburua	1539-1609	242
02. liburua	1610-1657	201
03. liburua	1657-1713	436
04. liburua	1713-1731	199
05. liburua	1731-1746	223
06. liburua	1746-1761	274
07. liburua	1762-1774	201
08. liburua	1774-1789	279
09. liburua	1789-1803	231
10. liburua	1803-1820	280
11. liburua	1820-1844	384
12. liburua	1844-1863	353
13. liburua	1863-1873	298
14. liburua	1873-1887	437
15. liburua	1888-1895	540
16. liburua	1895-1900 >>	204 ++

Lehen bataio liburua Trentoko erabakia baino zaharragoa da. Gordetzen den lehen errejistroa 1539/12/02 egunekoa da, Andres Espillari dagokiona; aitak ere Andres Espilla zuen izena, eta ama Maria zen (ez zen abizena errejistratu).

Gipuzkoan, aldiz, lehen agiria Antzuolako Maria Madariagarena izan zen (1498/09/02).

Inguruko herrietako bataio liburuen aintzinatasuna kontutan harturik, 1539. urtean hasten den liburu hau ba daiteke Soraluzeko lehen bataio liburua ez izatea.

Hasiera batean, bataioaren data eta lekua zehazten ziren erregistro horretan, baita bataiatuaren, gurasoen eta aita-ama pontekoen izen-abizenak ere. Hainbat mende geroago, aitona-amonen izen-abizenak eransten hasi ziren, bai aitaren aldekoenak, bai amaren aldekoenak.

Datuak

1539-1900 tartean Soraluzen 18.075 bataio errejistratu dira guztira.

Bataioak 10 urteka

Epea	Bataioak	Ezkontzak	Heriotzak
1531-1540	30	0	0
1541-1550	282	0	4
1551-1560	133	0	2
1561-1570	161	0	3
1571-1580	304	0	124
1581-1590	352	31	111
1591-1600	349	57	224
1601-1610	384	66	111
1611-1620	331	55	88
1621-1630	316	58	163
1631-1640	302	90	160
1641-1650	322	65	133
1651-1660	313	73	167
1661-1670	403	102	181
1671-1680	319	69	161
1681-1690	361	58	155
1691-1700	499	107	218
1701-1710	663	119	161
1711-1720	545	98	248
1721-1730	508	94	366
1731-1740	531	126	489
1741-1750	604	164	471
1751-1760	549	108	515
1761-1770	598	120	449
1771-1780	691	197	467
1781-1790	789	157	441
1791-1800	686	149	483
1801-1810	718	163	537
1811-1820	542	132	319
1821-1830	646	175	390
1831-1840	692	157	449
1841-1850	626	166	398
1851-1860	713	224	590
1861-1870	893	219	682
1871-1880	607	110	540
1881-1890	587	138	457
1891-1900	726	144	553
Guztira	18.075	3.791	11.010

Azterketa

Bilakaera

Urteetan zehar herriko biztanle kopuruak gora egin zuenez, bataio kopurua ere gora egin zuen, baina ez modu uniformean. 1550-1570 urte tartra gaindituta, 1700. arte urteko 20-40 bataio izaten ziren, inoiz gehiago.

1700. inguruan beste aro bat hasten da, hasierako 60-80 bataioetara heltzen bada, gero urteko 40-60 bataioak egonkortzen direla; 1770 inguruan berriro 60-80 bataiotara heltzen da atzera, eta ratioak mantentendu eta hobetzen dira 1810.eko hamarkada arte. Espainiako Independentzia gerraren ondorioz bataioak berriro jeisten dira, gero 60-80 ratiora itzultzeko.

Goiak 1860-1870 urte tartean jotzen du, urteko 80-100 bataioekin, baina bigarren karlistadarekin berriro amiltzen dira urtrko 60 bataiotara. 1890. hamarkada arte bataioak ez dira 80ko mailara itzuliko.

Bataio askotako urteak

Bataio gutxiko urteak

Agiri bereziak: kajakoak eta sasikoak

Jaiotakoen agirietan gurasoak agertzen dira. Gehienetan elkarrekin ezkonduak, baina inoiz ezkontzak kanpo jaiotakoak (sasikoak, baina aitak onartuak)^[4]. Eta badira salbuespenak: kajakoak (ez dakarte ez aita ez amaren izenik) eta sasiko ez onartuak (amaren izena besterik ez da agertzen).

Soraluzeko agirietan nn kajako eta nn sasiko agertzen dira. Baina denboraren arabera oso banaketa desberdina izan dute. Hiru aro bereizten dira.

1700. arte oso kajako gutxi daude, baina sasiko ugari (jaiotzen %20tik gora askotan). XVII. mende bukaeran atarik gabeko sasikoen kopurua amiltzen da, eta XVIII. mende ia osoan bai kajako zein sasiko anekdotikoak bihurtzen dira (bion artean %1a). Azkenik, XIX. mendean, kopurua igotzen da, baina ez aurreko mendeetako mailan. Gerrek, inbasioek, krisi ekonomikoek… eragin sakona izan zuten.

(hemen grafikoa sartu)

Inguruko herriekin alderatzen badugu, Soraluzen askoz sasiko gehiago izan ziren XVI eta XVII. mendean (Azkoitia, Elgoibar eta Mallabiarekin batera). Kajakoak, berriz, azpitik.

Missing girls

Erreferentziak

↑ Soraluzekoa 1871.ean zabaldu zen ofizialki, baina biharren karlistada bukatu arte ez zen ganoraz martxan jarri.
↑ Agiri hauek bataioaren data jasotzen dute, ez jaiotzarena. Baina batetik bestera oso egun gutxi, inoiz orduak, pasatzen ziren. Eta oso ume gutxi ez zituzten bataiatzen: hilik jaiotakoak, erahildakoak...
↑ 1900.etik aurrerakoak 16. liburukian eta hurrengoetan errejistratu dituzte.
↑ Oso zaila da agirietan kasu hauek antzematea: ez modu zuzenean (ez daude berezita), ezta zeharka (aita eta ama ezkontza agirietan bilatzen, esateko).

[1] Soraluzekoa 1871.ean zabaldu zen ofizialki, baina biharren karlistada bukatu arte ez zen ganoraz martxan jarri.

[2] Agiri hauek bataioaren data jasotzen dute, ez jaiotzarena. Baina batetik bestera oso egun gutxi, inoiz orduak, pasatzen ziren. Eta oso ume gutxi ez zituzten bataiatzen: hilik jaiotakoak, erahildakoak...

[3] 1900.etik aurrerakoak 16. liburukian eta hurrengoetan errejistratu dituzte.

[4] Oso zaila da agirietan kasu hauek antzematea: ez modu zuzenean (ez daude berezita), ezta zeharka (aita eta ama ezkontza agirietan bilatzen, esateko).

[1]

[2]

[3]

[4]