«Soraluze mapetan (eu)»: berrikuspenen arteko aldeak

    Sorapediatik
    No edit summary
    No edit summary
    (4 erabiltzailek tartean egindako 68 berrikusketa ez dira erakusten)
    1. lerroa: 1. lerroa:
    1450 urtearen inguruan Johannes Guttenberg-ek inprenta asmatu zuen. Liburuak bakarrik ez, aurki mapak eta atlasak inprimatzen hasi ziren, interes handia zegoelako eta saltzeko errezagoak zirelako, hizkuntzen menpe ez zeudenez merkatu zabalagoa zuten eta.


    [[Fitxategi: Legionis,_Biscaiae_et_Guipiscoae_Typus_(Jodocus_Hondius_1619).jpg | center | 800px | thumb | Legionis, Biscaiae et Guipiscoae Typus. Jodocus Hondius (1619)]]
    Ordutik hona Soraluze hainbat mapetan agertu izan da, mapa txikietan eta handietan, modu arruntan zein nabarmenean... beti gure herriak unean zuen garrantziaren arabera.


    ==(1619) Legionis, Biscaiae et Guipiscoae Typus==
    Jodocus Hondius herbeheretarrak Gerard Mercator-ren Atlas-a erosi zuen, osatu eta 1619 urtean argitaratu zuen, ''Atlas'' izenarekin (liburu zaharren munduan ''Mercator-Hondius Atlas'' moduan ere ezagutua). Geroago bertsio txikiagoa argitaratu zuen, ''Atlas minor'' izenekoa.


    Bertan lamina hau dago, ''Legionis, Biscaiae et Guipiscoae Typus'' izenekoa. Laminak 48.7 x 35.8 zm ditu, eta eskuz margotuta dago.
    ==Hasierako urteak==
    [[Fitxategi: Nova_et_Exactissima_Descriptio._Liburua_(Gerard_de_Jode_1578).jpg  | center | 600px | thumb | Nova et Exactissima Descriptio Nobilis Provinciae Guipuscouae (Gerard de Jode 1578)]]
    XVI mendean Gipuzkoa behin baino gehiagotan agertu zen, hasieran Gerard de Jode-n (edo Jodocus Hondius) mapetan, eta Ortelius-en ‘’Theatrum Orbis Terrarum’’-en gero. Azken liburu honek jasotzen duenez, Gipuzkoa oso menditsua zen, eta bertan burnia egoteagatik, burnigintza eta armagintza zabalduta zeuden.


    Kantauri kostaldea erakusten du, Oviedo paretik Baionaraino, eta bi itsasontzi ere. Lehorretik Zamora, Toro eta Tordesillas harrapatzen ditu.
    XVI mendean Soraluze herri txikia zen oraindik, nahiz eta orduan hasi armagintzan nabarmentzen. Horregatik aipatutako Gipuzkoako mapetan agertzen da, baina gainontzeko herrien pare beti, nabarmendu barik.


    Placencia inguruan, Oxirondo eta Bergara banatuta agertzen ditu. Arrasate inguruan ere auzo guztiak agertzen dira. Elgeta inguruko mendietan, berriz, bi herri ezezagun, Maia eta Aquioter (Angiozar?).
    Hurrengo mende erdian Kantauri inguruko (Santanderretik Landeetaraino) mapetan ere hasi zen agertzen, aurreko mapetan moduan, nabarmendu barik.


