Fabrika berria (eu)

Fabrika berria
Estiloa	Razionalismoa
Mendea	XX
Kokapena	Baltegieta kalea
Mota	Eraikina

Irudiak

(handitzeko, sakatu gainean)

• 

  Bulegoak, egin berritan

• 

  Kañoi fabrika
  (Indalecio Ojanguren)

• 

  Kañoi fabrika
  (Indalecio Ojanguren)

• 

  Kañoi fabrika
  (Indalecio Ojanguren 1941)

• 

  Kañoi fabrika
  (Indalecio Ojanguren 1941)

• 

  Kañoi fabrika
  (Indalecio Ojanguren 1941)

• 

  Olabarrena presa eta fabrika berria

• 

  Ekonomatoa eta Olabarena presa
  (Landaburu)

• 

  Ekonomatoa
  (Landaburu)

• 

  Ibaiko ikuspegia
  (Santi Yaniz 2012)

• 

  Kañoiak muntatzeko eraikina
  (Santi Yaniz 2012)

• 

  Bulego eraikina
  (Santi Yaniz 2012)

• 

  SAPA. Fabrika berria
  (COAVN 2003)

• 

  SAPA. Fabrika berriaren planoak
  (COAVN 2003)

Eraikin nagusien azalpena

Fabrika berria azken urteetako itxurarekin (Oscar Pérez 2021)

Hasieran sortutako solairu bakarreko bi nabeak, burdinazko egituraz eraiki zituzten, errematxatutako sareta-zutabeak eta -habeak erabiliz. Era berean, AEBetako tankerako zertxak ere baliatu zituzten. Lantegira, jatorriz, fatxada laburretatik sartzen zen, zirkulu erdiko arkudun ateak igarota (gaur egun itxita).

Bulego eraikinak, bi nabeen artekoa, oso bestelako itxura du. Noranzko bakarreko hormigoi forjatuzko egiturako eraikina da, eta adreilu zarpiatuzko hormak ditu. Fatxada hiru erregistrotan eta zazpi ardatzetan antolatuta dago, eta garai batean frontoia zeukan goialdean, gaur egun botata dagoena. Estalkia laua da.

Tailer-eraikina oso antzekoa da: hiru solairu ditu, fatxada nagusia hiru erregistrotan eta zazpi ardatzetan antolatuta dauka, eta estalkia laua ere.

Beste ertzean, Gabolats zubiaren ondoan, prentsa lantegia dago, neurri txikikoa eta solairu bakarrekoa. Egitura hormigoi forjatuzkoa du, eta estalkia AEBetako tipoko burdinazko zertxen gainean.

Eraikin multzo honi "ekonomatoaren taberna" gehitu zioten iparraldean, eta errepideko beste aldean biltegiak eta argindarraren transformadorea eraikimzituzten. Bion artean zegoen iturria antolatu zuten.

Fabrika berria ibaitik (E. Aldazabal 2011)

Fabrika berria kaletik (E. Aldazabal 2011)

Historia

Soraluzeko Fabrika zaharra 1861 urtean eraiki zen. Baina leku falta zela, eta irisgarritasun eskasa zuenez, The Placencia de las Armas Company Limited jabeak lantegi berri bat (Nueva Fábrica de Placencia de las Armas) eraikitzea erabaki zuten. Horretarako, Maltzagatik etorrita herri sarreran zeuden lursailak aukeratu zituzten, Benta Txuria eta Benta Zarra inguruetan.

Soraluzen dagoen espazio faltagatik, fabrika berria bost eraikinetan antolatu zuten, gehi eraikin laguntzaileak (biltegia, probalekua, taberna).

Halaxe, lehenbizi nabe bakarra egin zuten, luzeena, Benta Txuritik Maltzagaranzko norabidean (1916-1917). Jarraian nabe motza eraiki zuten, Gabolatseko zubitik Benta Txuriraino (1917-1918).

• 

  Zubi ondoko lehen nabea, egin berritan

• 

  Bigarren nabea, egin berritan

• 

  Benta Txuria, bi nabeen artean

Sei urte geroago (1924) eraikuntzarekin jarraitu zuten, eta bi urte geroago fabrika berriaren funtsezko eraikinak bukatuta zeuden. Horretarako Benta Txuria bera bota zuten, eta bertan bulego eraikina jaso, alboetako bi nabeak lotuz. Herritik gertuen zegoen aldean prentsa lantegia eraiki zuten, eta beste ertzean tailer-eraikina.

Orduan pasa zituzten fabrika berrira ekoizpen gehiena, bulegoak eta zerbitzu nagusiak. Fabrika zaharra berriaren menpekoa zen, bertan geratu zirela artilleria kainoien barrenagailuak, sutegia etab.

• 

  Kainoi ekoizpena

• 

  Jaurtigai ekoizpena

1935 urterako, tailer-eraikinaren ertzean beste pabiloi txikiagoa jaso zuten, gerora langileentzako taberna (ekonomatoa), ileapaindegia... jartzeko.