    {| class="wikitable col1cen col2cen col3cen col4izq"
    ! width= "50 px" style="background:Aquamarine" | Urtea
    ! width="500 px" style="background:Aquamarine" | Izenburua
    ! width="200 px" style="background:Aquamarine" | Egilea
    ! width="150 px" style="background:Aquamarine" | Hiria
    |-
    | 1539 || [[Atlas del Escorial (eu)|Atlas del Escorial]] || Alonso de Santa Cruz || San Lorenzo del Escorial
    |-
    | 1578 || [[Nova et Exactissima Descriptio (eu)|Nova et Exactissima Descriptio Nobilis Provinciae Guipuscouae]] || Gerard de Jode || Amberes
    |-
    | 1584 || [[Gvipuscoae regionis typvs (eu)|Gvipuscoae regionis typvs]] || Abraham Ortelius || Amberes
    |-
    | 1595 || [[Gvipvscoa (eu)|Gvipvscoa]] || Lambert Andreae || Amsterdam
    |-
    | 1606 || [[Legionis, Biscaiae et Guipiscoae Typus (eu)|Legionis, Biscaiae et Guipiscoae Typus]] || Jodocus Hondius || Amsterdam
    |-
    | 1607 || [[Varduloru five Guipuscoae regionis typus (eu)|Varduloru five Guipuscoae regionis typus]] || Gerard Mercator || Amsterdam
    |-
    | 1616 || [[Descriptio Biscaiae et Guipuscoae in Hispania (eu)|Descriptio Biscaiae et Guipuscoae in Hispania]] || Petrus Bertius || Amsterdam
    |-
    | 1616 || [[Descriptio Regni Navarrae (eu)|Descriptio Regni Navarrae]] || Petrus Bertius || Amsterdam
    |-
    | 1616 || [[Nova Hispaniae Descriptio (eu)|Nova Hispaniae Descriptio]] || Pieter van den Kaare || Amsterdam
    |-
    | 1618 || [[Description de Biscaye et Guipiscoa en Espagne (eu)|Description de Biscaye et Guipiscoa en Espagne]] || Petrus Bertius || Paris
    |-
    | 1619 || [[Biscaia et Legio (eu)|Biscaia et Legio]] || Jodocus Hondius || Amsterdam
    |-
    | 1620 || [[La Castille septentrionale (eu)|La Castille septentrionale]] || Petrus Bertius || Paris
    |-
    | 1628 || [[Biscaia, Guipiscoa, Navarra & Asturias de Santillana (eu)|Biscaia, Guipiscoa, Navarra & Asturias de Santillana]] || Henricus Hondius || Amsterdam
    |-
    | 1631 || [[Typus Hispaniae (eu)|Typus Hispaniae]] || Hendrik Hondius || Den Haag
    |}


    [[Fitxategi: Biscaia_et_Gvipvscoa_Cantabriae_veteris_pars_(Johannes_Janssonius_1642).jpg | center | 800px | thumb | Biscaia et Gvipvscoa Cantabriae veteris pars. Johannes Janssonius (1642)]]


    ==(1642) Biscaia et Gvipvscoa Cantabriae veteris pars==
    ==Gero eta ospe gehiago==
    Willem Janszoon Blaeu (Johannes Janssonius deituta ere) herbeheretarrak Atlas Novus izeneko atlasa argitaratu zuen Amsterdamen, 1634 urtean.
    [[Fitxategi: Biscaia_et_Gvipvscoa_Cantabriae_veteris_pars_(Johannes_Janssonius_1642).jpg | 500px | center | thumb | Biscaia et Gvipvscoa Cantabriae veteris pars (Johannes Janssoius 1634)]]
    Armagintza zela eta, XVII mendeak aurrera egin ahala Soraluzek gero eta ospe handiago zuen, eta 1633 urteko mapa batean modu nabarmenean agertzen da, Gipuzkoako herri nagusia moduan.


    Bertan lamina hau dago, ''Biscaia et Gvipvscoa Cantabriae veteris pars'' izenekoa (Bizkaia eta Gipuzkoa Kantabriako alde zaharrak). Laminak 48.0 x 55.7 zm ditu, eta eskuz margotuta dago.
    Hurrengo urteetan Espainiako zein Europako mapetan agertzen zen, baina nabarmendu barik.


    Bertan Plasencia agertzen da oso nabarmen, maparen erdi-erdian; izena letra handiz idatzita dago, eta ikurra ere handiagoa eta osoagoa du. Beste zazpi herri besterik ez dira modu horretan agertzen: lau Bizkaian (Bilbao, Vitoria, Laredo eta S. Andero.), bi Nafarroan (Iogronno eta Calahorra) eta zazpigarrena Galian (Baiona).
    {| class="wikitable col1cen col2cen col3cen col4izq"
    ! width= "50 px" style="background:Aquamarine" | Urtea
    ! width="500 px" style="background:Aquamarine" | Izenburua
    ! width="200 px" style="background:Aquamarine" | Egilea
    ! width="150 px" style="background:Aquamarine" | Hiria
    |-
    | 1628 || [[Hispaniae veteris et novae descriptio (eu)|Hispaniae veteris et novae descriptio]] || Philipp Clüver || Leyden
    |-
    | 1633 || [[Nova et acuratta regnorum Hispaniae Descriptio (eu)|Nova et acuratta regnorum Hispaniae Descriptio]] || Cornelis Danckerts || Amsterdam?
    |-
    | 1634 || [[Descripción de España (eu)|Descripción de España y de las costas y puertos de sus reinos]] || Pedro Texeira || Madril
    |-
    | 1634 || [[Biscaia et Gvipvscoa Cantabriae veteris pars (eu)|Biscaia et Gvipvscoa Cantabriae veteris pars]] || Willem Janzsoon Blaeu || Amsterdam
    |-
    | 1638 || [[Nova et accurata Tabula Hispaniae (eu)|Nova et accurata Tabula Hispaniae]] || Nicolaus Visscher || Amsterdam
    |-
    | 1642 || [[Regnorum Hispaniae Nova Descriptio (eu)|Regnorum Hispaniae Nova Descriptio]] || Willem Janzsoon Blaeu || Amsterdam
    |-
    | 1650 || [[Europa delineata et recens edita (eu)|Europa delineata et recens edita]] || Nicolaus Visscher || Amsterdam
    |-
    | 1652 || [[Les estats de la couronne de Castille (eu)|Les estats de la couronne de Castille]] || Pierre Mariette || Paris
    |-
    | 1656 || [[Regnorum Hispaniae et Portugalliae 1656 (eu)|Regnorum Hispaniae et Portugalliae Tabella Geographica]] || Matthäus Seutter || Ausburgo
    |-
    | 1658 || [[Carte Generale d'Espagne et de tous les Royaumes (eu)|Carte Generale d'Espagne et de tous les Royaumes]] || Nicolas Sanson || Paris
    |-
    | 1669 || [[Totius Europae Nova Et Exacta Tabula (eu)|Totius Europae Nova Et Exacta Tabula]] || Willem Janzsoon Blaeu || Erroma
    |-
    | 1692 || [[Parte occidentale dell'Europa (eu)|Parte occidentale dell'Europa]] || Vincenzo Coronelli || Venezia
    |}


    Maparen arabera, Bizkaia denak Gipuzkoa, Araba, Kantabria eta Burgos iparraldea hartzen zituen bere baitan. Nafarroa gaur egunekoa baina handiagoa agertzen da: alde batetik Hondarribia eta Irun hartzen ditu, Arabako Sonsierran ere sartzen da Guardiaraino, eta Ebro ibaiaren bestealdea ere beretzat hartzen du.


    Garai hartan Errobi ibaia ez zen Baiona parean itsasoratzen, 20 bat kilometro gorago baizik, gaur eguneko Vieux Boucau parean (hau da, ''Bokale Zaharra'' euskaraz).
    ==Urrezko garaia==
    [[Fitxategi: Europe_divided_into_its_Empires_and_Kingdoms_(J.B._Bourguignon_de_Anville_1795).jpg | 600px | center | thumb | Europe divided into its Empires and Kingdoms (Thomas Kitchin 1787)]]
    XVIII mendean kartografia herri guztietara zabaldu zen: Alemania, Italia, Ingalaterra… Dena dela, eta Luis XIVk bultzatuta, Frantziak aurrea hartu zuen kartografia munduan.


    Mende hau armagintzaren (eta Soraluzeren) urrezko garaia izan zen. Europako mapetan agertzeaz gain, Espainiako mapetan nabarmentzen zen, eta zer esanik ez Kantauri inguruko mapetan. Are gehiago, munduko bi irudietan Soraluze agertzen da: Portugaleko [[Mafrako mapamundia (eu)|Mafra monastegiko mapamundian]], eta Munich-eko Bavariako Museo Nazionalean Vincenzo [[Coronelliren lurbira-globoa (eu)|Coronelliren lurbira-globoan]].


    [[Fitxategi: Carte_Generale_de_Espagne_(Nicolas_Sanson_1658).jpg | center | 800px | thumb | Carte Generale d'Espagne et de tous les Royaumes. Nicolas Sanson eta Melchior Tavernier (1658)]]
    Aro honetakoa da [[Florencio Josepf de Lamot (eu)|Florencio Josepf de Lamot]] ospetsuak egindako Soraluzeko [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|mapa grabatua]]. Mapan bertan agertzen denez: ''...Soraluzeko Arma Lantegia horren ospe handikoa izanik, Europako gainontzeko Printzeek agindu dute hiribildu hau beraien mapa geografikotan jartzeko, Europako hiri nagusi eta ezagunen artekoa izanik, longitudeko 17 gradotan eta latitudeko 43 gradotan.''


    ==(1658) Carte Generale d'Espagne et de tous les Royaumes==
    Nicolas Sanson (1600-67) oso kartografo ona izan zen, Frantziako Geografia Eskolaren sortzailea eta Luis XIIIaren maisua. Hil zenean, hiru semeek gidatu zuten enpresa, eta gero iloba.