Gerra ostean, errepidearen bestekaldean zegoen Benta Zarra ere bota zuten, biltegiak egiteko. Inguruan zegoen iturria konpondu zuten eta zuhaitzak sartu ere.

1941ko irailak 15ean Francisco Franco jeneralak SAPAren Soraluzeko lantegia bisitatu zuen. SAPAri esleitutako lanen egoera bertatik bertara jakiteko interesa zegoen, eta lantegiaren premiak eta gabeziak zuzendarien ahotatik ezagutzeko. Argazkien arabera, Fabrika berria erakutsi zioten.

Azkenik, gerra garaian fabrika bonbardeatu zutenez (eta hildako bat izan zen), bulegoen eraikinaren aurrean babeslekua eraiki zuten (refugioa). 1942/03/17rako bukatuta zegoen. Ez zen beharrezkoa izan, eta inoiz txirbil biltegi moduan erabili izan zen.

Oraindik 1.945 urtean Andoaingo lantegia jotzen zuten Soraluzeko lantegiaren laguntza oso estimagarria. Baina Andoaingo lantegiak aurki aurrea hartu zien Soraluzeko lantegiei, eta azkenean hauek utzi egin zituzten, Fabrika zaharra aurretik (1975 inguruan) eta Fabrika berria gero (2005 urtean).

2005tik aurrera eraikinak hutsik daude.

• 

  Bulegoak errepidetik
  (Urban sketchers 2012)

• 

  Bulegoak erreka aldetik
  (Urban sketchers 2012)

• 

  Lehen nabearen barrukaldea, lehiotik
  (Victor Placencia 2016)

• 

  Lehen nabearen barrukaldea, lehiotik
  (Victor Placencia 2016)

• 

  Lehen nabearen barrukaldea, lehiotik
  (Victor Placencia 2016)

Etorkizuna

XXI mendeko lehen hamarkadan SAPAk bere I+G saila bertara ekartzeko asmoa agertu zuen, baina azkenean ez zen gauzatu.

2018 urtean SAPAk Gabolatseko zubiaren ondoko bi nabeak (prentsa lantegia eta lehen nabe luzea) Soraluzeko Udalari eman zizkien, inoiz gainontzeko esparruan etxebizitzak egiterakoan Udalak hartuko lukeen ordainetan.

Udalak bertan plaza estalia egiteko proiektua dauka, jatorrizko egitura eta teilatua mantenduz.

Zaharberritze proiektua (Soraluzeko Udala)

Kokapena

(Pantaila osoan ikusteko sakatu hemen)

Loading map...

{"minzoom":false,"mappingservice":"googlemaps3","type":"earth","geoservice":"geonames","types":["ROADMAP","SATELLITE","HYBRID","TERRAIN"],"maxzoom":false,"width":"1000px","height":"800px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":18,"layers":[],"controls":["pan","zoom","type","scale","streetview"],"zoomstyle":"DEFAULT","typestyle":"DEFAULT","autoinfowindows":false,"resizable":false,"kmlrezoom":false,"poi":true,"markercluster":false,"tilt":0,"imageoverlays":[],"kml":[],"gkml":[],"fusiontables":[],"searchmarkers":"","enablefullscreen":false,"locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EPrentsa lantegia\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Prentsa lantegia\n","link":"","lat":43.176544,"lon":-2.414615,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EAurreko nabea\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Aurreko nabea\n","link":"","lat":43.176814,"lon":-2.414894,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EBulegoak\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Bulegoak\n","link":"","lat":43.177112,"lon":-2.415398,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EBigarren nabea\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Bigarren nabea\n","link":"","lat":43.177299,"lon":-2.416493,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ETailer-eraikina\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Tailer-eraikina\n","link":"","lat":43.177372,"lon":-2.417088,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EEkonomatoa\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Ekonomatoa\n","link":"","lat":43.177432,"lon":-2.417469,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EBiltegia\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Biltegia\n","link":"","lat":43.17719,"lon":-2.417115,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EIturria\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Iturria\n","link":"","lat":43.177094,"lon":-2.416493,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EBabeslekua\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Babeslekua\n","link":"","lat":43.176977,"lon":-2.415672,"alt":0,"address":"","icon":"","group":"","inlineLabel":"","visitedicon":""}]}

Erreferentziak

• S.A. Placencia de las Armas eraikin berria. Beatriz Herreras (Euskadiko Industria Ondarea, Gasteiz 2012)
• Gipuzkoako Arkitektura Gida 1850-1960. COAVN (Donostia, 2003)
• Desarrollo de los edificios de la nueva fábrica. Victor Placencia (Sorapedia 2018)

"un muy estimable auxiliar de Placencia”. Memoria y Balance correspondiente al Ejercicio de 1945 para la 9.ª Junta General Ordinaria de la SAPA.