    1658 urtean, Melchior Tavernier-ren laguntzaz, ''Cartes générales de toutes les parties du monde'' (Munduko alde guztien mapa orokorrak) argitaratu zuen Parisen. Bertan dago lamina hau: 53.8 x 39.7 zm ditu, eta erresuma ertzak eskuz margotuta daude.
    {| class="wikitable col1cen col2cen col3cen col4izq"
    ! width= "50 px" style="background:Aquamarine" | Urtea
    ! width="500 px" style="background:Aquamarine" | Izenburua
    ! width="200 px" style="background:Aquamarine" | Egilea
    ! width="150 px" style="background:Aquamarine" | Hiria
    |-
    | 1680 || [[Nova Europae tabula (eu)|Nova Europae tabula]] || Johannes de Ram || Amsterdam
    |-
    | 1688 || [[Coronelliren lurbira-globoa (eu)|Lurbira-globoa]] || Vincenzo Coronelli || Venezia
    |-
    | 1689 || [[Europa pars tenet (eu)|Europa pars tenet haec mundi reliquas celeberrima partes]] || Gerard & Leonard Valk || Amsterdam
    |-
    | 1690 || [[Regnorum Castellae Veteris FW (eu)|Regnorum Castellae Veteris]] || Frederik de Wit || Amsterdam
    |-
    | 169. || [[Les Royaumes d'Aragon et de Navarre (eu)|Les Royaumes d'Aragon et de Navarre]] || Hubert Jaillot || Paris
    |-
    | 1696 || [[La Biscaia Divisa Nelle Sue 4 Parti Principali (eu)|La Biscaia Divisa Nelle Sue 4 Parti Principali]] || Giacomo Cantelli da Vignola || Erroma
    |-
    | 1700 || [[La Biscaye Divisee en ses 4 Parties principales (eu)|La Biscaye Divisée en ses 4 Parties Principales]] || Jean Baptiste Nolin || Paris
    |-
    | 1700 || [[Theatre de la guerre (eu)|Theatre de la guerre en Espagne et en Portugal]] || Pieter Mortier || Amsterdam
    |-
    | 1701 || [[La province de Guipuscoa (eu)|La province de Guipuscoa]] || Nicolas de Fer || Paris
    |-
    | 1700-5 || [[Les Asturies et la Biscaye (eu)|Les Asturies et la Biscaye]] || Nicolas de Fer || Paris
    |-
    | 1704 || [[Regnorum Castellae Veteris (eu)|Regnorum Castellae Veteris]] || Nicolaes Visscher || Amsterdam
    |-
    | 1707 || [[Regnorum Hispaniae et Portugalliae 1707 (eu)|Novissima et accuratissima tabula Regnorum Hispaniae et Portugalliae]] || Pieter van der AA || Leyden
    |-
    | 1707 || [[Beschryving van Biscaayen (eu)|Beschryving van Biscaayen]] || Pieter van der AA || Leyden
    |-
    | 1718 || [[Hispaniae et Portugaliae Regna (eu)|Hispaniae et Portugaliae Regna]] || Christof Weigel || Nurenberg
    |-
    | 1720 || [[Regnorum Hispaniae et Portugalliae 1720 (eu)|Regnorum Hispaniae et Portugalliae Tabula generalis]] || Johann Baptiste Homann || Nuremberg
    |-
    | 1720 || [[Carte du Guipuzcoa (eu)|Carte du Guipuzcoa]] || François de la Blottière ||
    |-
    | 1721 || [[Nova et accurate divisa in regna (eu)|Nova et accurate divisa in regna et regiones præcipuas Europæ descriptio]] || F. de Witt || Amsterdam
    |-
    | 1721 || [[Spain and Portugall into their Kingdoms and Principalities (eu)|Spain and Portugall into their Kingdoms and Principalities]] || John Senex || London
    |-
    | 1728 || [[El Reyno de Espanna (eu)|El Reyno de Espanna dividido en dos grandes estados de Aragon y de Castilla]] || Johann B. Homann || Nurenberg
    |-
    | 1730 || [[A New and Exact Map of Spain and Portugal (eu)|A New and Exact Map of Spain & Portugal]] || Herman Moll || London
    |-
    | 1731 || [[Atlas Novus Terrarum Orbis (eu)|Atlas Novus Terrarum Orbis]] || Johann Baptiste Homann || Nurenberg
    |-
    | 1735 || [[El Reyno de Espana Dividido en dos Grandes Estados (eu)|El Reyno de Espana Dividido en dos Grandes Estados]] || Jean Baptiste Crepy || Paris
    |-
    | 1736 || [[Carolina map of Europe (eu)|Carolina map of Europe]] || Herman Moll || London
    |-
    | 1740 || [[Hispaniae et Portugalliae Regna (eu)|Hispaniae et Portugalliae Regna]] || Visscher & Schenk || Amsterdam
    |-
    | 1740 || [[Wall Map of Spain & Portugal (eu)|Wall Map of Spain & Portugal]] || Luggert van Anse || Amsterdam
    |-
    | 1740 || [[Hispania ex Archetypo Roderici Mendez Sylvae (eu)|Hispania ex Archetypo Roderici Mendez Sylvae]] || T.C. Lotter || Ausburgo
    |-
    | 17.. || [[Mafrako mapamundia (eu)|''(Mafrako mapamundia)'']] || ||
    |-
    | 1747 || [[Partie Septentrionale Des Etats de Castille (eu)|Partie septentrionale Des Etats de Castille]] || Robert de Vaugondy (aita) || Paris
    |-
    | 1752 || [[Partie septentrionale de la couronne de Castille (eu)|Partie septentrionale de la couronne de Castille]] || Robert de Vaugondy (semea) || Paris
    |-
    | 1756 || [[Mapa Topographica de Plasencia (eu)|Mapa Topographica de la circunferencia de los lvgares de Plasencia y los Rea.s Almacen.s de la Fábrica]] || Florencio Josepf de Lamot || Madril
    |-
    | 1757 || [[Vizcaya, Guipuzcoa, Alava y Rioja (eu)|Vizcaya, Guipuzcoa, Alava y Rioja]] || Thomas López || Paris
    |-
    | 1787 || [[Europe divided into its Empires (eu)|Europe divided into its Empires, Kingdoms, States and Republics]] || Thomas Kitchin || Londres
    |-
    | 1788 || [[Die Grenzen von Franckreich und Spanien (eu)|Die Grenzen von Franckreich und Spanien]] ||  ||
    |-
    | 1803 || [[Les Rojaumes de la Casteille Veille (eu)|Les Rojaumes de la Casteille Veille]] || Robert de Waugondj (semea) || Venezia
    |}


    Araba, Gipuzkoa eta Bizkaia elkarrekin agertzen dira, erresuma osatzen. Bizkaiak Kantabria erdia hartzen du, Santanderreraino. Haruntzago, bi Asturiak: Santillanako Asturia eta Oviedoko Asturia.


    ==Gainbehera==
    [[Fitxategi: Carte_Geographique_de_Navarre_(José_de_Rebolledo).jpg | 500px | center | thumb | Carte Geographique de Navarre, Alava, Guipuzcoa et Biscaye (José de Rebolledo 1845)]]
    XIX mendean Soraluzeren garrantzia asko erori zen: gerrek herria eta fabrikak hondatu zuten (Frantziaren Konbentzioaren gerra, Espainiako independentzia gerra, karlistadak), arma fabrikak Asturiasera bidali zituzten, armak egiteko teknologia berriak sortu ziren...


    [[Fitxategi: La_Biscaia_Divisa_Nelle_Sue_4_Parti_Principali_(Giacomo_Cantelli_da_Vignola_1696).jpg | center | 800px | thumb | La Biscaia Divisa Nelle Sue 4 Parti Principali. Giacomo Cantelli da Vignola (1696)]]
    Mapetan ederki ondo islatzen da atzerapen hau: Europako zein Espainiako mapetan ez da gehiago agertzen, Kantauri mapeetatik ere desagertzen da... Euskal Herriko zein Gipuzkoako mapetan bakarrik agertzen da, eta ez modu nabarmenean gainera.


    ==(1696) La Biscaia Divisa Nelle Sue 4 Parti Principali==
    {| class="wikitable col1cen col2cen col3cen col4izq"
    Giacomo Cantelli da Vignola kartografoa (1643.1695) italiarra zen. Mapa asko argitaratu zituen bere bizitzan, eta 1695 urtean hil zenean
    ! width= "50 px" style="background:Aquamarine" | Urtea
    batzuk argitaratu gabe geratu zirne, horien artean La Biscaia Divisa Nelle Sue 4 Parti Principali. Hurrengo urtean Giacomo Giovanni Rossik argitaratu zuen, Erroman.
    ! width="500 px" style="background:Aquamarine" | Izenburua
    ! width="200 px" style="background:Aquamarine" | Egilea
    ! width="150 px" style="background:Aquamarine" | Hiria
    |-
    | 1770 || [[Mapa de Guipuzcoa. San Fernando (eu)|Mapa de la provincia de Guipuzcoa]] || Tomás López || Madril
    |-
    | 1789 || [[Die Landshaften Guipuzcoa, Alava und Vizcaya (eu)|Die Landshaften Guipuzcoa, Alava und Vizcaya]] || Franz Johann Joseph von Reilly || Viena
    |-
    | 1845 || [[Carte Geographique de Navarre (eu)|Carte Geographique de Navarre, Alava, Guipuzcoa et Biscaye]] || José de Rebolledo || Madril
    |-
    | 1846 || [[Provincias de Álava, Guipúzcoa y Vizcaya (eu)|Provincias de Álava, Guipúzcoa y Vizcaya]] || R. Alabern eta E. Mabon || Bartzelona
    |-
    | 1863 || [[Carte des sept provinces basques (eu)|Carte des sept provinces basques]] || Luis Luziano Bonaparte || Londres
    |-
    | 1900 || [[Guipúzcoa. Benito Chías (eu)|Guipúzcoa]] || Benito Chías y Carbó || Barcelona
    |-
    | 1925 || [[Sevillako Espainiaren plaza (eu)|Sevillako Espainiaren plaza]] || Enrique Orce || Sevilla
    |-
    | 1944 || [[Carta ilustrada de Guipuzcoa (eu)|Carta ilustrada de Guipuzcoa]] || Gregorio Hombrados || Tolosa
    |}


    Mapa hau egiteko Cantellida Vignola-ren lana hartu zuten oinarri, eta Aubrey Barbey-k grabatu zuen. Laminak 56.3 x 43.5 zm ditu, eta zuri-beltzean dago.


    Bizkaia lau probintziatan agertzen da: Bizkaia bera, Gipuzkoa, Araba eta Lau Hiriak (Cuatro Villas edo Quatro Citta). Placencia inguruko herriak baino nabarmenago agertzen da. Iparraldean, Errobi ibaiak bere bidea egin du Baiona ondoan itsasoratzeko.
    ==Erreferentziak==
    [http://www.deia.com/2015/01/17/sociedad/historias-de-los-vascos/los-vascos-en-la-cartografia-historica Los vascos en la cartografía histórica]. Javier Aspuru Oribe. Deia 2015/01/17


    La_Biscaye_Divisee_en_ses_4_Parties_principales_(Jean_Baptiste_Nolin_1700).jpg
    [[Kategoria: Mapak]]
    Les_Asturies_et_la_Biscaye_(Nicolas_de_Fer_1705).jpg
    [[Kategoria: Soraluze]]
    Spain_and_Portugall_into_their_Kingdoms_and_Principalities_(John_Senex_1719).jpg
    Wall_Map_of_Spain_&_Portugal_(Reiner_&_Josua_Ottens_1740).jpg
    El_Reyno_De_Espana_Dividido_en_Dos_Grandes_Estados_(Jean_Baptiste_Crepy_1735).jpg
     
    [[Kategoria: Liburuak eta artikuluak]]

    23:14, 22 apirila 2024(e)ko berrikuspena

    1450 urtearen inguruan Johannes Guttenberg-ek inprenta asmatu zuen. Liburuak bakarrik ez, aurki mapak eta atlasak inprimatzen hasi ziren, interes handia zegoelako eta saltzeko errezagoak zirelako, hizkuntzen menpe ez zeudenez merkatu zabalagoa zuten eta.

    Ordutik hona Soraluze hainbat mapetan agertu izan da, mapa txikietan eta handietan, modu arruntan zein nabarmenean... beti gure herriak unean zuen garrantziaren arabera.


    Hasierako urteak

    Nova et Exactissima Descriptio Nobilis Provinciae Guipuscouae (Gerard de Jode 1578)

    XVI mendean Gipuzkoa behin baino gehiagotan agertu zen, hasieran Gerard de Jode-n (edo Jodocus Hondius) mapetan, eta Ortelius-en ‘’Theatrum Orbis Terrarum’’-en gero. Azken liburu honek jasotzen duenez, Gipuzkoa oso menditsua zen, eta bertan burnia egoteagatik, burnigintza eta armagintza zabalduta zeuden.

    XVI mendean Soraluze herri txikia zen oraindik, nahiz eta orduan hasi armagintzan nabarmentzen. Horregatik aipatutako Gipuzkoako mapetan agertzen da, baina gainontzeko herrien pare beti, nabarmendu barik.

    Hurrengo mende erdian Kantauri inguruko (Santanderretik Landeetaraino) mapetan ere hasi zen agertzen, aurreko mapetan moduan, nabarmendu barik.

    Urtea Izenburua Egilea Hiria
    1539 Atlas del Escorial Alonso de Santa Cruz San Lorenzo del Escorial
    1578 Nova et Exactissima Descriptio Nobilis Provinciae Guipuscouae Gerard de Jode Amberes
    1584 Gvipuscoae regionis typvs Abraham Ortelius Amberes
    1595 Gvipvscoa Lambert Andreae Amsterdam
    1606 Legionis, Biscaiae et Guipiscoae Typus Jodocus Hondius Amsterdam
    1607 Varduloru five Guipuscoae regionis typus Gerard Mercator Amsterdam
    1616 Descriptio Biscaiae et Guipuscoae in Hispania Petrus Bertius Amsterdam
    1616 Descriptio Regni Navarrae Petrus Bertius Amsterdam
    1616 Nova Hispaniae Descriptio Pieter van den Kaare Amsterdam
    1618 Description de Biscaye et Guipiscoa en Espagne Petrus Bertius Paris
    1619 Biscaia et Legio Jodocus Hondius Amsterdam
    1620 La Castille septentrionale Petrus Bertius Paris
    1628 Biscaia, Guipiscoa, Navarra & Asturias de Santillana Henricus Hondius Amsterdam
    1631 Typus Hispaniae Hendrik Hondius Den Haag


    Gero eta ospe gehiago

    Biscaia et Gvipvscoa Cantabriae veteris pars (Johannes Janssoius 1634)

    Armagintza zela eta, XVII mendeak aurrera egin ahala Soraluzek gero eta ospe handiago zuen, eta 1633 urteko mapa batean modu nabarmenean agertzen da, Gipuzkoako herri nagusia moduan.

    Hurrengo urteetan Espainiako zein Europako mapetan agertzen zen, baina nabarmendu barik.

    Urtea Izenburua Egilea Hiria
    1628 Hispaniae veteris et novae descriptio Philipp Clüver Leyden
    1633 Nova et acuratta regnorum Hispaniae Descriptio Cornelis Danckerts Amsterdam?
    1634 Descripción de España y de las costas y puertos de sus reinos Pedro Texeira Madril
    1634 Biscaia et Gvipvscoa Cantabriae veteris pars Willem Janzsoon Blaeu Amsterdam
    1638 Nova et accurata Tabula Hispaniae Nicolaus Visscher Amsterdam
    1642 Regnorum Hispaniae Nova Descriptio Willem Janzsoon Blaeu Amsterdam
    1650 Europa delineata et recens edita Nicolaus Visscher Amsterdam
    1652 Les estats de la couronne de Castille Pierre Mariette Paris
    1656 Regnorum Hispaniae et Portugalliae Tabella Geographica Matthäus Seutter Ausburgo
    1658 Carte Generale d'Espagne et de tous les Royaumes Nicolas Sanson Paris
    1669 Totius Europae Nova Et Exacta Tabula Willem Janzsoon Blaeu Erroma
    1692 Parte occidentale dell'Europa Vincenzo Coronelli Venezia


    Urrezko garaia

    Europe divided into its Empires and Kingdoms (Thomas Kitchin 1787)

    XVIII mendean kartografia herri guztietara zabaldu zen: Alemania, Italia, Ingalaterra… Dena dela, eta Luis XIVk bultzatuta, Frantziak aurrea hartu zuen kartografia munduan.

    Mende hau armagintzaren (eta Soraluzeren) urrezko garaia izan zen. Europako mapetan agertzeaz gain, Espainiako mapetan nabarmentzen zen, eta zer esanik ez Kantauri inguruko mapetan. Are gehiago, munduko bi irudietan Soraluze agertzen da: Portugaleko Mafra monastegiko mapamundian, eta Munich-eko Bavariako Museo Nazionalean Vincenzo Coronelliren lurbira-globoan.

    Aro honetakoa da Florencio Josepf de Lamot ospetsuak egindako Soraluzeko mapa grabatua. Mapan bertan agertzen denez: ...Soraluzeko Arma Lantegia horren ospe handikoa izanik, Europako gainontzeko Printzeek agindu dute hiribildu hau beraien mapa geografikotan jartzeko, Europako hiri nagusi eta ezagunen artekoa izanik, longitudeko 17 gradotan eta latitudeko 43 gradotan.


    Urtea Izenburua Egilea Hiria
    1680 Nova Europae tabula Johannes de Ram Amsterdam
    1688 Lurbira-globoa Vincenzo Coronelli Venezia
    1689 Europa pars tenet haec mundi reliquas celeberrima partes Gerard & Leonard Valk Amsterdam
    1690 Regnorum Castellae Veteris Frederik de Wit Amsterdam
    169. Les Royaumes d'Aragon et de Navarre Hubert Jaillot Paris
    1696 La Biscaia Divisa Nelle Sue 4 Parti Principali Giacomo Cantelli da Vignola Erroma
    1700 La Biscaye Divisée en ses 4 Parties Principales Jean Baptiste Nolin Paris
    1700 Theatre de la guerre en Espagne et en Portugal Pieter Mortier Amsterdam
    1701 La province de Guipuscoa Nicolas de Fer Paris
    1700-5 Les Asturies et la Biscaye Nicolas de Fer Paris
    1704 Regnorum Castellae Veteris Nicolaes Visscher Amsterdam
    1707 Novissima et accuratissima tabula Regnorum Hispaniae et Portugalliae Pieter van der AA Leyden
    1707 Beschryving van Biscaayen Pieter van der AA Leyden
    1718 Hispaniae et Portugaliae Regna Christof Weigel Nurenberg
    1720 Regnorum Hispaniae et Portugalliae Tabula generalis Johann Baptiste Homann Nuremberg
    1720 Carte du Guipuzcoa François de la Blottière
    1721 Nova et accurate divisa in regna et regiones præcipuas Europæ descriptio F. de Witt Amsterdam
    1721 Spain and Portugall into their Kingdoms and Principalities John Senex London
    1728 El Reyno de Espanna dividido en dos grandes estados de Aragon y de Castilla Johann B. Homann Nurenberg
    1730 A New and Exact Map of Spain & Portugal Herman Moll London
    1731 Atlas Novus Terrarum Orbis Johann Baptiste Homann Nurenberg
    1735 El Reyno de Espana Dividido en dos Grandes Estados Jean Baptiste Crepy Paris
    1736 Carolina map of Europe Herman Moll London
    1740 Hispaniae et Portugalliae Regna Visscher & Schenk Amsterdam
    1740 Wall Map of Spain & Portugal Luggert van Anse Amsterdam
    1740 Hispania ex Archetypo Roderici Mendez Sylvae T.C. Lotter Ausburgo
    17.. (Mafrako mapamundia)
    1747 Partie septentrionale Des Etats de Castille Robert de Vaugondy (aita) Paris
    1752 Partie septentrionale de la couronne de Castille Robert de Vaugondy (semea) Paris
    1756 Mapa Topographica de la circunferencia de los lvgares de Plasencia y los Rea.s Almacen.s de la Fábrica Florencio Josepf de Lamot Madril
    1757 Vizcaya, Guipuzcoa, Alava y Rioja Thomas López Paris
    1787 Europe divided into its Empires, Kingdoms, States and Republics Thomas Kitchin Londres
    1788 Die Grenzen von Franckreich und Spanien
    1803 Les Rojaumes de la Casteille Veille Robert de Waugondj (semea) Venezia


    Gainbehera

    Carte Geographique de Navarre, Alava, Guipuzcoa et Biscaye (José de Rebolledo 1845)

    XIX mendean Soraluzeren garrantzia asko erori zen: gerrek herria eta fabrikak hondatu zuten (Frantziaren Konbentzioaren gerra, Espainiako independentzia gerra, karlistadak), arma fabrikak Asturiasera bidali zituzten, armak egiteko teknologia berriak sortu ziren...

    Mapetan ederki ondo islatzen da atzerapen hau: Europako zein Espainiako mapetan ez da gehiago agertzen, Kantauri mapeetatik ere desagertzen da... Euskal Herriko zein Gipuzkoako mapetan bakarrik agertzen da, eta ez modu nabarmenean gainera.

    Urtea Izenburua Egilea Hiria
    1770 Mapa de la provincia de Guipuzcoa Tomás López Madril
    1789 Die Landshaften Guipuzcoa, Alava und Vizcaya Franz Johann Joseph von Reilly Viena
    1845 Carte Geographique de Navarre, Alava, Guipuzcoa et Biscaye José de Rebolledo Madril
    1846 Provincias de Álava, Guipúzcoa y Vizcaya R. Alabern eta E. Mabon Bartzelona
    1863 Carte des sept provinces basques Luis Luziano Bonaparte Londres
    1900 Guipúzcoa Benito Chías y Carbó Barcelona
    1925 Sevillako Espainiaren plaza Enrique Orce Sevilla
    1944 Carta ilustrada de Guipuzcoa Gregorio Hombrados Tolosa


    Erreferentziak

    Los vascos en la cartografía histórica. Javier Aspuru Oribe. Deia 2015/01/17

    "http://www.sorapedia.eus/index.php?title=Soraluze_mapetan_(eu)&oldid=31355"(e)tik jasota